"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/26 E., 2023/150 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 7. ... Mahkemesi
SAYISI : 2020/157 E., 2022/93 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar vermiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... Elektrik Dağıtım AŞ (Akdeniz AŞ) ve alt işveren ... Den Enerji Dağıtım ve Perakende Satış Hizmetleri AŞ’de (... Den AŞ) çalıştığını, 13.01.2014 tarihinde işe başladığını, fazla çalışma ücretlerinin ödenmediğini, işyerinde vardiya saatlerinin 08.00- 16.00, 16.00- 24.00, 24.00-08.00 olduğunu, yarım saat dinlenme verildiğini, davacıya birçok defa fazladan 8 saate yakın günlük çift vardiya yaptırıldığını, vardiya dönüşlerinde dinlenme hakkı kullandırılmadığını, bir hafta süresince 16.00-24.00 çalıştırıldıktan sonra hafta sonu pazar gününü pazartesiye bağlandığı gece 24.00-08.00 vardiyası verildiğini, rızası dışında çalışma yerinin değiştirildiğini, ... çalışma yerinde elektrik teknikeri unvanına sahip iken elektrik teknisyeni yapıldığını, mobbing (psikolojik taciz) uygulandığını, işyerinde izin kullandırılmadığını, davacının, 31.05.2019 tarihli ihtarnamesi ile ... sözleşmesini haklı nedenle feshettiğini ileri sürerek kıdem tazminatı ile fazla çalışma ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... AŞ cevap dilekçesinde; alacakların zamanaşımına uğradığını, diğer davalıdan haricen edinilen bilgiye göre davacının özellikle işten ayrılışından hemen önce görevlerini gereği gibi yerine getirmemekte ısrar ettiğini, kendisine işinin gereklerini hatırlatan amirlerine aldırış etmeyerek amirlerine kaba şekilde cevaplar verdiğini ve işini yapmaktan kaçındığını, hakkında tutulan tutanakları imzalamaktan kaçındığını, diğer davalı Şirkette kural olarak fazla çalışma ve ... ... ve genel tatil çalışması yapılmadığını, arızi olarak yapılan fazla çalışmaların, aylık ücret bordrolarında tahakkuk ettirilerek banka hesabına ödendiğini, davacının keşide ettiği ihtarnamede haklı fesih nedeni olarak öne sürdüğü iddiaların tümüyle ... dışı olduğunu, kıdem tazminatı talebinin reddi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Den AŞ vekili cevap dilekçesinde; alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının devamsızlığının tutulan tutanaklar ile tespit edildiğini, davacının çeşitli nedenlerle davalı Şirket tarafından uyarıldığını ve savunmasının alındığını, savunma talep yazısına cevap vermediğini, davalı Şirkette kural olarak fazla çalışma ve ... ... ve genel tatil çalışması yapılmadığını, arızi olarak yapılan fazla çalışmaların aylık ücret bordrolarında tahakkuk ettirildiğini ve banka hesabına ödendiğini, davacının, davalı ... AŞ ile akdetmiş olduğu belirsiz süreli ... sözleşmesi ile çalışmaya başladığını ve sonrasında davalı Şirkete devredildiğini, davacının feshinin haklı nedene dayanmadığını, kıdem tazminatı talebinin reddi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının 5 yıl, 4 ay, 18 ... aralıksız olarak fiilî çalışmasının olduğu, dosya kapsamına göre davacı hakkında tutanakların tutulduğu ve hakkında sürdürülmekte olan disiplin soruşturmasının bulunduğu, bu tutanakların verilen görevleri yerine getirmemekle ile ilgili olduğu, bu konudaki uyarı yazısını almaktan imtina ettiği, bu olay üzerine ihtar çekerek ... sözleşmesini feshettiği, haklı fesih sebebi olarak ileri sürdüğü iddiaların soyut iddialar olduğu, iddia edilen konuların işverenin yönetim hakkıyla ilgili olduğu ve tüm çalışanlara uygulandığı, fazla çalışma yaptığını ispatlayamadığı, davacının feshinin haklı fesih olmadığının değerlendirildiği, ... sözleşmesine göre davacının aldığı ücrete yıllık 270 saat yasal fazla çalışmanın dâhil olduğu, dosyada sunulu ücret bordroları ve puantaj kayıtlarının imzalı olduğu, her ne kadar puantaj kayıtlarında giriş çıkış saatlerini belirten bir sütun yoksa da ay içerisinde yapılan fazla çalışmanın gösterildiği fazla çalışma sütunu olduğu, imzalı puantaj kayıtlarına yansıtılan fazla çalışma saatlerinin yine aynı aya ait imzalı ücret bordrolarına yansıtılmak suretiyle ödendiğinin görüldüğü, davacının yıllık 270 saati geçen bir çalışmasının varlığını ispat edemediği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde; ... sözleşmesinde kararlaştırılan yıllık 270 saat fazla çalışmanın ücrete dâhil olduğunun kabul edilebilmesi için ücretin asgari ücretin belli bir miktar üzerinde olması gerektiğini, bilirkişi puantajların ve ücret bordrolarının imzalı olduğunu belirtmekte ise de bordrolarında ve puantaj kaytlarının hepsinde müvekkilinin imzasının bulunmadığını, puantaj kayıtlarında giriş çıkış saatlerinin de olmadığını, whatsapp kayıtlarından fazla çalışma yapıldığının görüleceğini, vardiyadaki çalışan kişilerin sayısına bakıdığında shift sayılarının yetmesi için her hâlükârda fazla çalışma yapılması gerektiğinin anlaşılacağını, davacı tekniker iken teknisyen olarak çalıştırıldığını, davacıya izin istediğinde verilmediğini, fazla çalışma yaptırıldığını, Sosyal Güvenlik Kurumu kaydında giriş çıkışlar yapıldığını, unvanın düşürüldüğünü, davacıya psikolojik taciz uygulandığının açık olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava dilekçesinde ileri sürülen hususlar, ... sözleşmesinde bulunan fazla çalışmanın aylık ücrete dâhil olduğu yönündeki düzenleme nedeniyle fazla çalışma yapıldığının ve dolayısıyla ... sözleşmesinin tazminatı gerektirir şekilde sonlandığının ispatlanamadığı sonucuna varıldığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının ... sözleşmesini haklı nedenle feshedip feshetmediği, fazla çalışma ücreti alacağının bulunup bulunmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 41 ... maddesi ile aynı Kanun'un 120 nci maddesi yollamasıyla hâlen yürürlükte bulunan mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 14 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Fazla çalışma yaptığını iddia eden işçi bu iddiasını ispatla yükümlüdür. Ücret bordrolarına ilişkin kurallar burada da geçerlidir. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp kanıtlanmadıkça imzalı bordroda görünen fazla çalışma alacağının ödendiği varsayılır.
