"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/3002 E., 2023/227 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 1. ... Mahkemesi
SAYISI : 2020/765 E., 2021/634 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davalı ... yönünden husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine, davalı ... Belediyesi aleyhine açılan davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinin (6) ncı alt bendi uyarınca kaldırılmasına ve dosyanın Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince, Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı doğrultusunda yapılan yargılama sonucunda yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilin mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğüne bağlı ... Köy Hizmetleri Müdürlüğünde çalışmaya başladığı tarihten itibaren Yol ... Sendikasına üye olduğunu, kadrolu işçi statüsüne geçirildiği 2001 yılına kadar geçici mevsimlik işçi olarak çalıştığını, her yıl ... mevsimlik işçi sözleşmesi yapıldığını ve yıl sonunda işten ayrıldığını, kadrolu işçi statüsüne alındığında geçici mevsimlik işçilikte geçen çalışmalarının kıdem hesabında dikkate alınmayarak ... işe başlamış gibi işlem yapıldığını, Köy Hizmetleri Müdürlüğünün 2005 yılında kapatılması ile tüm hak ve alacakların ... Büyükşehir Belediyesine devredildiğini, müvekkilin daimi kadrolu işçi statüsünde tüm hak ve alacaklarıyla beraber geçirilme sırasında yapılan intibakın yanlış olduğunun tespiti ile ücret farkı, yıpranma prim farkı ve yasal ve akdi ilave tediye farkı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir
II. CEVAP
1. Davalı ... Belediyesi vekili cevap dilekçesinde; mevsimlik çalışmalarda ... sözleşmesinin süreli yapıldığını, sürenin bitimi ile ... sözleşmesinin sona erdirildiğini, ilgili normatif düzenlemeler uyarında intibakının kanuna uygun biçimde yapıldığını, düz işçi pozisyonunda çalışan davacıya intibak ödemesinin de yapıldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
.2. ... vekili talep konusu alacakların zamanaşımına uğradığını, müvekkili Kuruma husumet yöneltilemeyeceğini, müzekkere ile müvekkili İdareden istenilen davacıya ait her tür evrakın Mahkemeye gönderildiğini, yapılacak incelemede davacının taleplerinin hukuka aykırı ve yersiz olduğunun anlaşılacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; keza zincirleme olarak yenilenen sözleşmelerin belirsiz süreli hâl aldığı, ... işe girmiş gibi işlem yapılmasının kanuni bir dayanağı da bulunmadığı, toplu ... sözleşmesi ile ancak 4857 sayılı ... Kanunu'nda (4857 sayılı Kanun) işçilere tanınmış haklar işçi lehine genişletilebileceği, aksine düzenlemelerin geçerlilik taşımayacağı, bu sebeple işçi aleyhine sonuç doğuran Protokole geçerlilik tanınmasının mümkün olmadığı, kadroya geçirilmeden evvelki çalışmalarının çalışma süresine dâhil edilmesi suretiyle derece ve kademesinin belirlenerek davacının kadroya geçirilmeden evvelki çalışmalarının çalışma süresine dâhil edilmesi gerektiği, davalı ... nezdindeki çalışmasının sonlandığı ve davalı ... Müdürlüğüne devrine kadar olan alacaklarının tespiti ve sonrasında da Karayolları Genel Müdürlüğünde başladığı tarihden dava tarihine kadar oluşan fark ücret alacaklarının hesaplanması ve hangi dönemden hangi davalının sorumlu olduğunun belirlenmesi suretiyle davacının varsa dava konusu ettiği tüm ücret alacaklarının tespiti için bilirkişiden rapor alındığını, raporunun hüküm kurmaya ve denetime elverişli olduğu belirtilerek davacının, 27.12.2014 tarihi itibarıyla ile 11 derece ve 23 kademede bulunduğunun tespitine ve bilirkişi raporu ile hesaplanan alacaklar hüküm altına alınarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... vekili; tüzel kişiliği sona ... ... İl ... İdaresinin müvekkili Kuruma devrolunduğunu, kesinleşmiş yargı kararları ile de ... olduğu üzere geriye dönük 5 yıllık zamanaşımı süresinin başlangıcının belirlenmesi açısından yapılan değerlendirmede; 01.03.2013 yürürlük tarihinden önce emekli olanlar için intibak düzenlemesi ile ilgili geçici 2 nci maddenin uygulanamayacağını, yürürlük tarihinden sonra emekli olanların işlemleri yapılarak gerekli ödemelerin yapıldığını, toplu ... sözleşmesinin geçici 2 nci maddesiyle getirilen Mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünde daha önce mevsimlik işçi statüsünde çalışmış olup 2001 yılında daimi statüye geçirilen işçiler ile Mülga Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünden 2005 yılında İl ... İdarelerine devredilen işçilerin, Köy Hizmetlerinde ve İl ... İdarelerinde mevsimlik işçi statüsünde çalıştıkları sürelerin derece ve kademe terfinde dikkate alınması yönündeki düzenlemenin kendiliğinden bir hüküm ifade etmediğini, işçinin dava açmaması veya açılmış dava varsa bu davalardan feragat etmesi kayıt ve şartına bağlı olarak kadroya geçtiğini belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili; İlk Derece Mahkemesi tarafından davacının intibakına ilişkin verilen kararın hukuka aykırı olduğunu belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının geçici işçi kadrosundan daimi işçi kadrosuna geçişte derece ve kademesinin hesaplandığı, 2013 yılında fark ücretlerin hesaplanıp davalı tarafça ödendiği, ancak devam eden dönemde fark ücretlerinin tekrar oluştuğu, her bir davalı yönünden çalıştığı dönem ile ilgili olarak zamanaşımı def'i dikkate alınarak hesaplama yapıldığı gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekilleri; istinaf dilekçelerinde ileri sürdüğü sebepleri tekrarla ve resen gözetilecek diğer nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuşlardır.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Davada hukuki dinlenilme hakkının kısıtlanıp kısıtlanmadığı hususu uyuşmazlık konusudur.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası'nın (Anayasa) "Hak arama hürriyeti" başlıklı 36 ncı maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
"Herkes, meşru vasıta ve yollardan faydalanmak suretiyle yargı mercileri önünde davacı veya davalı olarak iddia ve savunma ile ... yargılanma hakkına sahiptir."
