"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1315 E., 2023/1370 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/416 E., 2023/163 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 08.12.2021 tarihli kararı ile İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının 03.03.1999 tarihinde davalı işyerinin mühendislik hizmetleri müdürlüğü teknik büro bölümünde konstrüktör ressam ve saha kontrol elemanı olarak çalışmaya başladığını ve aralıksız çalıştığını, davalının bir kısım yükümlülüklerden kaçmak ve müvekkilinin sendikal haklardan yararlanmasını engellemek için davalı Şirketçe müvekkilinin çalıştığı süre boyunca muvazaalı olarak alt işveren Şirket işçisiymiş gibi gösterildiğini, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) primlerinin gerçekte aldığı ücretin çok altında gösterildiğini, bunun için hizmet tespiti davası açıldığını ve davanın derdest olduğunu, davalı Şirketin uzun yıllardır ... ... Sendikasıyla arasında toplu ... sözleşmesinin olduğunu, davacının toplu ... sözleşmesinden yararlandırılmadığını ileri sürerek yıllık ikramiye, kıdem ikramiyesi, yıllık izin ödentisi, sosyal yardım ödentisi, 1 çocuk zammı, aile zammı, tahsis ödentisi, ücret zammı, yemek alacağı, ücret, asgari geçim indirimi, fazla çalışma, fazla çalışma yapılan günler için yol masrafı, yıllık izin ücreti, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve kötüniyet tazminatı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı cevap dilekçesinde, davacının müvekkili Şirket çalışanı olmadığını, davanın husumet yönünden reddi gerektiğini, zamanaşımı def'inde bulunduklarını, SGK kayıtları gereğince davacının 15.03.1999-05.04.2002 tarihleri arasında ... Proses Dizayn Montaj ve Servis Hiz. San. Tic. Ltd. Şti., 13.02.2002-30.04.2006 tarihleri arasında ... Mimarlık İnş. Taah.San.Ltd. Şti, 01.05.2006-13.03.2008 tarihleri arasında Usyap İnş. Müh. Nakl. San. Tic. Ltd. Şti. (12.01.2011 tarihinden itibaren ticaret unvanı ... Tasarım Mimarlık Müh. Nak. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. olarak değiştiği beyan edilmiştir.) isimli işverenliklerde çalıştığını, muvazaa iddiası kabul edilse dahi davacının sendika üyesi olmadığını, toplu ... sözleşmesi gereğince kapsam dışı çalışan olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; hizmet tespitine ilişkin dosyadaki tüm belgeler değerlendirildiğinde davacının 15.03.1999–11.....2013 tarihleri arasında davalı işyerinde çalıştığı, davacının toplu ... sözleşmesi kapsamında işçi olduğu, bilirkişi raporu ile yapılan hesaplamaların denetime elverişli olduğu belirtilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davacının müvekkili Şirket çalışanı olmadığını, davacı yanın işvereni ile müvekkil Şirket arasında hizmet satın alımı söz konusu olduğunu, hiçbir surette muvazaa iddiasını kabul etmediklerini, davacı yanın kendi işvereni nezdindeki görevinin konstrüktör ressamlık olduğunu, müvekkili Şirketin ise ilaç üretimi sektöründe faaliyet gösterdiğini, davacının sendika üyesi olmadığını, ayrıca toplu ... sözleşmesi gereğince kapsam dışı personelden olduğunu, hizmet tespitine ilişkin davanın henüz kesinleşmediğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; hizmet tespiti davasında dinlenen tanık beyanları ve belgelerden davacının davalı işyerinde konstrüktör ressam ve saha kontrol elemanı olarak çalıştığı, toplu ... sözleşmesi hükümleri nazara alındığında davacının saha kontrol elemanı olarak da görev yaptığı, bu doğrultuda Mahkemece toplu ... sözleşmesi hükümlerinden faydalandırılmasının yerinde olduğu, muvazaa olmadığını ilişkin iddialar bakımından hizmet tespiti davasındaki bozma ilâmı dikkate alındığında talebin yersiz olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; taraflar arasında görülmekte olan hizmet tespitine ilişkin davanın bekletici mesele yapılması gerekip gerekmediğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6100 ... Kanun'un "Bekletici sorun" kenar başlıklı 165 inci maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"Bir davada hüküm verilebilmesi, başka bir davaya, idari makamın tespitine yahut dava konusuyla ilgili bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise mahkemece o davanın sonuçlanmasına veya idari makamın kararına kadar yargılama bekletilebilir.
