"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2719 E., 2022/1936 K.
DAVA TARİHİ : 15.09.2021
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
TEMYİZ EDENLER : Davalılar vekilleri
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 18. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/275 E., 2022/339 K.
BİRLEŞEN DAVA
MAHKEMESİ : ... 31. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/309 E., 2022/26 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz istemine ilişkin asıl ve birleşen davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleşen davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle birlikte davalı Sendika vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de; davanın niteliği gereğince kanunda ivedi şekilde sonuçlandırılması öngörüldüğünden duruşma isteminin reddine, incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiş olmakla; dava dosyası için Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
I. DAVA
1. Asıl davada davacı vekili dava dilekçesinde; yetki tespiti işleminin gerçek durumu yansıtmadığı gibi mevzuata da açıkça aykırı olduğunu, davalı Sendikanın başvuruda bulunarak yetki sürecini başlattığı 02.09.2021'den önceki bir tarihte tespit işlemine konu işyerleri için işkolu tespit başvurusunda bulunduğunu, Bakanlığın işkolu tespitine yönelik söz konusu süreç tamamlanıp kesinleşmeden iptal istemine konu çoğunluk tespiti işleminin tesis edilmesinin açıkça Kanuna aykırı olduğunu, yetki sürecinin (başvurusu) başlamasından sonraki aşamadaki işkolu tespitlerinin, işkolunun tespitine yönelik işletilecek süreç daha önce başlamış yetki tespitleri açısından bekletici mesele yapılmayacağını, işkolu tespit sürecinin başlamasından sonraki yetki tespiti işlemleri bakımından ise işkolu tespit sürecinin kesinleşmesinin beklenilmesi gerekeceğini, diğer yandan somut olayda ...Denim Konfeksiyon AŞ'ye ait işyerinin işletme kabul edilerek %40 çoğunluğa göre yetki tespiti yapılmasının açıkça hatalı, mevzuata ve yerleşik Yargıtay kararlarına aykırı olduğunu, ortada hukuken üç ayrı işyeri ve buna bağlı olarak işletme söz konusu olmayıp işyeri bazında çoğunluk tespiti yapılmasını gerektirir ... bir işyeri söz konusu olduğunu, dolayısıyla başvuru tarihi itibarıyla işyerinde çalışan işçi sayısının yarıdan fazlasının başvurucu Sendika üyesi olması şartının gerçekleşmesinin aranacağını, somut olayda ...Denim Konfeksiyon AŞ'ye ait ...'daki üretim birimlerinde aynı teknik amaç çerçevesinde kot üretildiğini, ...'daki birimde ise ... işyerinde üretilen ürünlerin pazarlanması, muhasebe, yönetim gibi işlerin gerçekleştirildiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle 03.09.2021 tarihli ve 34785 sayılı yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Birleşen davada davacı vekili dava dilekçesinde; davalı ... Tekstil Örme Giyim ve Deri Sanayi İşçileri Sendikasının (...) müvekkili Şirket ile işletme toplu ... sözleşmesi yapmak için 02.09.2021 tarihinde diğer davalı ... Bakanlığına yaptığı yetki tespiti başvurusuna istinaden Çalışma Genel Müdürlüğünün 03.09.2021 tarihli ve 34785 sayılı kararıyla davalı Sendikanın gerekli çoğunluğu sağladığı yönünde yetki tespit kararı verildiğini, söz konusu yetki tespit kararının usul ve kanuna aykırı olması, kararın maddi gerekçelerle bağdaşmaması sebebiyle karara itiraz ettiklerini, müvekkili tarafından 01.07.2021 tarihinde ... Çalışma Genel Müdürlüğüne işkolu tespit talebinde bulunulduğunu, yetki tespitinden önce yapılan işkolu tespit başvurusuna istinaden ... müfettişi tarafından 15.07.2021 tarihli tespit tutanağı düzenlendiğini, davalı Sendikanın yetki tespitinden uzun zaman önce müvekkili Şirket tarafından talep edilen işkolu tespitinin bekletici mesele yapılması, işkolu tespit kararına göre yetki tespitinin verilmesi gerekirken Bakanlık tarafından hatalı olarak verilen yetki tespit yazısının iptali gerektiğini, müvekkiline ait ... adresinde kurulu fabrika ile ... adresinde kurulu tasarım, satış, pazarlama, destek fonksiyonlarının yürütüldüğü yer arasında bir işyeri bütünlüğü bulunduğunu, ... adresindeki yerin ... adresindeki fabrikanın bağlı yeri niteliğinde olduğunu, ... adresinde yürütülen işlerin fabrika işyerine özgülenmiş olup bağımsız bir faaliyet yürütülmediğini, iki birimin ... bir işyeri niteliğinde olduğunu Sendikanın yarıdan fazla çoğunluğu sağlaması gerektiğini ancak gerekli çoğunluğun sağlanmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili asıl ve birleşen davaya cevap dilekçelerinde; ... 2. ... Mahkemesinde aynı konulu davanın 2021/320 Esas sayısı ile açıldığını ve görülmeye devam ettiğini, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 114 üncü maddesi gereğince dava şartı yokluğundan davanın reddedilmesi gerektiğini, müvekkili Bakanlık tarafından tesis edilen yetki tespitinin hatalı olduğunu, ... Sendikasının Baykan Denim Konfeksiyon AŞ unvanlı işyeri için yapmış olduğu yetki tespit başvurusunun 02.09.2021 tarihinde kayıtlarına ulaştığını, işverenin Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yaptığı tesciller vasıtasıyla yetki tespit düzeyi, işyerinin hangi işkolunda bulunduğu ve işyerinde çalışan işçi sayısı, işçilerin e-Devlet üzerinden yapmış olduğu sendika üyelik ve üyelikten çekilme işlemleri ile de işyerinde çalışan sendikalı işçi sayısına ulaşıldığını, sistemlerine yansıyan bilgilere göre davacı işverene ait yetki tespiti için başvuran Sendika ile aynı işkolunda bulunan üç işyeri bulunduğunu ve bu bağlamda işletme düzeyinde yetki tespit işlemi yapıldığını, işyerinde başvuru tarihi itibarıyla 2.148 işçi çalışmakta olup 893 işçinin yetki tespiti için başvuran Sendikaya üye olduğunu (%41,579), bu doğrultuda Sendikaya olumlu yetki tespiti verildiğini ve akabinde işverenin yasal süreç içerisinde yetki tespitine itiraz ettiğini, dava dilekçesinde ileri sürülen iddialara katılma imkânı bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili asıl ve birleşen davaya cevap dilekçelerinde; süresi içerisinde açılmayan davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, davacı tarafın aynı yetki belgesine, aynı dava dilekçesi ve aynı içerik ile ... 2. ... Mahkemesinin 2021/320 Esas sayılı dosyası ile 15.09.2021 tarihinde aynı davayı ikame ettiğini, derdestlik itirazları doğrultusunda davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, yetki tespit davalarında Bakanlıkça kayıtlara göre çözüme gidilmesi gerekmekte olup davalı vekilinin prosedür dosyasındaki belgeler dışında başkaca bir delile dayanmasının hukuken mümkün olmadığını ve bu yönde ileri sürdüğü iddialarının da dinlenmesi olanağı olmadığını, bu nedenle davacı vekilinin Bakanlık prosedür dosyasındaki belgeler dışında toplanmasını talep ettiği, İlk Derece Mahkemesinin tensip kararında yer alan 6, 8, 24 ve dava dilekçesinde