"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1745 E., 2023/1196 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Trabzon 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2019/369 E., 2021/119 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... Bakanlığı (Bakanlık) ve fer'î müdahil vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Bakanlık ve fer'î müdahil vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Kredi ve Yurtlar Kurumu (KYK) Trabzon İl Müdürlüğü ile imzalanan hizmet alım sözleşmesi kapsamında, KYK Trabzon İl Müdürlüğü işyerlerinde faaliyet yürüten ... Hizmet Grup Ltd. Şti.ne (... Şirketi) ait toplu ... sözleşmesi yetki tespitine konu (1094624.061) sicil No.lu işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 14 sıra numaralı enerji işkolunda yer aldığı gerekçe gösterilerek yetki tespit başvurusunun reddine karar verildiğini, tespit konu işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığını, işyerinde çalışan işçilerin müvekkili Sendikanın üyesi olduğunu belirterek söz konusu işyerinin müvekkili Sendikanın kurulu bulunduğu işkolunda yer almadığı gerekçesiyle verilen 15.02.2017 tarihli ve 11442 sayılı olumsuz tespit yazısının hukuka aykırılığının tespiti ile iptaline, yetki tespit başvuru tarihi olan 27.01.2017 tarihi itibarıyla müvekkili Sendikanın tespite konu işyerinde toplu ... sözleşmesi imzalamak üzere gerekli yasal çoğunluğu sağladığının tespitine karar verilmesi talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; davacı ... tarafından ... Şirketine ait 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu'nun (4735 sayılı Kanun) 8 inci maddesi kapsamında bulunan (1094624.061) sicil numaralı işyerinde toplu ... sözleşmesi yapmak için 27.01.2017 tarihinde yetki tespiti başvurusunda bulunulduğunu, bunun üzerine Bakanlığın Yetki Tespiti Sistemi üzerinden Sosyal Güvenlik Kurumundan alınan verilere göre (1094624.061) sicil numaralı işyerindeki faaliyetin KYK Trabzon İl Müdürlüğüne bağlı işyerlerinin İklimlendirme ve Teknisyen Yardımcısı Hizmet Alımı işi olduğu ve İşkolları Yönetmeliği'nin 14 sıra numaralı enerji işkolunda yer aldığı anlaşıldığını, söz konusu işyerinin ... Sendikasının kurulu bulunduğu genel işler işkolunda yer almaması sebebiyle başvuru hakkında Bakanlıkça yapılacak bir işlem bulunmadığın belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Şirketi vekili cevap dilekçesinde; müvekkilinin hangi sendika ile toplu ... sözleşmesi yapacağını seçme hakkı bulunmadığını, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 22.03.2017 tarih ve 23312 sayılı yazısı ile tespite konu işyerinde yüz elli altı işçinin çalıştığını ve bu işçilerden doksan sekizinin dava dışı Enerji-... Sendikasına üye olduğunu, Bakanlıkça yapılan incelemede söz konusu Sendikanın 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) aradığı çoğunluğu sağladığının ve bu nedenle söz konusu Sendika ile toplu ... sözleşmesi yapmak için görüşmelere başlamaları gerektiğinin bildirildiğini, müvekkilinin Enerji-... Sendikası tarafından olumlu tespit yazısının alınması sürecinde hiçbir rol oynamadığını, kendilerine husumet yöneltilmesinin hatalı olduğunu, davanın Enerji-... Sendikasına ihbar edilmesi gerektiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
3. Fer'î müdahil ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; davalı Bakanlığın yapmış olduğu davaya konu olumsuz yetki tespiti işleminin hukuka uygun olduğunu, işyerinde yapılan işin İşkolları Yönetmeliği'nin 14 sıra numaralı enerji işkolu içinde sayılan faaliyeter kapsamında bulunduğunu, davacı Sendikanın yetki tespit talebinde bulunduğu işyerinde yapılan ısıtma-iklimlendirme-sıcak su temin vb. işlerin genel işler işkolu içerisinde sayılan işler ile uzaktan yakından ilgisi bulunmadığı belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; KYK Trabzon İl Müdürlüğünce 2016/401911 ihale kayıt numarası ile Trabzon ve ... İl Müdürlükleri ve bağlı Yurt Müdürlüklerinin 2017 yılı boyunca iklimlendirme (Kalorifer Yakma) Teknisyen Yardımcısı hizmetinin yürütülmesi hizmet alımı ihalesinin yapıldığı, ihale kapsamında Trabzon İl Müdürlüğü ve Bağlı Yurt Müdürlüklerine 86'sı iklimlendirme personeli ve 15'i Teknisyen yardımcı olmak üzere 101 personel alındığı, yapılan keşifte hizmet sözleşmesiyle çalıştırılan işçilerin katı-sıvı yakıtlı