"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 11. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 8. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/624 E., 2022/302 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Bakanlık) ile ... (Körpaş Şirketi) vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Bakanlık ile davalı Körpaş Şirketi vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlıkça 09.03.2021 tarihli ve 31418 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/66 Karar No.lu işkolu tespit kararında; Körfez Belediyesine ait bir belediye şirketi olan davalı Körpaş Şirketinin (...) sicil numaralı işyerinde özel güvenlik hizmetlerinin yürütüldüğü, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda yer aldığı yönünde tespitte bulunulduğunu, işverenliğe ait (...) sicil No.lu işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda yer aldığı yönündeki işkolu tespiti kararının 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'na (6356 sayılı Kanun), İşkolları Yönetmeliği'ne ve mevcut uygulamaya aykırı olduğunu, davalı Şirketin belediye hizmetlerini yürütmek üzere kurulduğunu, davalı Körpaş Şirketi işyerlerinde yapılan asıl işin tartışmasız olarak belediye hizmeti olduğunu, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de asıl işin girdiği işkolundan sayılacağını belirterek 09.03.2021 tarihli ve 31418 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/66 Karar No.lu işkolu tespit kararının (...) sicil numaralı işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 19 sıra numaralı savunma ve güvenlik işkolunda yer aldığı yönündeki kısmının iptaline, (...) sicil numaralı işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; dava dışı Körfez Belediyesi iştiraki olan davalı Körpaş Şirketinin Belediye tüzel kişiliğinden bağımsız ayrı bir tüzel kişiliği olduğunu, hizmetin gerek doğrudan belediye tarafından yapılması, gerekse belediye şirketleri vasıtasıyla yapılması hâlinde, asıl olanın işin niteliği olduğunu, işkolu tespitine konu işyerlerinde yapılan işin hangi işkoluna girdiğinin belirlenebilmesi için belediyenin görev ve sorumlulukları ile yetki ve imtiyazları arasında bulunup bulunmadığına bakılması gerektiğini, davaya konu işyerinde spesifik bir hizmet verildiğini, yürütülen işin belediyelerin genel faaliyet alanına yardımcı bir ... konumunda olmadığını, işyerinde çalışanların özel güvenlik alanında eğitim ya da kurs almış uzman personel olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Körpaş Şirketi vekili cevap dilekçesinde; davalı Şirketin dava dışı Belediyenin iştiraki olduğunu ve birçok alanda faaliyet yürüttüğünü, davaya konu (...) sicil numaralı işyerinde yalnızca güvenlik görevlilerinin istihdam edildiğini ve güvenlikçilere özgü bir işyeri olduğunu, işyerinde dava dışı Körfez Belediyesine ait hizmet binası ve tesislerinde güvenliğinin sağlanması amacıyla binaların ve ilgili tesislerin özel güvenlik faaliyetini yürütüldüğünü, yapılan işin belediye hizmetleri kapsamında olmadığını, özel güvenlik görevlilerinin yaptıkları işin uzmanlık gerektiren bir ... olması ve yine yapılan işin özel kanun hükümlerine tâbi olması sebebiyle davaya konu işyerinin işkolu tespitinde hukuka aykırılık bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın süresinde açılmadığını, davalı Şirketin (...) sicil No.lu işyerinde dava dışı Körfez Belediyesine ait hizmet binası ve tesislerinde güvenliğin sağlanması amacıyla özel güvenlik faaliyeti yürütüldüğünü ve yapılan bu işin belediye hizmetleri kapsamında olmadığını, bir işin asıl işin girdiği işkolunda sayılabilmesi için asıl işin tamamlayıcısı ve üretime yardımcı bir nitelik taşıması gerektiğini, yapılan işin özel kanun hükümlerine tâbi olduğunu ve güvenlik görevlilerine ayrı bir hukuki statü tanındığını, bu kapsamdaki personelin ayrı bir işte çalıştırılamayacağını, greve katılamayacağını ve ayrıca lokavta tâbi tutulamayacağını, davaya konu işyerinde diğer davalı Bakanlık tarafından yapılan işkolu tespitinin hukuka ve mevzuata uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Diğer davalılar cevap dilekçesi sunmamışlardır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davanın süresinde açıldığı, alınan 05.07.2022 tarihli bilirkişi raporunda; davaya konu işyerinde çeşitli Belediye işyerlerine, güvenlik personeli görevlendirilmek suretiyle güvenlik hizmeti sunulduğu, davalı Körpaş Şirketinin dava konusu olmayan 4 işyerinin genel işler işkolunda bulunduğu hususunda ihtilaf olmadığı, işyerinde yapılan işin asıl işe yardımcı ... niteliğinde olduğu kanaatinin bildirildiği, belediyeler tarafından kurulmuş şirketlerin, belediye hizmetlerini yerine getirmek amacıyla kuruldukları ve belediye hizmetlerini yerine getirdikleri, her ne kadar ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olsalar da belediyeler tarafından ve kanunla belediyelere verilmiş olan görevleri yerine getirmek amacıyla kuruldukları, davaya konu işyerinde yapılan işin genel işler işkolunda değerlendirilmesi gerektiğinden bahisle dava konusu işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiğinin tespiti ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık ve davalı Körpaş Şirketi vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili, cevap dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Körpaş Şirketi vekili, cevap dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesi gereğince ilke olarak bir işyerinin tamamının aynı işkolunda yer alacağı, yine aynı Kanun’un 4 üncü maddesinin ikinci fıkrası gereğince bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işlerin de asıl işin girdiği işkolundan sayılacağı, açıklanan bu maddi ve hukuki olgulara göre davalı Şirketin 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 70 inci maddesi kapsamında bir belediye şirketi olduğu, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamına göre genel işler işkolunda tespiti yapılması gerekirken savunma ve güvenlik işkolunda bulunduğu tespitinin hatalı olduğu, İlk Derece Mahkemesince Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının açıklanan tespit kararı kaldırılarak davalı işyerinin genel işler işkoluna girdiğine dair karar verilmesinde bir hata bulunmadığı gerekçe gösterilerek davalıların istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık ve davalı Körpaş Şirketi vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili, istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Körpaş Şirketi vekili, istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrası da şu şekildedir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı Bakanlık ve davalı Körpaş Şirketi vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davalı Körpaş Şirketine yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
09.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.