deliller başlıklı bölümünde 1, 6, 9, 25, 27, 28 ve 32 nci maddelerinde belirtilen hususların celbine ve toplanmasına hukuki imkân bulunmadığından bu yöne ilişkin tensip kararından rücu edilmesini talep ettiklerini, davacının olumlu çoğunluk tespit kararına karşı ileri sürdüğü itirazların Bakanlıktan celp edilecek prosedür dosyasıyla haklı ve yerinde olmadığının anlaşılacağını, davacının çalışan ve üye sayısının Bakanlıkça hatalı tespit edildiğine ilişkin itirazlarının reddine karar verilmesi gerektiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; somut olayda davacı Şirkete ait olup dava konusu tespite konu olan işyerlerinin merkeze bağlı mı yoksa bağımsız nitelikte birer işyeri mi olduğu, bu anlamda yetki tespitinin işletmesel düzeyde yapılmasının yerinde olup olmadığının uyuşmazlık konusu olduğu, tespite konu işverene ait ... ve ...'da bulunan işyerlerinde yerinde inceleme yapılmak suretiyle bilirkişi heyeti raporları alındığı, tespite konu birimlerin dokuma, hazır giyim ve deri işkolunda faaliyette bulundukları, aynı işverene ait başvuru ve tespit tarihi itibarıyla biri ...'da ve ikisi ise ...'da olmak üzere 3 birimin bulunduğu, rapor tanzim tarihi itibarıyla bir birimin ... olmadığı tespitinin esasa etkili olmadığı, uyuşmazlığın yetki tespiti için başvuru tarihindeki hukuki duruma göre değerlendirilmesi gerektiği, ...’daki birimde münhasıran ...’da yer alan birimde üretilen ürünlere yönelik olarak faaliyet yürütüldüğü, ...'da üretim, ...'da ise tasarım, satış ve pazarlama işlerinin yapıldığı, birimlerin ... merkezden yani ...'dan yönetildiği, yönetimde birlik olduğu, finans ve muhasebe işlerinin de ... biriminden yapıldığı, hukuki, mali, teknik amaç ve yönetimsel anlamda bütünlük ve bağımlılık oluştuğu, her üç birimin de dokuma, hazır giyim ve deri işkolunda kayıtlı olduğu, tespit konusu üç birimin ... organizasyonu kapsamında ... bir işyeri niteliğinde bulunduğunun anlaşıldığı, bu itibarla yetki tespitine konu üç birimin de ... bir işyeri niteliğinde olması sebebiyle toplu ... sözleşmesi yapabilmek için sendika tarafından yarıdan fazla (1.092 üye) çoğunluğun sağlanması gerektiği, ancak her iki birimde toplam 2.182 işçi (...'da 225 ve ...'da 1.957 olmak üzere) bulunduğu, davacı Sendikanın ise üye sayısının 893 olduğu ve yasal çoğunluğun sağlanamadığı gerekçesiyle asıl ve birleşen davanın kabulü ile 03.09.2021 tarihli ve 34785 sayılı olumlu yetki kararının iptaline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... vekili; Bakanlık sistemine yansıyan bilgilere göre davacı işverene ait yetki tespiti için başvuran Sendika ile aynı işkolunda bulunan üç işyeri bulunduğunu ve bu bağlamda işletme düzeyinde yetki tespit işlemi yapıldığını, işyerinde başvuru tarihi itibarıyla 2.148 işçi çalıştığını ve 893 işçinin yetki tespiti için başvuran Sendikaya üye (%41,57) olduğunu, bu doğrultuda Sendikaya olumlu yetki tespitinin verildiğini ve akabinde işveren yasal süreç içerisinde yetki tespitine görevli makama kaydettirerek itiraz edildiğini, yapılan yetki tespit başvuruları değerlendirilirken işverenler tarafından SGK'ya yapılan işyeri ve işçi bildirimleri ile Bakanlığa yapılan sendika üyelik ve istifa bildirimleri esas alınarak değerlendirildiğini ve aynı işverene ait aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması hâlinde işletme olarak tespit yapıldığını, resmî kayıtlar çerçevesinde de