..."
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 19.04.2022 tarihli ve 2020/9-192 Esas, 2022/574 Karar ... ilâmının ilgili bölümü bu şekildedir:
"...
18. Prime esas kazancın tespiti davası; sigortalının (işçinin) gerçek ücretinin ve buna bağlı olarak Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) bildirilmesi gereken sosyal sigorta prim tutarının tespitini konu aldığından, bu davada sigortalının (işçinin) gerçek ücretinin belirlenmesi gerekmektedir.
19. Gelinen bu noktada konuyla ilgisi nedeniyle bekletici sorun konusu üzerinde de durulmalıdır.
20. Bekletici sorun 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 165. maddesinde düzenlenmiştir. Sözü edilen maddede bekletici sorun;
'(1) Bir davada hüküm verilebilmesi, başka bir davaya, idari makamın tespitine yahut dava konusuyla ilgili bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise mahkemece o davanın sonuçlanmasına veya idari makamın kararına kadar yargılama bekletilebilir.
(2) Bir davanın incelenmesi ve sonuçlandırılması başka bir davanın veya idari makamın çözümüne bağlı ise mahkeme, ilgili tarafa görevli mahkemeye veya idari makama başvurması için uygun bir süre verir. Bu süre içinde görevli mahkemeye veya idari makama başvurulmadığı takdirde, ilgili taraf bu husustaki iddiasından vazgeçmiş sayılarak esas dava hakkında karar verilir.' şeklinde düzenlenmiş olup, madde metninden de anlaşılacağı üzere bir davada hüküm verilmesi, başka bir davanın çözümüne bağlı ise mahkeme açılmış olan o davanın sonuçlanmasını beklemek üzere yargılamayı erteleyebilir. Başka bir deyişle o davanın sonuçlanmasını kendi bakmakta olduğu dava için bekletici sorun yapabilir.
21. Tüm bu açıklama ve yasal düzenlemeler birlikte değerlendirildiğinde; somut olayda, davacı ... ilişkisi boyunca sigorta primlerinin gerçekte aldığı ücretin aksine asgari ücret üzerinden ödendiğini, ... sözleşmesini feshetme sebeplerinden birinin de bahsettiği bu durum olduğunu, son ücretinin net 2.200TL olduğunu ileri sürerek işçilik alacaklarının tahsili istemiyle 01.....2015 tarihinde eldeki davayı açmış, davalı ise bordrolarda belirtildiği üzere davacının brüt 1.425TL ücret aldığını savunmuştur.
