"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2024/237 E., 2024/247 K.
KARAR : Davanın kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen sendika yönetim kurulu kararının iptali davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davalı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de; inceleme konusu dava, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinde temyizde duruşmaya tâbi davalar arasında belirtilmediğinden duruşma isteminin reddi ile incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verilmiş olmakla; dava dosyası için Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı asıl dava dilekçesinde; Sendikanın kuruluşundan itibaren genel başkanlığını yapmakta olduğunu, 19.09.2023 tarihli Sendika Yönetim Kurulu toplantısı tamamlandıktan sonra 18.11.2023 tarihine kadar Tüzük değişikliği ve seçimli olağanüstü genel kurul yapılmasına oy çokluğuyla karar verildiğine ilişkin Yönetim Kurulu whatsapp grubunda paylaşım yapıldığını, 19.09.2023 tarihli karara ilişkin şerh beyanı verdiğini, 19.09.2023 tarihli seçimli olağanüstü genel kurul kararı ve Tüzük değişikliği kararının usul ve kanuna aykırı olduğunu, Tüzük'ün 21 inci maddesi gereğince gündem dışında ve toplantı bitiminde seçimli olağanüstü genel kurul ve Tüzük değişiklikliği kararı alındığını, seçimli olağanüstü genel kurul kararı ve Tüzük değişikliği yönünde karar alınmasının hukuki dayanağı bulunmadığını, olağan genel kurulun 1,5 yıl önce yapılmış olması, aynı tarihlerde Tüzük değişikliğinin de yapılmış olması, alınan kararın toplantı bitirildikten sonra alınmış olması, ileri sürülen iddialar ile ilgili somut bir delil sunulmamış olması, iddiaların haksız ve soyut olması, bu yönde objektif ve ciddi sebepler bulunmaması nedeniyle hukuki dayanağının olmadığını, Tüzük'ün 17 nci maddesi gereğince olağanüstü genel kurul ve Tüzük değişikliği talebinin haklı ve gerekçeli olmak zorunda olduğunu, 19.09.2023 tarihli alınan kararın keyfî olduğunu, 08.09.2023 tarihinde tüm Yönetim Kurulu üyelerine bilgilendirme mektubu ilettiğini, kanun ve Tüzük kapsamında yürütmekte olduğu başkanlık görevi ile ilgili iddiaların gerçeği yansıtmadığı gibi sendikanın işleyişine, sendikanın güvenilirliğine de zarar verici nitelikte olduğunu, 19.09.2023 tarihli kararın toplantı gündemine alınmadan ve toplantı bittikten sonra alınmış olması, yönetim kurulu kararlarının çoğunlukla oy birliği ile alınıyor oluşu, seçimli olağanüstü genel kurul ve Tüzük değişikliği talebinin soyut ve mesnetsiz iddialara dayanması, bu hususta somut bilgi, belge ve delil bulunmaması, olağanüstü genel kurul kararının istisnai nitelikte olması, Sendikanın amacı dışına çıkarak sendikal faaliyetleri yerine getirmek için harcaması gereken zamanı seçim sürecine harcayacak olması, 15 ay önce olağan genel kurulun ve Tüzük değişikliğinin yapılmış olması, seçim sürecine girilmesi hâlinde sendikal çalışmaların ve projelerin uygulanmasının sekteye uğrayacak olması hususları dikkate alındığında kararın hukuka aykırı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle seçimli Olağanüstü Genel Kurul icrasına ilişkin 19.09.2023 tarihli Sendika Yönetim Kurulu kararının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; 19.09.2023 tarihli Yönetim Kurulu gündeminin 5 inci maddesinin