yetki tespit başvuru tarihinde davacı Şirketin aynı işkolunda tescil edilmiş SGK kayıtları ile sabit 3 ayrı sicil No.lu işyerinin olduğunun sabit olduğunu, bu 3 ayrı işyerinin ... bir işyeri sayılmasının mümkün olmadığını, Bakanlığın resmî veriler kapsamında işlem yapmak mecburiyetinde olduğunu, bu işyerleri arasında yönetimde ve nitelikte bağlılık bulunduğu gerekçesi ile işyerlerinin ... işyeri gibi kabulünün mümkün olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; ... İplik ... Sendikası tarafından Bakanlık tespit yazısının iptali istenilmiş ise de kendilerinin yetkili olduğu yönünde bir iddiaları bulunmadığı gibi yeterli üyeye sahip oldukları ve davalı Bakanlığa yetki tespit başvurusunda bulundukları yönünde bir iddia ve açıklama da bulunmadığını, işbu davayı açmakta bir hukuki yararı olduğundan da söz edilemeyeceğini, davanın hukuki yarar yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini, derdestlik itirazının değerlendirilmemiş olmasının hatalı olduğunu, İlk Derece Mahkemesince davacı işveren iddiasına itibarla yetki tespitine esas alınan birimlerin ... bir işyeri olduğu ve yarıdan fazla çoğunluğun sağlanamadığı gerekçesi ile yetkinin iptaline karar verilmiş ise de Yargıtay uygulamasında belirtildiği gibi aynı işkolunda yer alan tespite konu birimlerin ... bir işyeri niteliğinde olup olmadığı ya da işletme niteliğinde olup olmadığı hususunun duraksamaya yer vermeyecek şekilde tespiti gerektiğinin belirtildiğini, oysa dava konusu olayda davacı işverenliğin ... ve ... işyerlerinde yapılan bilirkişi incelemesi soncunda düzenlenen bilirkişi kurulu raporlarının yargılama sırasında sunulan itiraz dilekçelerinde de açıklandığı gibi hükme esas alınabilecek nitelikte olmadığını, yetki başvuru tarihinde fiilen yapılan işlerin ve faaliyetin niteliği, davacı Şirkete ait faaliyet ve bilanço raporları, merkez işyerinde sadece ...'daki üretim birimlerinde üretilen işlerin satışı ile ilgili iştigal edilip edilmediği ya da başkaca şirketlere ait işyerlerinde imal edilen ürünler ile ilgili faaliyet olup olmadığı, başka işyerlerine fason imalat yaptırılıp yaptırılmadığı, başka şirketlere AR-GE, model üretim ve satışı ya da danışmanlık faaliyetinin bulunup bulunmadığı ve yetki başvuru tarihi itibarıyla istihdam edilen işçilerin unvan ve niteliklerinin bordrolar ve SGK kayıtları üzerinden inceleme yapılmak suretiyle ...'daki işyerinde üretim faaliyetinin bulunup bulunmadığı yönünden keşfen inceleme yapılması ve ...'da yapılacak keşfen inceleme sırasında hazır bulunabilmeleri için inceleme gününün taraflarına tebliğinin talep edildiğini, ... 2. ... Mahkemesinin 2022/89 Talimat sayılı dosyasına sunulan bilirkişi kurulu raporunun, 27.....2022 günlü itiraz dilekçesinde belirtildiği gibi şüphe çekici, eksik ve hatalı incelemeye dayalı, somut tespitlere dayanmayan bir nitelik taşıdığını, Yargıtay kararlarında açıklandığı üzere tespit konusu 3 işyerinde uzman bilirkişi kurulu aracılığıyla mahallinde bilirkişi incelemesi yapılması gerektiğini, davacı Şirketin Zara ve İnditeks unvanlı Şirketlere üretim yaptığının öğrenildiğini, denetime elverişli rapor düzenlenmediğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; her iki davacının yetki tespitine itiraz dilekçelerini 6 ... günü içerisinde 15.09.2021 tarihinde ... Çalışma ve ... Kurumu Müdürlüğüne kaydettirdikleri ve böylece ayrı ayrı 15.09.2021 tarihinde açılan yetki tespitine itiraz davalarına ilişkin dava şartlarının yerine getirilmiş olduğu, UYAP kayıtlarına göre ... ilindeki davanın ... ilindeki davadan daha önce açıldığı ve dolayısıyla derdestlik itirazının ... 