"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3107 E., 2022/4009 K.
KARAR : İstinaf başvurularının kabulü ile davanın kısmen kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 6. ... Mahkemesi
SAYISI : 2018/593 E., 2022/180 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalı tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalının başvurusunun esastan reddine, davacının başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ve davalı tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin asıl işveren ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığının alt işvereni ... Turizm Tekstil Otomotiv Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. bünyesinde 31.12.2014 tarihine kadar çalıştığını, ... sözleşmesinin feshi üzerine ... 6. ... Mahkemesinin 2017/69 Esas, 2018/255 Karar sayılı dosyası ile işe iade davası açıldığını, Mahkemece feshin geçersizliğine ve davacının ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığına işe iadesine karar verildiğini, kesinleşen kararın 26.07.2018 tarihinde tebliğ edildiğini ve ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığına 30.07.2018 tarihli ve 105462 evrak kayıt numarası ile işe iade ve yasal sonuçları bağlamında müracaat edildiğini, davalı Belediyenin bu müracaata cevap vermediğini, davalı ... Belediyesi Başkanlığının bir kamu kurumu olduğunu, dolayısı ile bünyesinde çalıştırmakta oldukları işçilerin kamuda çalışan işçi vasfında olduğunu ve dolayısı ile kamuda çalışan işçilerin yasalardan kaynaklı ayrı haklarının bulunduğunu, davacının ... Büyükşehir Belediyesi Başkanlığına işe iade edilmesi yönünde karar verilmesi bağlamında 4857 sayılı ... Kanunu’nun (4857 sayılı Kanun) 2 nci maddesi gereği davacının başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi olması yönünde çalışmaya başlamasından itibaren kamu işçisi vasfını kazanmış olduğunu, bu hâli ile ilave tediye alacağı ve diğer haklardan yararlanacağının açık olduğunu iddia ederek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, yol ücreti alacağı, maaş farkı (çocuk, yemek, yol, asgari geçim indirimi vb. dahili ile), ilave tediye alacağı, ikramiye alacağı, ... güvencesi tazminatı, boşta geçen süre ücreti alacaklarının tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def’inde bulunduklarını, İdareye yazılı başvuru yapılmadan dava yoluna gidilemeyeceğinin şüphesiz olduğunu, dava şartı yokluğu nedeni ile davanın reddinin gerektiğini, davacı ile davalı arasında 4857 sayılı Kanun kapsamında ... ilişkisi bulunmadığını, yüklenici firmalar bünyesinde çalışan davacının çalıştığı son firmadan talepte bulunması gerektiğini, Belediyenin ihale usulü ile çalıştığını, ihalelerin de süreli olduğunu, ihaleyi ... ... firmanın önceki şirket çalışanları ile sözleşme imzalamaması gibi durumlarda Belediyenin yeniden sözleşme imzalanıp imzalanmaması konusunda tasarrufunun bulunmadığını, yüklenici ile işçi arasındaki bu ... ilişkisi dışında olan Belediyenin feshin geçerliliği, haklılığı, haksızlığı hususlarında bilgi sahibi olmadığını, davanın davacının daha önce çalışmış olduğu firmalara da ihbarının gerektiğini, belediyenin davacının işvereni olmadığını, davacıya ait sigorta primleri ve maaşlarının da yüklenici firma tarafından yapıldığını, bununla birlikte davacının devam ve devamsızlık cetvelinin de Belediye tarafından tutulmadığını, davacının Belediye personeli olmadığını, Belediyenin hak ediş ödemeleri ile işçi ücretlerini, sosyal güvenlik ödemelerini ve işsizlik ödemelerini ( %3 kıdem tazminatı ve ihbar tazminatı giderini) ihale bedeli olarak ilgili firmaya ödendiğini, kabul anlamına gelmemek kaydıyla işe iade kararının tespit hükmü niteliğinde olduğunu, işbu karar ile sadece işe iadeden kaynaklanan tazminatların tanziminin talep edilebileceğini, diğer alacaklar yönünden dava dışı yüklenici firmaların sorumluluğunu ortadan kaldırmadığını, işe iade kararı ile davacının iddia ettiği gibi ... beri kamu işçisi