2. Fazla çalışmanın ispatı konusunda işyeri kayıtları, özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları delil niteliğindedir. Ancak, fazla çalışmanın yazılı belgelerle kanıtlanamaması durumunda tarafların, tanık beyanları ile sonuca gidilmesi gerekir. Bunun dışında herkesçe bilinen genel bazı vakıalar da bu noktada göz önüne alınabilir. İşçinin fiilen yaptığı işin niteliği ve yoğunluğuna göre de fazla çalışma olup olmadığı araştırılmalıdır.
3. İmzalı ücret bordrolarında fazla çalışma ücreti ödendiği anlaşılıyorsa işçi tarafından gerçekte daha fazla çalışma yaptığının ileri sürülmesi mümkün değildir. Ancak, işçinin fazla çalışma alacağının daha fazla olduğu yönündeki ihtirazı kaydının bulunması hâlinde, bordroda görünenden daha fazla çalışmanın ispatı her türlü delille yapılabilir. Bordroların imzalı ve ihtirazi kayıtsız olması durumunda, işçinin bordroda belirtilenden daha fazla çalışmayı yazılı belge ile kanıtlaması gerekir. İşçiye bordro imzalatılmadığı hâlde, fazla çalışma ücreti tahakkuklarını da içeren her ay değişik miktarlarda ücret ödemelerinin banka kanalıyla yapılması durumunda ise işçinin ihtirazı kayıt ileri sürmesi beklenemeyeceğinden, ödenenin üzerinde fazla çalışma yapıldığının her türlü delil ile ispatı mümkündür.
4. Somut olayda, davacı vekili dava dilekçesinde; işyerinde vardiya saatlerinin 08.00-16.00, 16.00-24.00, 24.00-08.00 olduğunu, birçok defa vardiya bitimlerinde personel olmamasından dolayı davacının fazla çalışma yaptığını ve fazladan 8 saate yakın günlük çift vardiya yaptırıldığını, bir hafta süresince 16.00-24.00 çalıştırıldıktan sonra pazarı pazartesine bağlayan gece 24.00-08.00 vardiyasının verildiğini iddia etmiştir. Davacı tanık beyanlarına bakıldığında; davacı tanığı M.K. arıza bölümünde 3 vardiya hâlinde çalışıldığını, haftada 2 ... çift vardiya yapıldığını, davacı tanığı Y.Y. ise arıza bölümünde 3 vardiya olduğunu, ortalama günlük 1,5-2 saat kadar fazla çalışma olduğunu beyan etmiştir. Davacının, dava dilekçesindeki belirttiği çalışma düzeninde son 6 ay çalıştığı arıza bölümünde fazla çalışma yaptığı ve karşılığının ödenmediği iddiasında bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu dönem yönünden puantaj kayıtlarından ve davalı tanıkları M.D. ve M.A.K'nin "4 saat fazla çalışma yapıldığında 1 öğün daha verildiği"ne ilişkin beyanlarından, arıza bölümünde fazla çalışma yapıldığı anlaşılmaktadır.
5. Bu itibarla Mahkemece, arıza bölümündeki çalışma şeklinin taraflara açıklattırılması, gerekirse tanıklar tekrar dinlenerek davacının fiilen yaptığı ..., işin yoğunluğu ve arıza bölümündeki çalışma düzeninin açıklığa kavuşturulması, sonucuna göre davacının çalışma süresi ve fazla çalışma yapıp yapmadığının belirlendikten sonra dava konusu alacakların yeniden değerlendirilmesi gerekir. Eksik araştırma ile yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
6. Mahkemece puantaj kayıtları ve bordroların imzalı olduğu belirtilmiş ise de son 6 aylık dönemde sadece 2019 Ocak ayı puntaj kaydı ve bordrosunun imzalı olduğu diğer dönemlerin imzasız olduğu, tahakkuk ettirilen fazla çalışma ücretlerinin banka kanalıyla ödendiği anlaşılmıştır. Bu itibarla davacının fazla çalışmasının tespit edilmesi hâlinde puantaj kayıtları, bordrolardaki tahakkuklar ve banka kanalıyla yapılan ödemelerin de değerlendirilmesi gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, karardan bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.....2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.