"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/185 E., 2023/635 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında ... 2. ... Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, davalı vekilinin temyizi üzerine yapılan inceleme sonrası Dairemizin 01.11.2021 tarihli ilâmı ile karar ikinci kez bozulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesince Dairemizin 01.11.2021 tarihli bozma ilâmına uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiş ancak taraf vekillerinin temyizi üzerine yapılan inceleme sonrası Dairemizin 10.01.2023 tarihli ilâmı ile karar tekrar bozulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü.
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin ilk olarak Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünde çalışmaya başladığını, buradan İl Özel İdaresine nakledildiğini, İl Özel İdaresinin kapatılması üzerine 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun (6360 sayılı Kanun) gereği ... Büyükşehir Belediyesine devredildiğini, Belediyeden de yine aynı Kanun gereği davalı Kuruma atandığını, mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesinde geçici/mevsimlik ... ilişkisinin kurulduğu 27.07.1992 tarihinden itibaren Koop-... Sendikası üyesi olduğunu, İl Özel İdaresine geçtiğinde işkolu değişikliği sebebi ile Yol-... Sendikası üyesi olduğunu, İl Özel İdaresinde geçici/mevsimlik olarak işe başladığı tarihten Yol-... Sendikasına üye olduğu tarihe kadarki hizmet süresinin hesaplanarak belirlenecek derece ve kademeye intibakının yapılması gerektiğini, Yol-... Sendikası ile İl Özel İdaresi arasında imzalanan toplu ... sözleşmesi kapsamında tespit edilen ücret skalaları uyarınca ücretinin tespiti ile ücret farkı, ilave tediye farkı ve sorumluluk prim farkı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının, Tarım-... Sendikası ve ... Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (...) arasında imzalanan toplu ... sözleşmesinden yararlandırıldığını, kamu kurumlarında geçen hizmet süresi dikkate alınarak intibakının yapıldığını, hak kaybına uğratılmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
... 2. ... Mahkemesinin 08.12.2016 tarihli ve 2016/676 Esas, 2018/551 Karar sayılı kararıyla; toplanan deliller, tanık anlatımları ve bilirkişi raporuna göre tespit talebinin feragat nedeniyle reddine; ücret farkı, akdi ilave tediye farkı, yasal ilave tediye farkı, sorumluluk prim farkı alacaklarının ise kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 16.12.2020 tarihli ve 2018/2369 Esas, 2020/897 Karar sayılı kararıyla; davacının davalı Kuruma atanmasından itibaren ücretinin tespiti ve fark alacakların tahsili isteminde bulunduğu, ücret miktarının tespit talebi hususunda eda davası açılabilecek hâllerde tespit davası açılamayacağı gerekçesiyle davalının başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davacının tespit talebinin feragat nedeniyle reddine, ücret farkı, yasal ilave tediye farkı, akdi ilave tediye farkı, sorumluluk prim farkı taleplerinin 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 114 üncü maddesi gereği hukuki yarar dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 12.04.2021 tarihli ve 2021/3815 Esas 2021/7972 Karar sayılı ilâmı ile; emsal nitelikteki dosyalarda Yargıtay Hukuk Genel Kurulu tarafından verilen kararlarda belirsiz alacak davası açılabileceğine dair kararlar verilmiş olduğundan hukuki güvenlik ve öngörülebilirlik ilkeleri uyarınca davanın esasına girilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle karar bozularak dosya kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmiştir.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin 27.09.2022 tarihli ve 2021/1280 Esas, 2022/1276 Karar sayılı kararı ile; bozma ilâmına uyulduğundan bahisle dava konusu alacaklar hüküm altına alınmış, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 01.11.2021 tarihli ve 2021/10944 Esas, 2021/15189 Karar sayılı ilâmı ile; bordrolardaki tahakkukların davacı asıldan sorulması, söz konusu ödemeleri alıp almadığının belirlenmesi, davacı asılın ilgili ödemeleri almadığını beyan etmesi hâlinde ise ücret hesabına ait banka kayıtlarının getirtilerek bordrolar ile karşılaştırma yapılması gerektiği, bordro ve banka kayıtlarının uyumlu olduklarının tespit edilmesi hâlinde ise Mahkemece, denetime elverişli bilirkişi raporu alınmak suretiyle, bordroların değerlendirmeye tâbi tutulması, ödemesi yapılan tahakkukların hesaplanan ilave tediye, ikramiye, tehlike ve ağır sorumluluk primi miktarından mahsup edilerek sonuca gidilmesi gerektiği gerekçesi ile karar tekrar bozularak dosya kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmiştir.
D. Bölge Adliye Mahkemesince İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı asıla tahakkukların ödenip ödenmediğinin sorulduğu, sadece çıplak ücretinin ödendiğini başka herhangi bir ödeme yapılmadığını beyan ettiği, dava konusu edilen döneme ilişkin davacının Vakıfbanktaki ücret ödemelerine ilişkin kayıtları getirtilerek bordrolar ile uyumlu olduğunun anlaşılması üzerine bozma ilâmı doğrultusunda bilirkişi raporu aldırıldığı, bordrolarda yapılan incelemede bordroların toplu olarak düzenlenmiş ve imzasız olduğu, davacının adının olduğu bölümde "Kal-iz" adı altında yapılan tahakkukların istihkak bölümünde yer aldığı, kesintiler kısmında ise davacının ücretinden vergiler dışında sendika aidat kesintisi ile icra kesintisi yapıldığının anlaşıldığı, davalı tarafından ödenenlerin mahsubu ile dava konusu alacakların hüküm altına alındığı gerekçesiyle tespit talebinin feragat nedeniyle reddine, yasal ilave tediye farkı, akdi ilave tediye farkı, tehlike ve ağır sorumluluk prim farkları alacak taleplerinin kısmen kabulüne karar verilmiştir.