olduğu gibi bir hüküm kurulmadığını, yüklenici firmanın çalışanı olan davacı işçinin idarelerine işe iadesine dair verilen kararın haksız ve hukuka aykırı olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; 4857 sayılı Kanun'un 22 nci maddesi uyarınca işverence ... ... teklifi yapılması ... şartlarında esaslı değişiklik sayılacak nitelikte olduğundan ve işverence ... sözleşmesinin geçerli neden olmadan feshedildiği anlaşıldığından, Yargıtay içtihatlarına göre işe iade davasının kesinleşmesine kadar geçecek olan en çok 4 aylık süre toplam çalışma süresine eklenerek işe başlatmama tazminatı, boşta geçen süre ücreti, kıdem ve ihbar tazminatının kabulüne karar vermek gerektiği, dosya kapsamında davacının sendika aidatı veya dayanışma aidatı ödeyerek toplu ... sözleşmesinden yararlandığı noktasında veri bulunmadığından davacının ikramiye alacağı talebinin reddi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde; işe iade davasında muvazaanın varlığının kabul edildiğini ve kararın kesinleştiğini, işe iade kararı kesinleşmeden bu dava açılamayacağından dava tarihine göre zamanaşımı savunmasına değer verilmesinin hatalı olduğunu, kesinleşen karar üzerine işe başvuran davacının işe tekrar kabul edilmeme tarihi olan Temmuz 2018'de emsal olarak belirlenen İ.K’nın ücret bordrosuna göre, ... brüt ücretin 10.926,11 TL olduğunu, hesaplamada ise 6.621,00 TL olarak esas alındığını, bu şekilde alacak kalemlerinin eksik hesaplandığını, davacının ... ilçesine görevlendirildiği zamanlarda çok ... saatlerde (05.30'da) Belediye önünden ... servise binip akşam çok geç saatlerde (21.30'da) dönüş yaptığını, bu yönden fazla çalışma ücreti alacağı olduğunu, Yargıtay 22. Hukuk Dairesi ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu tarafından kabul edildiği üzere, muvazaa söz konusu ise dürüstlük ilkesinden hareketle sendika üyesi olmayan işçinin toplu ... sözleşmesinden yararlandırılması gerektiğini, işe iade davasının geç sonuçlanması nedeniyle davacının makul yargılanma hakkının ihlal edildiğini, işe iade ve sonrasında alacak davasının yaklaşık 7 yıl 6 ay sürmüş olması nedeniyle ve ülkenin içinde bulunduğu ekonomik olumsuzluklar (enflasyon, yüksek faiz, para değerindeki devamlı düşüş) dikkate alınarak faiz hesaplanması gerektiğini, davanın belirsiz alacak davası olduğunu, bu hâliyle ıslah edilen alacak kısımları için faiz başlangıç tarihinin dava dilekçesinde belirtilen tarih olması gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davadan önce İdareye yazılı başvuru şartının yerine getirilmemiş olduğunu, davanın kısmi dava veya belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, davanın dava şartı yokluğundan reddi gerekirken kısmen kabulüne karar verilmesinin hatalı olduğunu, tüm taleplerin zamanaşımına uğradığını, Belediye ile davacı arasında ... ilişkisi bulunmadığını, davacının Belediyeden ihaleyle ... ... yüklenici firmalarda çalıştığını, davanın Belediye yönünden husumetten reddi gerektiğini, davacının işe devam ve devamsızlık cetvellerinin Belediye tarafından tutulmadığını, ... sözleşmesinin Belediye tarafından feshedilmediğini, hizmet alım sözleşmesinde ve genel şartnamesinde tüm sorumluluğun yüklenicide olduğunun belirtildiğini, ihale maliyet hesabında dava konusu edilen bedellerin gözetildiğini, bu bedellerin Belediyeden tahsiline dair hüküm kurulması hâlinde mükerrer ödeme durumu oluşacağını ve yüklenicinin sebepsiz zenginleşeceğini, davacının işçi statüsüne sokularak alacak kalemlerinin hesaplanıp hüküm kurulmasının hukuka aykırı olduğunu, ihbar tazminatından Belediyenin sorumlu tutulamayacağına dair emsal karar bulunduğunu, davacının kadrolu işçilerden daha düşük ücret aldığından bahisle geriye dönük ücret talep etmesinin kabul edilemez olduğunu, davacının belirli süreli ... sözleşmesi ile çalıştığını, yıllık izin ücreti alacağı bulunmadığını, 6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile büyükşehir belediye