"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2022/805 E., 2023/659 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozma kararına karşı direnilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Yargıtay Hukuk Genel Kurulunca, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucunda, davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya ait işyerinde 01.09.2003 tarihinde transmikser/pompa operatörü olarak çalışmaya başladığını, aylık net 2.200,00 TL ücret aldığı hâlde ücretinin asgari ücret kadar olan kısmının bankadan, kalanının ise makbuz karşılığında elden ödendiğini, sigorta primlerinin asgari ücret üzerinden ödenmesi, muvazaalı şekilde işe giriş çıkış işlemlerinin yapılması, sigorta başlangıcının geç bildirilmesi, fazla çalışma yapmaya zorlanması ve bu çalışmaların karşılığı ücretlerinin ödenmemesi, haksız olarak ücretinden kesinti yapılması nedenleriyle müvekkilinin, ... sözleşmesini 13.05.2015 tarihinde 4857 ... ... Kanunu’nun (4857 ... Kanun) 24 üncü maddesi gereğince haklı nedenle feshettiğini ileri sürerek kıdem tazminatı, yıllık izin, fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının beton pompa operatörü olarak 19.04.2006 tarihinde çalışmaya başladığını, ücretinin brüt 1.425,00 TL olduğunu, ücretin banka hesabına her ay düzenli olarak ödendiğini, ... sözleşmesinin devamsızlık yapması sebebi ile haklı nedenle feshedildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 03.....2016 tarihli ve 2015/223 Esas, 2016/359 Karar ... kararı ile; davacının, davalıya ait işyerinde 19.04.2006 - 13.05.2015 tarihleri arasında son ücreti brüt 3.077,31 TL olacak şekilde transmikser/pompa operatörü olarak çalıştığı, ücretlerinin ödenmemesi sebebi ile ... sözleşmesinin davacı tarafından haklı nedenle feshedildiği, davacının işten ayrıldığı tarihten son 1 yıl öncesinde hafta tatillerini kullandığı ancak bu tarih öncesinde ayda ortalama 2 hafta tatilinde çalıştığı, davacının dinî bayramlar dışındaki tatil günlerinde de çalışmasına devam ettiği, ayrıca fazla çalışma yaptığı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 18.....2019 tarihli ve 2016/28868 Esas, 2019/13530 Karar ... ilâmı ile; davacının aldığı ücret miktarının ihtilaflı olması ve taraflar arasında prime esas kazancın tespiti davası bulunması karşısında, prime esas kazancın tespiti davasında verilecek karar işçilik alacaklarına ilişkin bu davanın sonucunu doğrudan doğruya etkileyeceğinden, prime esas kazancın tespiti davasının 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) 165 inci maddesi uyarınca bekletici mesele yapılarak bu davada kesinleşen karara göre ihtilaflı olan ücretin belirlenmesi gerektiği gerekçesiyle karar bozulmuştur.
B. Mahkemece Bozmaya Karşı Verilen Direnme Kararı
Mahkemenin 01.10.2019 tarihli ve 2019/310 Esas, 2019/263 Karar ... kararı ile; işçilik alacaklarının tahsili istemiyle açılan eldeki davada gerçek ücretin asgari ücret olmadığı kabul edilerek karar verilmesi üzerine bu karara dayanılarak ispat kolaylığı olması açısından prime esas kazancın tespitine ilişkin davanın açıldığı, kaldı ki bu karara dayanılarak dava açıldığının davacının direnme talep ettiği dilekçesinde de kabul edildiği, prime esas kazancın tespiti davasının reddi üzerine yapılan istinaf incelemesinde işçilik alacağı davasının prime esas kazancın tespiti davası yönünden kuvvetli delil teşkil ettiği ve bağlantılı gerekçelerle İlk Derece Mahkemesinin ret yönünde verdiği kararın kaldırılmasına karar verildiği, bu karar üzerine İlk Derece Mahkemesince Bölge Adliye Mahkemesinin kararı gereği araştırma yapılması gerektiğinin açık olduğu ancak Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin bozma kararı sonrasında her iki dosya arasında hangisinin hangisini bekleyeceğinin belirsiz bir sürece girdiği ve yargılama faaliyetinin olumsuz etkilendiği, çelişen mahkeme kararlarının ... yargılanma ... kapsamında Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine en çok götürülen uyuşmazlıklardan olduğu, yargı kararlarında belirli bir istikrar ve tutarlılığın sağlanmasının gerektiği, bölge adliye mahkemelerinin faaliyete geçerek istinaf incelemesine başlamasıyla birlikte çelişkili karar sayısının daha da arttığı, bölge adliye mahkemeleri ile Yargıtayın ve ilk derece mahkemelerinin kendi içlerinde çelişkili kararlar vermeleri sebebiyle hukuki güvenlik ilkesinin zedelendiği, Yüksek Mahkemelerin, ilk derece mahkemelerinin birbiriyle tutarsız kararlarını birleştirme ve ortak bir yorumun kabul edilmesini sağlama sorumluluğunu taşıdığı; ancak somut olayda işçilik alacaklarına ilişkin verilen karar tarihinden sonra açılan prime esas kazancın tespiti davasındaki yazılı deliller arasında işçilik alacağı davasının olması, işçilik alacaklarının tahsili istemiyle açılan eldeki davanın beklenmesinin dava tarihleri de dikkate alınarak hukuka uygun olduğu; bununla birlikte Yargıtay ve bölge adliye mahkemesince verilen kararlar arasında yaratılan çelişkili durumun, yargılama faaliyetini yürütecek olan ilk derece mahkemesinin ... bir süreç içerisinde yargılama yapmasına engel olduğu gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.
C. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen direnme kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 19.04.2022 tarihli ve 2020/9-192 Esas, 2022/574 Karar ... kararı ile; prime esas kazancın tespiti davasının resen araştırma ilkesinin geçerli ve kamu düzenini ilgilendiren bir dava olduğu, davacının aldığı ücretin miktarı konusunda taraflar arasında ihtilaf bulunduğu gözetildiğinde; prime esas kazancın tespiti davasında verilecek kararın işçilik alacaklarına ilişkin davanın sonucunu doğrudan doğruya etkileyeceği, hem işçilik alacağının tahsili istemiyle açılan dava hem de prime esas kazancın tespiti davasının derdest olduğu dikkate alındığında çelişkili yargılamadan da bahsedilemeyeceği; bu durumda prime esas kazancın tespiti davasının bekletici sorun yapılarak bu davanın sonucuna göre eldeki işçilik alacaklarına ilişkin davada ücretin miktarı konusundaki uyuşmazlığın çözülmesi gerektiği şeklindeki gerekçe ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece Hukuk Genel Kurulunun Bozma Kararı Üzerine Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda belirtilen tarih ve ... kararı ile; Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun bozma ilâmına uyularak alınan bilirkişi raporu doğrultusunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; davalının süresi içerisinde cevap dilekçesi sunmadığını, zamanaşımı def'inin dikkate alınamayacağını, ücret kabulünün hatalı olduğunu, hükmedilen vekâlet ücreti miktarının yanlış hesaplandığını, fazla çalışma tahakkuku bulunan bordrolardaki miktarların ücret uyumsuzluğundan dolayı dışlanamayacağını, mahsup edilmesi gerektiğini, uygulanan indirimin hakkın özünü etkilediğini, faiz başlangıçlarının hatalı olduğunu ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
2. Davalı vekili; işçi tarafından yapılan feshin haklı nedene dayanmadığını, yapılan indirim oranının yetersiz olduğunu, çalışma süresinin hatalı tespit edildiğini, yıllık izin talep formlarının dikkate alınmadığını ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyetine ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; yapılan ücret tespitine, buna bağlı olarak hesaplanan alacakların miktarına, ... sözleşmesinin feshi ile davacının kıdem tazminatına hak kazanıp kazanmadığına, yıllık izin ve fazla çalışma alacaklarının ispatı ve hesaplanmasına, zamanaşımı def'inin usulüne uygun olup olmadığına, alacaklardan yapılan indirim oranının miktarına, yargılama giderleri ve vekâlet ücretinin doğru hesaplanıp hesaplanmadığına ve hükmedilen faiz başlangıç tarihlerinin doğruluğuna ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 ... Kanun) 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 6100 ... Kanun'un 326 ncı maddesi.
2. 4857 ... Kanun'un 41, 44, 46, 47, 53, 59 uncu maddeleri aynı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte olan mülga 1475 ... ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi, 6098 ... ... Borçlar Kanunu'nun 117 nci maddesi.
3. Karar tarihinde yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dairemizin yerleşik uygulaması uyarınca, işçi muaccel alacaklarını ... ... belirtmek kaydıyla ihtarname ile işvereni temerrüde düşürebilir. Söz konusu ihtarnamede alacak miktarlarının belirtilmesi gerekmez. Buna göre davacı tarafından davalıya gönderilen ihtarnamede fazla çalışma, ... ... ve genel tatil ile hafta tatili ücreti alacaklarının ihtarnamenin tebliğ tarihinden itibaren 3 ... günü içinde ödenmesi talep edilmiş olmakla; ihtarnamenin tebellüğ tarihinden 3 gün sonra davalının temerrüde düştüğü göz önünde bulundurulmadan anılan alacaklara dava ve ıslah tarihlerinden faiz işletilmesi hatalı olmuştur. İhtarnamenin davalı tarafa 15.05.2015 tarihinde tebliğ edildiği görülmekle; anılan alacaklara 21.05.2015 tarihinden itibaren faiz işletilmesi gerekir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 ... Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan 1086 ... Kanun'un 438 inci maddesinin yedinci fıkrası hükmü uyarınca Mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı vekilinin tüm, davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı vekilinin Mahkeme kararının faiz başlangıç tarihlerine ilişkin yönelik temyiz itirazının kabulü ile Mahkeme kararının, (3), (4) ve (5) numaralı bentlerinin hükümden tamamen çıkartılarak yerlerine; "3) 14.638,73 TL net fazla çalışma ücreti alacağına yapılan %30 indirim sonucu net 10.247,11 TL fazla çalışma ücreti alacağının 21.05.2015 tarihinden itibaren işleyecek en yüksek banka mevduat faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine,"
"4) 649,61 TL net ... ... genel tatil ücreti alacağına yapılan %30 indirim sonucu 454,72 TL net alacağın 21.05.2015 tarihinden itibaren işleyecek en yüksek banka mevduat faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine,"
"5) 3.879,32 TL net hafta tatili ücreti alacağına yapılan %30 indirim sonucu 2.715,52 TL net alacağın 21.05.2015 tarihinden itibaren işleyecek en yüksek banka mevduat faizi ile birlikte davalıdan tahsili ile davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine," bentlerinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde davacı tarafa iadesine,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davalıya yükletilmesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
17.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.