"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2021/1443 E., 2023/493 K.
DAVA TARİHİ : 10.07.2020
KARAR : Davanın reddi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen disiplin cezasının iptali davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin ... Genel Denetleme Kurulu üyesi olduğunu, müvekkili hakkında Disiplin Kurulu ve Yönetim Kurulu kararı ile Denetleme Kurulu üyeliğinden bir yıl süre ile uzaklaştırma cezası verildiğini, verilen cezanın hukuka aykırı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle cezanın iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; genel denetleme kurulu üyelerinin mevzuata göre çok sayıda yükümlülüklerinin bulunduğunu, bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesinin hiçbir izahı olamayacağını, genel merkezi yanıltacak şekilde rapor düzenleyip imzalayan davacının Genel Merkez Yönetim Kurulunun kararı ile genel disiplin kuruluna sevk edildiğini, davacıdan savunma alındığını, kararın usul, kanun ve Sendika Tüzüğü'ne uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 25.02.2021 tarihli ve 2020/239 Esas, 2021/237 Karar sayılı kararı ile; davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesinin 14.07.2021 tarihli ve 2021/1446 Esas, 2021/1640 Karar sayılı kararı ile başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 21.10.2021 tarihli ve 2021/9304 Esas, 2021/14727 Karar sayılı ilâmı ile; Mahkemece öncelikle davacıya disiplin cezası tesisine dayanak Disiplin Kurulu kararı ve eklerinin eksiksiz olarak dosya kapsamına dâhil edilmesi, daha sonra mali müşavir ve muhasebe uzmanının da dâhil olduğu bilirkişi heyeti aracılığı ile Sendika ... şubesinin 2019 yılı ile Mayıs 2020 arası dönemdeki mali kayıtlarının incelenmesi, davacının da imzasının yer aldığı 11-12 Mayıs 2020 tarihlerinde ... şubesinin denetlenmesine dair 12.05.2020 tarihli şube denetleme raporunun mukayeseli şekilde değerlendirilmesi, söz konusu rapor ve şubenin mali kayıtlarının bilirkişi heyeti tarafından denetime elverişli şekilde karşılaştırıldıktan sonra davacının eyleminin somut olarak belirlenmesi ve oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; uyulan bozma kararı doğrultusunda yapılan araştırma neticesinde, denetleme raporunda 2019 yılının tamamı ve 2020 yılı Mayıs ayına kadar gider toplamlarının mukayeseli karşılaştırılması sonucunda; birbirleri arasında 46.785,29 TL fark bulunduğu, dolayısıyla davalı Sendikanın kayıtları ile davacının imzasının bulunduğu denetleme raporunun birbiri ile uyumsuz olduğunun tespit edildiği, tüm bu nedenlerle dosyadaki bilgi ve belgeler ile Disiplin Kurulu evrakı birlikte değerlendirildiğinde Disiplin Kurulu kararının yerinde olduğu, eylemin ağırlığı göz önüne alınarak tespit edilen eyleme göre üst sınırdan ceza verilmesinin ölçülü olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; davacının disiplin cezasını gerektirir bir eylemi olmadığını, isnadın soyut olduğunu, bilirkişi raporunun yetersiz olduğunu, sendikacılık faaliyetlerinin göz önüne alınmadığını, usule riayet edilmediğini, salt harcamaların listelenmesi şeklinde yapılan bir hesap incelemesinin işbu dosya kapsamında hatalı ve yetersiz kalması nedeniyle içinde sendikal faaliyette yer alan veya sendika alanında uzman olan birinin heyette olduğu bir bilirkişi heyetine yeniden tevdi edilmesi gerekirken, raporlar yeterli görülerek verilen kararın isabetli olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının genel denetleme kurulu üyeliğinden bir yıl süre ile uzaklaştırılmasına ilişkin disiplin cezasının uygulanmasına dair genel yönetim kurulu kararının iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Sendika kurma hakkı” kenar başlıklı 51 inci maddesinin son fıkrası şöyledir:
“Sendika ve üst kuruluşlarının tüzükleri, yönetim ve işleyişleri, Cumhuriyetin temel niteliklerine ve demokrasi esaslarına aykırı olamaz.”