22. Mahkemece işçilik alacağının tahsili istemiyle açılan eldeki davada verilen 03.....2016 tarihli kararda, davacının aldığı ücret miktarı iddiası gibi brüt 3.077,31TL (net 2.200TL) kabul edilerek işçilik alacakları hüküm altına alınmış, bu karardan sonra davacı 28.10.2016 tarihinde Silivri 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin (... Mahkemesi sıfatıyla) 2016/595 Esas ... dosyasında gerçek ücretinin net 2.200TL olduğunu ileri sürerek prime esas kazancının aylık 2.200TL ücret üzerinden belirlenmesini, asgari ücret üzerinden yatırılan sigorta primlerinin geriye dönük olarak tamamlattırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
23. Prime esas kazancın tespiti davasında mahkemece davanın reddine dair verilen 04.04.2017 tarihli karar davacı vekilinin istinaf başvurusu üzerine ... Bölge Adliye Mahkemesi 33. Hukuk Dairesinin 23.05.2018 tarihli kararı ile 'kuvvetli delil teşkil eden alacak davasının kesinleşmesinin beklenilmediği' gerekçesi ile kaldırılarak dosyanın yeniden yargılama yapılmak üzere ilk derece mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
24. Bilindiği üzere prime esas kazancın tespiti davası re’sen araştırma ilkesinin geçerli olduğu ve kamu düzenini ilgilendiren bir dava türüdür. Davacının aldığı ücretin miktarı konusunda taraflar arasında ihtilaf bulunduğu gözetildiğinde; prime esas kazancın tespiti davasında verilecek kararın işçilik alacaklarına ilişkin davanın sonucunu doğrudan doğruya etkileyeceği açıktır. Kaldı ki, hem işçilik alacağının tahsili istemiyle açılan dava hem de prime esas kazancın tespiti davasının derdest olduğu dikkate alındığında çelişkili yargılamadan da bahsedilmesi söz konusu değildir.
25. Bu durumda, prime esas kazancın tespiti davasının HMK’nın 165. maddesi uyarınca bekletici sorun yapılarak, bu davanın sonucuna göre eldeki işçilik alacaklarına ilişkin davada ücretin miktarı konusundaki uyuşmazlık çözülmelidir.
..."
4. Dairemizin 18.11.2019 tarihli ve 2016/9168 Esas, 2019/20184 Karar ... ilâmı.
3. Değerlendirme
1. Bir davadaki asıl sorun hakkında karar verilebilmesi için daha önce çözülmesi gereken bir sorunun başka bir Mahkeme tarafından başka bir davada karara bağlanması gereken hâllerde bekletici mesele söz konusu olur.
2. Derdest olan bir davanın sonuçlanmasının başka bir davada bekletici sorun yapılabilmesi için bekletici mesele yapılacak davanın başka bir Mahkemede görülmekte olması ve iki dava arasında bağlantı bulunması gerekir. Mevcut olup olmadığı diğer davada kesin olarak karara bağlanacak olan hukuki ilişkinin, kısmen veya tamamen bekletilerek davaya etkili olması başka bir ifadeyle diğer dava hakkında verilecek hükmün bekletilerek davada verilecek hükmü etkileyecek nitelikte olması gerekir.
3. Mahkemece; taraflar arasında ... 3. ... Mahkemesinin 2018/429 Esas ... dosyasına ilişkin Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 17.10.2018 tarihli ve 2017/308 Esas, 2018/8188 Karar ... bozma ilâmı göz önünde bulundurularak dava sonucunun beklenmesine gerek bulunmadığı gerekçesiyle yargılamaya devam edilerek davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir. Ne var ki varılan sonuç dosya kapsamı ile örtüşmemektedir.
4. Mahkemece; ... 3. ... Mahkemesinin 2018/429 Esasına kayıtlı hizmet tespiti dosyasındaki hizmet süresi ve ücret belirlemeleri dikkate alınarak yapılan hesaplamalar doğrultusunda alacaklar hüküm altına alınmış ise de; söz konusu davada verilen kararın henüz kesinleşmediği görülmektedir. Davacının muvazaa iddiasına dayalı olarak davalı işyerinde geçen sigortalı hizmet süreleri ile hizmetlerinin prime esas kazanç tutarının tespitini istediği davanın sonucunun, ilâmın İlgili Hukuk kısmında yer verilen Yargıtay kararları da dikkate alındığında, eldeki davada belirlenecek hizmet süresi ile aylık ücretin miktarını etkileyecek nitelikte olduğu açıktır. Bu durumda söz konusu davanın sonucunun beklenilmesine gerek bulunmadığı yönündeki gerekçe yerinde değildir. Mahkemece hizmet tespiti davası bekletici mesele yapılmalı, o davada verilecek kararın kesinleşmesi beklenilmeli ve oluşacak sonuca göre karar verilmelidir. Bu yön gözetilmeksizin yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup kararın bu sebeple bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgilisine iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.