seçimli Tüzük değişikliği, olağanüstü genel kurul çağrısı ve toplantısı yapılması nedeniyle ve aynı gündem maddesinin 14.09.2023 tarihli Yönetim Kurulu gündeminin 11 inci maddesi olarak belirlenmiş olup anılan tarihte toplantı sürecine yetişmediği için 19.09.2023 tarihinde tekrar gündeme getirildiğini, Sendika Tüzüğü'nün "Yönetim kurulu çalışma esaslı başlıklı 21/2 maddesinde yönetim kurulu idari işlerden sorumlu yönetim kurulu üyesinin hazırladığı gündemdeki konuları ve gerekli gördüğü öteki konuları görüşerek karara bağlar." şeklindeki hükmü nedeniyle, Sendika Tüzüğü'nün 17 nci maddesine göre "Sendika Olağanüstü Genel Kurulu" başlıklı 17 nci maddesinin birinci bendinde "Sendika olağanüstü genel kurulunun yönetim kurulunun gerekli gördüğü hallerde sendika yönetim kurulu kararı ile toplanır." denildiğini; yani Sendika Yönetim Kurulu kararının olağanüstü genel kurul kararı alması için bir sebep belirtmesi ve objektif nedene dayalı olmasının aranmayacağını, dava konusu Yönetim Kurulunun 19.09.2023 tarihli kararının usul ve kanuna uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 06.12.2023 tarihli ve 2023/334 Esas, 2023/391 Karar sayılı kararı ile; Sendika Yönetim Kurulunun başkan ve bir kısım üyeleri arasında ayrımcılık yapılıp yapılmadığı, eşit davranılıp davranılmadığı nedenlerine dayalı bir şekilde oluşmuş bir ikiye bölünmüşlük, kutuplaşma, bir kısım Yönetim Kurulu üyelerine kendilerine haksızlık yapıldığı, eşit davranılmadığı düşünce ve itirazları kapsamında davacı başkanın da aksine iddia ve beyanları herhangi bir tarafın haklı ve haksız olmasına ilişkin usulüne uygun yapılmış bir disiplin soruşturması olmaksızın Sendika Yönetim Kurulu içerisinde uyumsuzluk, tartışmalılık ve iki başlılık anlamlarına gelecek Yönetim Kurulu uyumsuzluğunun bir şekilde karar ve oylamalara da yansıdığı, Tüzük ve kanun hükümlerine göre Sendika Genel Merkez Yönetim Kurulunun üyelerinin çıkarlarını uyum ve ahenk içerisinde yürütmeleri ve bu doğrultuda üyelerin seçimine ve Tüzük değişikliğine başvurmaları sonucunu doğuran iptale konu 19.09.2023 tarihli Yönetim Kurulu kararının gündemde olmadığı davacı iddiasının yerinde olmadığı, sonuçta Sendika yetkili organlarının seçimine ve kararına başvurması sonucunu doğuran 19.09.2023 tarihli Tüzük değişikliği ve Seçimli Olağanüstü Genel Kurul kararının usul ve kanuna aykırı olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesinin 07.03.2024 tarihli ve 2024/286 Esas, 2024/506 Karar sayılı kararı ile başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 27.06.2024 tarihli ve 2024/6294 Esas, 2024/10213 Karar sayılı ilâmı ile; olağanüstü genel kurulun, ancak genel kurulun olağanüstü şekilde toplanmasını gerektirir nitelikte objektif haklı sebeplerin bulunması hâlinde söz konusu olan istisnai nitelikteki genel kurul olduğu, bu hususun 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’nun (4688 sayılı Kanun) 43 üncü maddesi atfı ile uygulama alanı bulan 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 12 nci maddesinin gerekçesinde "Uygulamada seçimi kaybeden grubun beşte bir delege imzasını toplayıp hiçbir gerekçe göstermeden olağanüstü genel kurul talebinde bulunması her zaman karşılaşılan bir durumdur. Bu nedenle üye ve delegeler tarafından yapılacak olağanüstü genel kurul