E. Üçüncü Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 10.01.2023 tarihli ve 2022/16848 Esas, 2023/166 Karar sayılı ilâmı ile; davacının tüm davalının sair temyiz itirazlarının reddine karar verilerek, Tarım-... Sendikası ile işveren arasındaki toplu ... sözleşmesinden, bu sözleşmenin yürürlük tarihinden itibaren değil, imza tarihinden itibaren yararlanılmasının Kanun hükmünün gereği olduğu, böylece nakil olunan işyerinde yeni toplu ... sözleşmesi düzenleninceye kadar, mevcut sözleşmenin yürürlük süresi veya sendika üyeliği vb. gibi şartlar ile bağlı kalınmaksızın önceki toplu ... sözleşmesinden yararlanmaya devam edileceği, buna göre somut olayda davacının, Tarım-... Sendikasının taraf olduğu toplu ... sözleşmesinden ancak sözleşmenin imza tarihi olan 25.....2015 tarihinden itibaren yararlanabileceğinin kabul edilmesi ve toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacaklarının buna göre hesaplanması gerektiği, davacının, toplu ... sözleşmesinin yürürlük tarihi olan 01.01.2015 tarihinden itibaren yararlandırılmasının hatalı olduğu gerekçesi ile karar tekrar bozularak dosya kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmiştir.
F. Bölge Adliye Mahkemesince Üçüncü Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bilirkişi ek raporunda bozma ilâmı uyarınca 25.....2015 tarihi dikkate alınarak hesaplama yapıldığı, ücret fark alacağı, akdi ilave tediye, yasal ikramiye farkı ve davacının 1. dönem ağır hizmet tehlike ve sorumluluk prim tutarının tespit edildiği, ancak davacı tarafça bozma öncesi ıslah edilen miktar dikkate alınarak hüküm kurmak gerektiği, davacının 2. dönem ağır tehlike ve sorumluluk prim tutarının hüküm altına alındığı, davacının tespit talebinden feragat ettiği belirtilerek tespit talebinin feragat nedeniyle reddine, yasal ilave tediye farkı, akdi ilave tediye farkı, tehlike ve ağır sorumluluk prim farkları alacak taleplerinin kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde; davanın tespit ve buna bağlı eda davası olduğunu, tespit talebinin de karara bağlanması gerektiğini, meselenin ilk intibak işleminin hatalı olmasından kaynaklandığını, bu durum çözülmeden yapılan tüm hesaplamaların hatalı olacağını, müvekkilinin yasal düzenleme karşısında gelmek zorunda kaldığı davalı İdarede; işe başlama, ünvan, yaptığı ..., pozisyon ve benzeri kriterler ölçüsünde muadili olan bir kişi ile aynı aylık ücret ve ek ödemeleri alıp almadığının belirlenmesinin şart olduğunu, Mahkemece belirlenecek baz yevmiyeye göre ikramiyeler, yıpranma ve diğer talep edilen haklarda ödenen ile ödenmesi gereken arasında bir fark çıkacağının açık olduğunu, davanın açılmasında önce düz işçi olarak bordroya yazılan ünvanların bir anda geçişte bildirilen ünvana getirildiğini ve fakat Tarım-... Sendikasının toplu ... sözleşmesinde muadili olmadığı veya varsa bile yüksek olduğu için derece intibakının yapılmadığını, ödeme hesap parametresi olan gün sayılarının müvekkiline eksik uygulandığını, buna göre bu işyerinde kimlere ne kadar ödeme yapıldığının hangi gün/oran çarpımları ile bunların elde edildiğinin bilirkişi tarafından resen incelenmesi ve hatta Tarım-... Sendikasından bu konuda açıklama yazısı alınması gerektiğini, davalı işyerinde davacıyla benzer veya aynı işi yapan aynı kıdeme sahip ve fakat toplu ... sözleşmesinden yararlanan birebir emsal işçinin bulunup bulunmadığının araştırılması, varsa ücret bordrolarının gönderilmesinin istenmesi, bu yönlerden yapılacak araştırma ve inceleme neticesine göre davacıya ödenmesi gereken aylık ücret miktarı ve buna bağlı olarak oluşacak ücret farklarının değerlendirilmesi gerektiğini, ilave tediye hesabının da hatalı olduğunu belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; davacının mevzuata, tâbi olduğu Sendikaya ve toplu ... sözleşmelerine göre alacaklarını tam ve eksiksiz olarak aldığını, davacının Kuruma atandığı 2014 tarihinden itibaren ilk geldiğinde Yol-... Sendikası üyesi olduğunu ve 2015 yılında Tarım-... Sendikasına üyesi olunca üyelik tarihi itibari ile hangi dönem toplu ... sözleşmesi yürürlükte ise o toplu ... sözleşmesinin haklarından faydalanmaya başladığını ve devam ettiğini, davacının Tarım-... Sendikası üyesi olmasından itibaren Yol-... Sendikasının toplu ... sözleşmesinden yararlanmasının mümkün olmadığını, davacının alacaklarının eksiksiz olarak ödenediğinin dosyaya sunulan ücret bordrolarından görüleceğini belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davacının Tarım-... Sendikası ile davalı arasındaki toplu ... sözleşmesinden hangi tarihten itibaren yararlanabileceği ve davacının toplu ... sözleşmesinden kaynaklanan alacaklarının bozma ilâmı doğrultusunda hesaplanıp hesaplanmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6360 sayılı Kanun'un geçici 1 inci maddesinin onuncu fıkrası, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi, 4857 sayılı ... Kanunu'nun 2 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.