olan kalorifer kazanını yaktıkları, kazanın ve kazan dairesinin gerekli temizlik bakım ve kontrollerini, elektrik, sıhhi tesisat, ısıtma-soğutma ve kalorifer tesisatlarında oluşan arızaların bakım, onarım ve arıza giderme işlemlerini yaptıklarının tespit edildiği, İşkolları Yönetmeliği ekindeki listeler incelendiğinde; enerji işkolunun genel olarak elektrik enerjisinin, ... yakıtların, üretimi, iletimi, dağıtımı, ticareti ve okunması, buhar ve iklimlendirme temini, suyun toplanması sayaç okunması gibi enerjiyle ilgili faaliyetleri, genel işler işkolunun ise temizlik, bakım, binaların genel temizliği, bina ve endüstriyel temizlik faaliyetleri, tesis bünyesindeki kombine destek hizmetleri gibi faaliyetleri kapsadığı, somut olayda ihale kapsamında çalışan işçilerin görev yaptığı yurt müdürlüklerinde, yüksek öğrenim öğrencilerine barınma, beslenme ve sosyal faaliyet hizmetlerinin sunulması gibi hizmetlerin genel işler işkolunun faaliyetleriyle uyumlu olması, davalı Şirket tarafından yapılan işin yurt müdürlüklerince yerine getirilen asıl işe yardımcı nitelikte olması ve İşkolları Yönetmeliği'nin 3 üncü maddesi nazara alındığında KYK Trabzon İl Müdürlüğüne bağlı işyerinde davalı Şirket tarafından gerçekleştirilen işin enerji işkolunda yer aldığına dair olumsuz yetki tespitinin yerinde görülmediği, işyerinde 27.01.2017 tarihi itibarıyla toplam çalışan sayısının 154, davacı Sendika üye sayısının 90 olduğu ve davacının işyerinde çoğunluğu sağladığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık ve fer'î müdahil vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Fer'î müdahil ... Sendikası vekili davaya cevap dilekçesinde belirttiği sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Bakanlık vekili davaya cevap dilekçesinde belirttiği sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesinin karar ve gerekçesinin dosya kapsamına uygun olduğu, Bölge Adliye Mahkemesince karar ve gerekçeye itibar edildiği, özellikle de ihale kapsamında çalışan işçilerin görev yaptığı yurt müdürlüklerinde, yüksek öğrenim öğrencilerine barınma, beslenme ve sosyal faaliyet hizmetlerinin sunulması, sunulan hizmetlerin genel işler işkolunun faaliyetleriyle uyumlu olması, davalı Şirket tarafından yapılan işin yurt müdürlüklerince yerine getirilen asıl işe yardımcı nitelikte olması ve İşkolları Yönetmeliği'nin 3 üncü maddesi uyarınca KYK Trabzon İl Müdürlüğüne bağlı yurtlarda davalı Şirket tarafından gerçekleştirilen işin enerji işkolunda yer aldığından hareketle yapılan olumsuz yetki tespitinin yerinde olmadığı gerekçe gösterilerek başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık ve fer'î müdahil Sendika vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Fer'î müdahil ... Sendikası vekili davaya cevap dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı Bakanlık vekili davaya cevap dilekçesinde belirttiği sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına söyledir;
“Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
5. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Somut uyuşmazlıkta İlk Derece Mahkemesince davanın kabulü ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 15.02.2017 tarihli ve 11442 sayılı olumsuz yetki tespit kararının iptaline, davalı işverene ait (1094624.061) sicil numaralı işyerinde başvuru tarihi olan 27.01.2017 tarihi itibarıyla 154 işçinin çalıştığı ve davacı Sendika üyesi sayısının da 90 olduğu, genel işler işkolunda kurulu davacı Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapabilmek için gereken çoğunluğu sağladığının tespitine karar verilmiştir.
3. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı kayıtlarına göre davalı işverene ait olan (1094624.061) sicil numaralı işyerinin tescil aşamasında genel işler işkolunda kaydedildiği, ancak daha sonra 6356 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinde öngörülen süreç işletilmeden anılan işyerinin tâbi olduğu işkolunun, enerji işkolu olarak değiştirildiği anlaşılmaktadır. Emredici düzenlemelere aykırı şekilde yapılan bu değişiklik hukuki sonuç doğurmayacağından işyerinin genel işler işkolunda olduğu kabulü yerindedir.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı Bakanlık ve fer'î müdahil vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... Bakanlığı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.