2. 6100 sayılı Kanun'un "Hukuki dinlenilme hakkı" kenar başlıklı 27 nci maddesinin birinci fıkrası "Davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahiptirler." düzenlemesini içermektedir.
3. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 ... maddesi.
3. Değerlendirme
1.6100 sayılı Kanun'un 27 nci maddesinde yer bulan hukuki dinlenilme hakkı gereğince davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahip olup bu hak, yargılama ile ilgili olarak bilgi sahibi olunmasını, açıklama ve ispat hakkını, mahkemenin açıklamaları dikkate alarak değerlendirmesini ve kararların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesini içermektedir.
2. Mahkeme, iki tarafa eşit şekilde hukuki dinlenilme hakkı tanıyarak hükmünü vermelidir. Anayasa'nın 36 ncı maddesinde düzenlenen ... yargılanma hakkının en önemli unsuru olan hukuki dinlenilme hakkı, ... yargılanma hakkı içinde teminat altına alınmıştır. Bu hakka, tarafın hâkime meramını anlatma hakkı ya da iddia ve savunma hakkı da denilmektedir. Ancak, hukuki dinlenilme hakkı, bu ifadeleri de kapsayan daha geniş bir anlama sahiptir. Bu hak çerçevesinde, tarafların gerek yargı organlarınca gerekse karşı tarafça yapılan işlemler konusunda bilgilendirilmeleri zorunludur. Kişinin kendisinden habersiz yargılama yapılarak karar verilmesi, kural olarak mümkün değildir.
3. Bu kapsamda hukuki dinlenilme hakkının, bilgilenme/bilgilendirme, açıklama yapma, yargı organlarınca dikkate alınma ve kararların gerekçeli olması gibi hususları içerdiği açıktır. Bilgilenme hakkı, yargılamanın içeriğine dair tam bir bilgi sahibi olmanın yanında gerek karşı tarafın gerekse de yargı organlarının dosya içeriğine yapmış oldukları işlemleri öğrenmelerini kapsar. Bilgilenme/bilgilendirme hakkının ... biçimde kullanılabilmesi için gönderilecek tebligat ve davetiyelerde kanunda öngörülmüş şekil şartlarına sıkı sıkıya uyulması gerekmektedir. Ayrıca bu hak sadece davanın başındaki iddia ve savunmalar açısından değil yargılamanın her aşamasında dikkate alınmalıdır. Bu kapsamda devam eden bir yargılamada, tarafların açıklamaları için bilgilendirme yeterli olmayıp yargılamada yer ... diğer kişilerin (tanık, bilirkişi gibi) açıklamaları açısından da önemlidir. Bilgilenme hakkının usulune uygun kullanımı ile tarafların haklarında öğrendikleri isnat ve iddialara karşı beyanda bulunabilme, davaya yönelik bilgi ve belge verebilme yani açıklama yapma hakkı da hukuki güvenceye bağlanmaktadır. Böylece davanın her iki tarafına eşit şekilde açıklama yapma hakkı tanınması ile adaletin görünür kılınması sağlanacaktır. Açıklamada bulunma hakkı, tarafların, yazılı veya sözlü şekilde iddia ve savunmalara karşı itirazda bulunabilme, davaya ilişkin beyanda bulunmalarını sağlar.
4. Somut uyuşmazlıkta, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı davalı ... Belediyesi vekili ile davalı ... vekillerince ayrı ayrı istinaf başvurusunda bulunulmuştur. Ne var ki Bölge Adliye Mahkemesince, davalı ... Belediyesi vekili tarafından yapılan istinaf başvurusu hakkında herhangi bir değerlendirme yapılmadan ve kararda sadece Karayolları Genel Müdürlüğünün istinaf sebeplerine yer verilmek suretiyle davalı ... Müdürlüğünün istinaf başvurusu hakkında esastan ret kararı verilmiştir. Bölge Adliye Mahkemesince davalı ... Belediyesinin istinaf başvurusu incelenmeksizin sadece diğer davalı Kurumun istinaf başvurusu incelenerek karar verilmesi hatalı olup hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının usulden BOZULMASINA,
Bozma sebebine göre davalılar vekilinin diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde davalılardan ...'na iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.....2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.