"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1796 E., 2023/2190 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 2. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/81 E., 2023/162 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı ... Makina San. ve Tic. AŞ (... AŞ) vekili dava dilekçesinde; davalı ... Sendikasının 18.02.2022 tarihinde ... Çalışma Genel Müdürlüğüne yapmış olduğu yetki tespitine ilişkin başvurusu sonucu Bakanlığın adı geçen Sendikanın 18.02.2022 tarihi itibarıyla müvekkili Şirkete ait metal işkolunda faaliyet gösteren birbirine bağımlı "Bandırma ... Karayolu 10. km No:258 Bandırma/..." ve "... Deri Organize Sanayi Bölgesi 2 No.lu Cadde .../..." adreslerindeki işyeri/bağlı yerler/işletme seviyesinde kanunun aradığı çoğunluğu sağladığı gerekçesiyle 21.02.2022 tarihli ve 97822 ... yetki tespit yazısının 03.03.2022 tarihinde müvekkili Şirkete tebliğ edildiğini, tespitin hatalı olduğunu, her 2 yerin ... bir yönetim altında ... bir amaca yönelik aynı pazara ve müşterilere tarım makinaları ürettiğini, insan kaynakları, satış ve pazarlama, finansman, muhasebe, üretim planlama gibi tüm yönetim departmanlarının "Bandırma/..." adresindeki mekânda bulunduğunu, alınan kararların her 2 yerde birden aynen uygulandığını, ... yönetim tarafından tck bir ... organizasyonu ile yer darlığı nedeniyle 2 ayrı mekânda tarım makinaları üretimi yapıldığını, Şirketin metal işkolunda 2 ayrı işyeri olmadığını, yüzde kırk değil yarıdan fazla çoğunluğun sağlanması gerektiğini, Sendikanın gerekli çoğunluğu sağlayamadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; her 2 işyerinin de farklı adreste bulunması fakat aynı işkolunda yer alması, aynı ünvana sahip olması, aynı vergi numarası gibi etkenler gözetilerek işletme yetki tespit yazısı verilmesinde herhangi bir hata, eksik veya ihmal bulunmadığını, bu nedenle davacı tarafın bu sebep üzerine kurulmuş olan dava dilekçesinde yer alan iddialarının gerçeği yansıtmadığını, işçi sendikası, işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren tarafından yapılan yetki tespit başvuruları karşılanırken, işverenler tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve işçi bildirimlerinin esas alındığını, Genel Müdürlükçe kurulu Sendika Yetki Sistemine, SGK kayıtlarından otomasyon sistemiyle yansıyan bilgiler doğrultusunda işlem yapıldığını, verilen kararın hukuka uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; daha önceki dava dosyalarından da sabit olacağı üzere davacı tarafın işyerlerinde sendikal örgütlenme ve toplu ... sözleşmesini bağıtlamayı engellemek adına dava açma hakkını kötüye kullandığını, müvekkili Sendikaya 26.11.2014 tarihinde yine davacının işyerlerinde toplu ... sözleşmesi yapmak adına Bakanlıkça işletme düzeyinde yetki verildiğini, işveren tarafından aynı gerekçelerle itiraz edildiğini, itirazın reddedildiğini ve Yargıtay onama kararıyla kesinleştiğini, işyerlerinin birbirinden bağımsız olduğunu, müvekkili Sendikanın başvuru tarihinde davacı işletmede çalışan işçilerin yüzde kırkından daha fazla sayıda üye işçiye sahip olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; mahallinde keşif yapılarak bilirkişi raporu alındığını, 20.03.2023 tarihli bilirkişi raporunda özetle somut olayda Bandırma ve ...'deki üretim birimlerinin birbirini tamamlayan işler olup ikisinin de ... başına hiç bir değer ifade etmediği, ... AŞ'nin ... bir merkezden yönetilen bir işyeri olduğu, Bandırma ... karayolu üzerindeki işyeri ile ... Organize Sanayi'deki işyerinin 2 ayrı işyeri olmadıkları, 2 ayrı adresteki üretim birimlerinin ... işyeri olarak çalıştığı, davalı Sendikaya üye işçi oranının %42,15 olduğu sonuç olarak yarıdan fazla çoğunluğun sağlanmadığı hususunda rapor düzenlendiği, alınan raporun dosya kapsamına uygun görüldüğü, işyerlerinin ekonomik ve işletmesel nedenlerle bağımsız nitelikte olmadığı, yetki tespit tarihi itibarıyla davalı Sendikanın da üye sayısının yeterli olmadığı gerekçesiyle davanın kabulü ile yetki tespitinin iptaline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
Davalılar vekilleri; cevap dilekçelerinde belirttikleri sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuşlardır.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; somut olayda davalı Bakanlık tarafından Sendikanın 18.02.2022 tarihli başvurusu üzerine, davacıya ait ... ve Bandırma ilçelerinde bulunan 2 adet işyerinin işletme olduğu, işçi sayısının 325, üye sayısının 137 olduğu belirtilerek davalı Sendikanın işletme düzeyinde aranan gerekli çoğunluğu sağladığı ve buna göre yetki tespiti kararı verildiği, davacının bu karara karşı yasal süre içerisinde işbu davayı açtığı, İlk Derece Mahkemesince usulünce Bandırma ve ...'deki üretim birimlerinin birbirini tamamlayan işler olup, 2 ayrı adresteki işyerlerinin ... başına bağımsız işyerleri olmadığı, davalı firma olan ... AŞ'nin ... bir merkezden yönetilen bir işyeri olduğu, 2 ayrı adresteki üretim birimlerinin birbirini tamamlayan ... işyeri olarak çalıştığının tespit edildiği, davalı sendikaya üye işçi sayısının % 42,15 olduğu, sendikanın yarıdan fazla çoğunluğu sağlayamadığı, İlk Derece Mahkemesi kararının yerinde olduğu gerekçesiyle başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekilleri; cevap ve istinaf dilekçelerinde belirttikleri sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuşlardır.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 ... Kanun) 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 ... ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme ...” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 ... Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 ... Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 ... Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosya içeriğinden; 13.11.2014 başvuru tarihi itibarıyla ... AŞ'ye ait metal işkolunda yer alan işyerlerinde Sendikanın yüzde kırk çoğunluğu sağladığı gerekçesiyle 26.11.2014 tarihli olumlu yetki tespit kararının iptali için açılan davanın reddine ve ... AŞ'nin işletme olarak tespitine dair verilen kararın Dairemizin 23.12.2015 tarihli ilâmıyla onandığı görülmektedir. Aynı yetki tespitine dayalı olarak işveren tarafından açılan ikinci davanın da kesin hüküm sebebiyle reddedildiği ve bu kararın da Dairemizin 29.09.2016 tarihli ilâmıyla onandığı görülmektedir. Bununla birlikte 13.11.2014 başvuru tarihi itibarıyla yapılan tespite ilişkin uyuşmazlık bakımından, Mahkeme kararına göre 3 üretim biriminin mevcut olduğu, "... Deri ... 2 No.lu Cad. .../..." adresindeki birimin daha sonra faaliyete geçtiği, bu anlamda olmak üzere bilirkişi raporu ve dosya kapsamına göre uyuşmazlık konusu birimlerde organizasyon değişikliği söz konusu olduğundan daha önceki Mahkeme kararlarının temyiz konusu dava bakımından bağlayıcı olmadığı ve emsal teşkil etmediği sonucuna ulaşılmıştır.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalılar vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalı ... Sendikasına yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.