"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2022/1086 E., 2023/792 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıdan ihale alan alt işverenler nezdinde çalıştığını, alt işverenler ile davalı asıl işveren arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunu, müvekkilinin davalı işyerinde yapmış olduğu işin asıl ... niteliğinde olduğunu ve çalıştığı dönemde en başından itibaren davalının asıl işçisi sayılması gerektiğini, benzer mahiyetteki ... 1. ... Mahkemesinin 14.03.2018 tarihli ve 2016/1248 Esas, 2018/350 Karar ... kararında muvazaa olgusunun tespiti yönünde karar verildiğini ileri sürerek davacı asılın en başından beri davalının işçisi sayılması gerektiğinin tespiti ile 17.09.2009-31.12.2018 tarihleri arasındaki döneme ait ilave tediye, ücret farkı, ... ... ve genel tatil ücret farkı ve sendikal haklar ücretinin (prim, sosyal yardım, giyim yardımı, yol yardımı, kira yardımı, ek ödeme) davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; müvekkilinin 4734 ... Kamu İhale Kanunu kapsamında dava dışı ... İnş. Tekstil. Tem. Taş. ve Tic. Ltd. Şti- ... İnş. Tur. Gıda Sos. Hizm. San.ve Tic. Şti. ... Ortaklığı ile torbalama, istifleme, yükleme faaliyetleri kapsamında hizmet alım sözleşmesi imzaladığını, yapılan işin yardımcı ... olduğunu ve asıl işin bir bölümü olmadığını, bu nedenle davacının müvekkili İdarenin çalışanı sayılmasının söz konusu olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 21.03.2022 tarihli kararı ile; ... 1. ... Mahkemesinin 14.03.2018 tarihli ve 2016/1248 Esas, 2018/350 Karar ... kararında; paketleme, istifleme ve torbalama işi ile ilgili olarak muvazaa tespitinin yapıldığı, bu işin davalının asıl işi olduğunun belirlendiği, belirtilen kararın ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesinin 12.11.2019 tarihli ve 2018/2441 Esas, 2019/2828 Karar ... kararıyla kesinleştiği, davacının kesinleşen dava dosyasında muvazaalı olduğu belirlenen işle aynı işi yaptığı ve aynı Şirketlerde çalıştığı gerekçesiyle davacının baştan itibaren davalının işçisi olduğunun tespiti ile davaya konu alacakların kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesinin 21.....2022 tarihli kararıyla; davalı ile dava dışı yüklenici şirketler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu yönündeki İlk Derece Mahkemesi kabulünün dosya kapsamına uygun olduğu, hükme esas alınan ek bilirkişi raporunda, davacının sendika üyesi olmadığı dönemler bakımından fiilen aldığı ücrete göre yapılan hesaplama kapsamında davanın kısmen kabulüne karar verilmiş olmasının dosya içeriğine ve Yargıtay içtihatlarına uygun olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. ... Bölge Adliye Mahkemesi 29. Hukuk Dairesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 14.10.2022 tarihli ilâmı ile; İlk Derece Mahkemesince; davalı ile dava dışı Şirketler arasındaki ilişkinin muvazaalı olup olmadığı hususunun işletme uzmanı, maden mühendisi ve hukukçu bilirkişilerden oluşan heyet tarafından yapılacak keşif ile belirlenmesi gerektiği, muvazaanın belirlenmesi durumunda, davacı işçinin toplu ... sözleşmesinin tarafı olan sendikaya üyeliğinin davalı işverene bildirilip bildirilmediği de araştırılarak buna göre sonuca gidilmesi gerektiği gerekçeleriyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma doğrultusunda yapılan keşif sonucunda davalı ile dava dışı alt işverenler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğu, davacının en başından beri davalının işçisi olduğu, ancak; davacının sendika üyeliği davalı işverene bildirilmediğinden sendikal alacak taleplerinin ve fark ücret taleplerinin reddi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; yapılan ihale sonucunda müvekkili İdare ile ... İnş. Teks. Tem. Taş. ve Tic. Ltd. Şti. - ... İnş. Tur. Gıda Sos. Hizm. San. ve Tic. Şti. ... Ortaklığı arasında hizmet alım sözleşmesi imzalandığını, teknik şartname ve sözleşme gereği yapılan işin yüklenici firmalara verilmesinin muvazaa olarak adlandırılamayacağını belirterek davanın reddi istemiyle temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; asıl işveren alt işveren ilişkisinin kanuna uygun kurulup kurulmadığı, muvazaaya dayanıp dayanmadığı ve davacının ilave tediye alacağına hak kazanıp kazanmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 ... ... Kanunu’nun 2 nci maddesinin yedi ve sekizinci fıkraları, 6098 ... ... Borçlar Kanunu'nun (6098 ... Kanun) 19 uncu maddesi, 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi, 6772 ... Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 ... Kanunla 6212 ... Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 vd. maddeleri.