sınırlarının genişletilmesi sonrası, ihtiyaç ortaya çıktığından davacıya görevlendirme yapıldığını, herhangi bir hak kaybının doğmadığını, gerekli imkanların sağlandığını, yol parası talebinin reddi gerektiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile kesinleşen işe iade kararı ile muvazaa olgusunun ve davacının ... itibaren davalı ... Belediyesi işçisi olduğunun tespit edildiğinin açık olduğu; davacının kararın kesinleşmesi üzerine işe iade başvurusu yaptığı, işe başlatılmadığı, geçerli hâle gelen fesih nedeniyle (4 aylık boşta geçen süre de eklenerek) kıdem tazminatına, ihbar tazminatına, işe başlatmama tazminatına ve boşta geçen süre ücreti alacağına hak kazandığı; davacının işe başlatılmadığı tarih itibarıyla (29.08.2018) Belediyede emsal olarak alınabilecek çalışan İ.K.'nın 2018/8.ay ücret bordrosundan tespit edilen ... günlük 220,70 TL üzerinden hesaplamaların yapılmasında ve bu yapılırken bordroda gözüken özendirme ikramiyesi, sosyal yardım paketi gibi ek ödemelerin dikkate alınmamasında isabetsizlik bulunmadığı; ispat külfeti üzerinde olan davalı tarafça davacıya hak ettiği yıllık izinlerin kullandırıldığı veya ücretinin ödendiği ispat edilemediğinden bu alacağa karar verilmesinde hata olmadığı; davacının ... itibaren Belediyenin çalışanı olduğu tespiti karşısında, emsal çalışana göre alması gereken fark ücret alacağına ve 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'dan (6772 sayılı Kanun) kaynaklanan ilave tediye alacağına karar verilmesinin doğru olduğu; davacının ... ilçesine geçici görevlendirildiği 03.07.2014-31.12.2014 tarihleri arasına ilişkin yol ücretinin ödenmesi gerekeceği, bu hâliyle yol ücreti alacağı talebinin kabulünde de hata olmadığı; dava tarihine göre zamanaşımı def'i değerlendirilmesinin doğru olduğu, hükmedilen tazminat ve alacaklar yönünden zamanaşımı sorunu olmadığı; davada "fazla çalışma ücreti alacağı" talebi bulunmamakla, bu yönden bir hesaplama yapılmamasında ve karar verilmemesinde hata olmadığı; işe iade davasının ve eldeki davanın ... sürmesi ve ülkedeki enflasyonist ortam nedeniyle faiz hesabı yapılması talebinin dayanağının bulunmadığı anlaşıldığından, tarafların bu yönlere ilişkin istinaf nedenleri yerinde görülmediği, diğer yandan dava dilekçesindeki belirtme itibarıyla davanın belirsiz alacak davası olarak açıldığı ... olmakla ve yargılama sırasında tespit edilen emsal işçi ücretine göre yapılan hesaplama sonuçlarına karar verilmekle, davacı tarafın hükmedilen bir takım işçilik alacaklarına dava tarihinden itibaren faiz uygulanması gerektiğine dair istinaf nedeni yerinde görüldüğü gerekçesiyle davalı tarafın istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı tarafın istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle ortadan kaldırılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı ve davalı vekilleri istinaf dilekçelerinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kesinleşen işe iade davası sonrasında davacının usul ve kanuna uygun işe iade başvurusunun olup olmadığı, geçersiz fesih ve başlatmama suretiyle fesih tarihindeki ücretin tespiti, ... güvencesi tazminatı, boşta geçen süre ücreti, kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin, ilave tediye, yol alacağı, ücret farkı ve ikramiye alacağı taleplerine hak kazanıp kazanmadığı, hususlarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri, 4857 sayılı Kanun’un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte olan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi, 4857 sayılı Kanun'un 17, 18, 19, 20, 21, 59 uncu maddeleri, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 vd. maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer ... sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup taraf vekillerince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davalıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.....2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.