2. ... Mahkemesi nezdinde açılan 2021/320 Esas sayılı dava için bahis konusu olabileceği anlaşıldığından aksi yöndeki istinaf itirazına itibar edilmediği; yetki tespitine esas alınan (1026987) sicil numaralı birimde yetki başvuru tarihinde işçi çalışmadığının anlaşılmasına göre söz konusu birim işyeri niteliğini haiz olmadığından, anılan birimin yetki tespit kararında belirtilmesi doğru değil ise de bu durumun sonuca etkili olmadığı, diğer iki birim esas alınarak değerlendirme yapılması gerektiği; ... Rehberlik ve Teftiş Başkanlığının 12.07.2021 tarihli ve 19577 sayılı görev yazısı uyarınca ...Denim Konfeksiyon AŞ'ye ait olan işyerinde ... müfettişi tarafından yapılan inceleme sonunda hazırlanan tutanakta; "...6) Müfettişliğimce fiilen işyerlerinde yapılan tespitte; 2.Organize San.Bölgesi 9.Cad.No:16-20 Merkez/... adresindeki 2.1413.01.01.1056032.044 sicil numaralı işyerinin niteliğinin üretim tesis olduğu, tesiste pantolon, gömlek-bluz, mont, kaban, bayan elbisesi, etek, büstiyer, ceket ve yelek, şort, swit-shirt, t-shirt, tulum üretimi yapıldığı, işçilerin de bu işe özgü işlerde çalıştıkları, niteliğinin tasarım, satış, pazarlama, dış ticaret, insan kaynakları, muhasebe, finans ve kurumsal performans ... ve işlemlerinin yürütüldüğü yer olduğu, işçilerin de bu işlere özgü işlerde çalıştıkları, Osmaniye Mahallesi Osmaniye E-5 Yanyol Sokak No:1/2 .../... adresindeki 2.1413.01.01.1056032.044 sicil numaralı işyerinin tasarım, satış, pazarlama, dış ticaret, insan kaynakları, muhasebe, finans ve kurumsal performans ... ve işlemlerinin yürütüldüğü yer olduğu, işçilerin de bu işlere özgü işlerde çalıştıkları, Tasarım, satış, pazarlama, dış ticaret, insan kaynakları, muhasebe, finans ve kurumsal performans ... ve işlemlerinin fabrikadaki üretime özgülendiği, üretim dışında harici olarak ürün satış, tasarım işlemlerinin yapılmadığı, 2021 yılında yüklenen siparişlerin dosyalara dağılımına dair kayıtta da durumun görüldüğü, bordrolamanın ... elden ... adresinden yapıldığı, tespit edildi. 7) Şirket organizasyon şemasına göre şirketin başında Yönetim Kurulu Başkanının bulunduğu, birimlerin Yönetim Kurulu Başkanı altındaki direktörlere bağlı olduğu, direktörlerin altında müdürler ve birim yöneticilerinin bulunduğu, ... adresindeki üretim tesisinin üretim direktörüne bağlı olduğu, ... adresindeki insan kaynakları müdürü ve ... adresindeki insan kaynakları müdürünün finans ve mali işler direktörüne bağlı olduğu, ... adresindeki imalat müdürünün ... adresindeki pazarlama, satış ve tedarik direktörüne bağlı olduğu, operasyon direktörü altındaki sürdürülebilirlik birim yöneticisi ve AR-GE merkez yöneticisinin aynı zamanda üretim direktörüne de bağlı olduğu tespit edildi. 9) Müfettişliğimce işyerindeki ... akışının aşağıdaki gibi olduğu, ... akış süreçlerinin birbirinin devamı ve bağlantılı olduğu, sipariş bildirim formu, order formu, kalite kontrol raporundan da bu hususun anlaşıldığı tespit edildi. 