3. 27.09.2008 tarihli ve 27010 ... Resmî Gazete'de yayımlanan Alt İşverenlik Yönetmeliği'nin (Yönetmelik) 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c), (g) ve (ğ) bentleri ile 4 ve 11 inci maddeleri ve 12 nci maddesinin ikinci fıkrası.
4. Dairemizin 25.10.2023 tarihli ve 2023/9237 Esas, 2023/15952 Karar ... ilâmı.
3. Değerlendirme
1. Somut uyuşmazlıkta İlk Derece Mahkemesince verilen karar muvazaaya yönelik incelemenin eksik olduğu gerekçesiyle bozulmuştur. Mahkemece, bozma ilâmı doğrultusunda mahallinde yapılan keşif sonucu bilirkişi kurulu tarafından hazırlanan raporda; davacının çalıştığı işyerinin faaliyet alanı itibarıyla üretim süreci içerisinde yer aldığı, davacının çalıştığı boşaltma, istifleme, paketleme, sevkiyat işlerinin asıl işten ayrı düşünülemeyeceği, alt işverene verilen işin işyerinde asıl işveren tarafından yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl ... niteliğinde olduğu, işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren bir ... olmadığı, yani yardımcı nitelikte bir ... olmayıp asıl ... niteliğinde olduğu, bu nedenle davalı ile alt işverenler arasındaki ilişkinin muvazaalı olduğunun kabul edildiği ve bu kabule göre ilave tediye alacağı hesaplandığı, rapordaki kabulün yerinde görüldüğü gerekçesiyle muvazaanın tespitine ve ilave tediye alacağının davalıdan tahsiline dair hüküm kurulmuş ise de ulaşılan sonuç yerinde değildir.
2. İlk Derece Mahkemesince yapılan keşif sonrası bilirkişi kurulu tarafından hazırlanan rapor ve dosya kapsamından; davalı Kuruma ait ... Bor İşletme Müdürlüğü fabrikalarında üretilen ürünlerin davacıların çalıştığı tesislerde; dökme olarak silobaslara/vagonlara/tank konteynerlere, inner tip konteynerlere dolumu, torbalanması, paketlenmesi, şirinklenmesi gerektiğinden çemberlenmesi, ambalajlı ürünlerin kamyon ve konteynerlere yüklenmesi, konteyner ve kamyonların sevkiyata uygun hâle getirilmesi işlerinin yapıldığı anlaşılmaktadır.
3. Yönetmelik'in 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine göre mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan ..., asıl iştir. Aynı maddenin birinci fıkrasının (ğ) bendine göre ise işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin olmakla beraber doğrudan üretim organizasyonu içerisinde yer almayan, üretimin zorunlu bir unsuru olmayan ancak asıl ... devam ettikçe devam eden ve asıl işe bağımlı olan ..., yardımcı iştir. Yukarıda yapılan açıklamalar ve sözü edilen Yönetmelik'teki bu tanımlar dikkate alındığında; davalı Kurumda nihai ürün çıkarıldıktan sonra yapılan paketleme, depolama işlemlerinin yardımcı ... olduğu ve üretimin esasını oluşturan bir ... olmadığı sonucuna varılmaktadır.
4. Dosya içeriğine göre, davacının çalıştığı Değirmenözü Tesislerinde; ürünlerin müşteri isteklerine göre paketlenerek sevkiyata hazır hâle getirilme işlemleri yapılmaktadır. Davacı bu bölümünde makine tamir bakım işçisi olarak çalışmaktadır. Şu hâlde davacının ifa ettiği görev, yardımcı ... kapsamında olup davalı Kurum tarafından bu işin hizmet alımı yoluyla gördürülmesi ile taraflar arasında geçerli bir asıl işveren alt işveren ilişkisi kurulmuş sayılmalıdır. Mahkemece davanın tümden reddi yerine asıl işveren alt işveren ilişkisinin muvazaalı olduğunun kabulü ile ilave tediye alacağının hüküm altına alınması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davalıya iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
10.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.