2. Sendika Tüzüğü'nün "Genel Denetleme Kurulunun Oluşumu, Görev Ve Yetkileri" kenar başlıklı 30 uncu maddesinin ilgili kısmı şöyledir:
"a. Denetleme kurulu yılda en az bir defa toplanıp idari ve mali açıdan genel denetleme yapar. Kurul bu süreyi beklemeksizin gerekli gördüğü hallerde veya Genel Yönetim Kurulu kararı ile yürütülen bir soruşturmaya bağlı olarak Genel Disiplin Kurulu’nun çağrısı üzerine de denetleme yapabilir. Ancak, iki denetleme arasındaki süre altı (6) aydan az olamaz. Bu şart, Genel Yönetim Kurulu kararı ile yürütülen bir soruşturmaya bağlı olarak Genel Disiplin Kurulunun başvurusu üzerine yapılacak denetimlerde uygulanmaz.
b. Genel Denetleme Kurulunun toplantı yeter sayısı üye tam sayısının, karar yeter sayısı ise ayrıca hüküm bulunan haller hariç toplantıda hazır bulunan üye sayısının salt çoğunluğudur. Oyların eşitliği halinde, başkanın oyu karar haline gelir.
c. Genel Denetleme Kurulu ve üyeleri, denetleme faaliyetlerini genel merkez hizmet binası içerisinde ifa ederler. Denetleme kapsamında kendilerine tevdi edilen evrak veya defterleri hizmet binası dışına çıkaramazlar. Genel Denetleme Kurulu, Genel Yönetim Kurulunun çağrısı ile şubelerde de denetleme yapabilir.
d. Genel Denetleme Kurulunun görev yetkileri; Sendika Tüzüğüne uygun olarak idari ve mali denetimi yapar. Yönetim Kurulu faaliyetlerinin Genel Kurul kararlarına uygun olup olmadığının denetimini de gerçekleştirir. Genel Kurul dönemi içerisinde gerçekleştirilen denetleme sonunda hazırlanan rapor Genel Başkanlığa, Genel Kurul döneminin bütününü kapsayan dönem raporunu ise Genel Kurula sunar. Genel Denetleme Kurulu Tüzüğün diğer maddelerinde Denetleme Kuruluna verilen görevleri yerine getirir ve yetkileri kullanır.
e. Genel Denetleme Kurulu, hazırlamış olduğu denetleme kurulu raporlarını gereği yapılmak üzere Genel yönetim Kuruluna sunar. f. Genel Denetleme Kurulunun görev ve yetkileri ile çalışma usul ve esasları, Genel Yönetim Kurulu tarafından hazırlanan yönetmelikle düzenlenir. "
3. Sendika Tüzüğü'nün "Genel Disiplin Kurulunun Oluşumu, Görev Ve Yetkileri " kenar başlıklı 31 inci maddesinin ilgili kısmı şöyledir:
"a. Genel Disiplin Kurulu, Genel Yönetim Kurulu’nun veya denetim sonucunda usulsüzlük ve yolsuzluk tespit edilmesi haliyle sınırlı olmak üzere Genel Denetleme Kurulunun çağrısı üzerine toplanarak işlem tesis eder ve karar alır,
b. Genel Disiplin Kurulu üye tam sayısının salt çoğunluğu ile toplanır. Mevcut üyelerin salt çoğunluğu ile karar alır. Oylarda eşitlik halinde Kurul Başkanının katıldığı taraf çoğunluğu sağlamış sayılır. Disiplin Kurulu ilgilinin yazılı savunmasını da aldıktan sonra kararını, gereği yapılmak üzere Yönetim Kurulu Başkanlığına sunar.
c. Genel Disiplin Kurulunun görev ve yetkileri çalışma usul ve esasları, Genel Yönetim Kurulu tarafından hazırlanacak bir yönetmelik ile düzenlenir."
4. Sendika Tüzüğü'nün 32 nci maddesine göre disiplin cezaları uyarma, kınama, görevden uzaklaştırma, üyelikten geçici çıkarma, üyelikten temelli çıkarma olarak öngörülmüştür. Yine aynı maddeye göre;
“Savunma hakkı tanımadan ceza verilemez. Verilen her türlü cezaya itiraz edilebilir. Genel Disiplin Kurulu kararının tebliğinden itibaren yedi (7) gün içinde Genel Kurula sunulmak üzere Genel Yönetim Kuruluna itiraz edilmemesi halinde karar kesinleşir. Geçici ihraç cezasının süresi, üç aydan fazla olamaz. Üyelikten temelli çıkarma cezası Genel Disiplin Kurulunun teklifi ve Genel Kurulun onayı ile verilebilir. Genel Kurulda ilgilinin kendini savunması engellenemez.”