11) 2021 yılında ... adresindeki işyerinden ... adresindeki işyerine ve ... adresindeki işyerinden ... adresindeki işyerine toplamda 97 kez porsonel ziyareti yapıldığı, belirli dönemlerde ... adresindeki işyerinde çalışan personelin ... adresindeki işyerinde geçici olarak görevlendirildiği kayıtlardan görüldü..." hususlarının kayıtlı olduğu; "Osmaniye Mahallesi Osmaniye E-5 Yanyol Sokak No:1/2 .../..." adresindeki 1314605 sicil numaralı işyerinde bilirkişi heyeti tarafından 04.04.2022 tarihinde yapılan yerinde inceleme neticesinde hazırlanan bilirkişi heyet raporunda "...Davacı işverenin ... ve ...'da bulunan işyerleri arasında hukuki ve işin niteliği ve işin yönetimi bakımından bağımlılığın bulunduğu, birbirlerini tamamlayan nitelikte oldukları, biri olmadan diğerinin faaliyetlerine devam etmesinin mümkün olmadığı, bu bağlamda ...'da bulunan işyerinin (asıl işyeri), ...'da bulunan işyerinin (bağlı yer) kabulü; davalı Sendikanın 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu m.41/1 kapsamında toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının üyesi olma koşulunu sağlamadığı" sonucuna varıldığı; "Organize San. Bölgesi 9. Cad. No:16-20 Merkez/..." adresindeki 1056032 sicil numaralı işyerinde bilirkişi heyeti tarafından ........2022 tarihinde yapılan yerinde inceleme neticesinde hazırlanan bilirkişi heyet raporunda "...Davacı işverenin ... ve ...'da bulunan işyerleri arasında hukuki ve işin niteliği ve işin yönetimi bakımından bağımlılığın bulunduğu, birbirlerini tamamlayan nitelikte oldukları, bu bağlamda ...'da bulunan işyerinin (asıl işyeri), ...'da bulunan işyerinin (bağlı yer) kabulü; davalı Sendikanın 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu m.41/1 kapsamında toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının üye olma koşulunu sağlamadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır" hususlarının kayıtlı olduğu; yapılan bu açıklamalar ışığında somut olay ele alındığında, dosya kapsamında mevcut deliller, işyerlerine ilişkin SGK kayıtları ile ... kayıtları, mahallinde yerinde inceleme ile tanzim edilen bilirkişi raporları bir bütün hâlinde değerlendirildiğinde, yetki tespitine esas alınan birimlerden ... ilindeki (1056032) sicil numaralı birim ile ... ilindeki (1314605) sicil numaralı birimde de aynı amaca yönelik faaliyet yürütüldüğü, yönetimde birlik, amaçta birlik ve aynı ... organizasyonu kapsamında faaliyet gösterme unsurlarının mevcut olduğu, bordrolama faaliyetlerinin ... elden yapıldığı, bu itibarla yetki tespitine konu iki birimin de ... bir işyeri niteliğinde olması sebebiyle toplu ... sözleşmesi yapabilmek için ilgili Sendika tarafından yarıdan fazla çoğunluğun sağlanması gerektiği, buna karşılık, ... hakkında verilen davalı Bakanlığın 03.09.2021 tarihli ve 34785 sayılı olumlu yetki kararında da her iki birimde toplam 2.148 işçi çalıştığı ve 893 işçinin yetki tespiti için başvuran davalı ... Sendikasına üye olduğu, üye işçi oranının %41,57 olduğu ve Kanun'da işyeri için öngörülen yarıdan fazlası olma ölçütünün sağlanamadığı, İlk Derece Mahkemesi kararının isabetli olduğu gerekçesiyle başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekilleri; istinaf dilekçelerinde belirttikleri sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuşlardır.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şu şekildedir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalılar vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz eden davalı ... Sendikasına yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.02.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.