4. Sendika Disiplin Yönetmeliği'nde yer alan düzenlemelerin ilgili kısımları şöyledir:
“43.Genel Disiplin Kurulu uyarma, kınama, görevden uzaklaştırma, üyelikten geçici çıkarma ve üyelikten temelli çıkarma cezaları verebilir.
...
46. Görevden uzaklaştırma cezasının süresi en çok bir (1) yıl süre ile sınırlıdır.
47. Genel Disiplin Kurulu Kararının, Genel Yönetim Kurulunca onaylanması ile gerçekleşir.
48. Görevden uzaklaştırma cezası alan kişi sendika ve organları toplantılarına katılamaz, varsa ... hakkı ve benzeri ödenekleri alamaz.”
3. Değerlendirme
1. Dosya içeriğine göre davacının dava konusu karar tarihi itibarıyla sendika genel denetleme kurulu üyesi olduğu, Sendika Disiplin Kurulunun 16.....2020 tarih ve 2020/02 sayılı kararı ile davacının bir yıl süre ile görevden uzaklaştırılmasına karar verildiği, Sendika Genel Yönetim Kurulunun dava konusu 2020/180 sayılı kararı ile de söz konusu Disiplin Kurulu Kararının uygulanmasına ve davacının bir yıl süre ile görevden uzaklaştırmasına karar verildiği görülmektedir.
2. Disiplin cezasının dayanağı olan Sendika Disiplin Kurulunun 16.....2020 tarihli ve 2020/02 sayılı kararının ekindeki rapora göre özetle davacının da içinde yer aldığı Genel Denetleme Kurulunca 12.05.2020 tarihinde ... şubesinin idari ve mali denetiminde genel merkezi yanıltıcı rapor düzenlemeleri, denetim görevlerini gereği gibi yerine getirmemeleri ve buna göre etik davranış ilkelerini kaybetmiş olmaları nedeniyle davacı hakkında söz konusu cezanın tesis edildiği anlaşılmaktadır.
3. Bozma sonrasında gerekli bilgi ve belgelerin dosyaya dâhil edilmesi neticesinde bilirkişi raporu alınmış ve hükme esas alınan bilirkişi raporunda "... Bu duruma göre; davalı sendikanın 2019 yılı tamamı ve 2020 Yılı Mayıs (dahil) yasal defter ve belgelerindeki gider kayıtları ile davacının imzasının da bulunduğu, denetleme raporunda 2019 Yılı tamamı ve 2020/Mayıs ayına kadar gider toplamlarının mukayeseli karşılaştırılması sonucunda; birbirleri arasında 46.785,29 TI fark bulunduğu, dolayısıyla davalı sendikanın kayıtları ile davacının imzasının bulunduğu denetleme raporunun birbirleri ile uyumsuz olduğunun tespit edildiği ..." sonucuna ulaşılmıştır.
4. Ölçülülük ilkesi, hukuk devletinin gereklerinden doğmaktadır. Öğreti ve uygulamada ölçülülük ilkesinin elverişlilik, gereklilik ve orantılılık olmak üzere üç alt ilkeden oluştuğu kabul edilmektedir. Bu kapsamda orantılılık, hakka getirilen sınırlama ile amaç arasında makul bir dengenin gözetilmesi gerekliliğini ifade etmektedir.
5. Belirtmek gerekir ki seçimle göreve gelmiş olan, genel denetleme kurulu üyesi olan davacıya verilecek görevden uzaklaştırma cezasının süresinin ölçülü tayin edilmesi de bir zorunluluktur. Bu husus sendikaların işleyişinin demokrasi esasların aykırı olamayacağına dair Anayasa'nın 51 inci maddesinin de bir gereğidir.
6. Somut olayda ise davacının tespit edilen eylemi neticesinde dava konusu karar ile görevden uzaklaştırma cezası verilmiş ise de bu cezanın en üst sınırdan verilmesinin ölçülü olmadığı açıktır. Açıklanan bu maddi ve hukuki olgulara göre davanın kabulü ile disiplin cezasının iptaline karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde hüküm tesisi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
09.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.