isteklerinin “iyi niyet kuralına” uygun haklı veya geçerli bir sebebe dayandırılması veya olağanüstü genel kurul isteminin olağan genel kurul ile çözülemeyecek bir sorunu çözmeye yönelik olması aranmıştır." şeklinde ifade edildiği, somut uyuşmazlıkta Sendika Yönetim Kurulunun 19.09.2023 tarihli ve 38 sayılı kararı ile Seçimli Olağanüstü Genel Kurul icrasına karar verildiği, Sendika Yönetim Kurulu kararında; "Genel Başkan tarafından yönetim kurulu üyelerine iyiniyet kuralı ve ölçülülük ilkesini aşarak baskı aracı olarak yazılan yazılar, bilgi talepli yazıların tüm yk üyelerine yazılmaması sebebiyle ayrımcılık yapılması, denetleme raporunda belirtilen ve başkanlık kavramı gibi tüzükte eksikliği hissedilen hususlar sebebiyle; gerekli organizasyonun yapılabilmesi için tarihi, yeri ve gündemi yönetim kurulu tarafından daha sonra açıklanmak üzere, 18 Kasım 2023 tarihine kadar tüzük değişikli ve seçimli olağanüstü genel kurul yapılması ..." hususlarının olağanüstü genel kurul gerekçesi olarak belirtildiği, olağanüstü genel kurulun toplanması için, bu yönde objektif haklı sebeplerin bulunması ve bu durumun ispatlanması gerekmekte olup ayrıca olağanüstü genel kurul isteminin başka bir şekilde çözülemeyecek bir sorunu çözmeye yönelik olması gerektiği, bununla birlikte inceleme konusu davada, Sendikanın olağanüstü genel kurula gitmesi için objektif, haklı ve somut gerekçeler mevcut olmayıp bu anlamda ispatlanan bir durumun söz konusu olmadığı, bu itibarla İlk Derece Mahkemesince davanın kabulü ile Sendika Yönetim Kurulunun 19.09.2023 tarihli ve 38 sayılı kararının Sendikada Olağanüstü Genel Kurul yapılmasına ilişkin kısmının iptaline karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; uyulan bozma ilâmı doğrultusunda olağanüstü genel kurulun toplanması yönünde objektif haklı sebeplerin bulunması ve olağanüstü genel kurul isteminin başka bir şekilde çözülemeyecek bir sorunu çözmeye yönelik olması gerektiği, eldeki somut dava yönünden davalı Sendikanın olağanüstü genel kurula gitmesi için Yargıtay bozma ilâmı gerekçesi itibarıyla davanın kabulü ile Sendika Yönetim Kurulunun 19.09.2023 tarihli ve 38 sayılı kararının Sendikada Olağanüstü Genel Kurul yapılmasına ilişkin kısmının iptaline karar verilmesinin dosya kapsamına uygun düştüğü, dava dilekçesi kapsamı ve dava konusu itibarıyla davacı vekilinin sendika yönetiminin başkana teslim edilmesi talebi dava dilekçesinde yer almadığından ve haklı ve geçerli bir sebebe de dayanmadığından olağanüstü genel kurulu haklı kılacak ağırlıkta ve objektiflikte nedenlere dayalı olmadığı, Yargıtay bozma ilâmınca belirtilen sendika yönetimindeki ihtilafın demokratik kitle örgütü yöneticilerinin bir şekilde birlikte uyum içinde çalışmanın yollarını bulmalarının, kendilerinden beklenen demokratik yöneticilik vasıfları beklentisini gerektirdiği, her ne kadar ihtilaf mevcut ise de demokratik kitle örgütü yönetiminde görev alanların asgari görevleri yönünden birlikte çalışmayı becermeleri beklentisinin de göz önünde bulundurulduğu gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; Mahkemece bozma ilâmına karşı davalı sıfatı ile yeniden bir savunma hakkının gasp edildiğini, neticede yeni bir hukuki durum olduğunu, bu hukuki duruma karşı da yeni savunmanın elzem olduğunu, bunun üzerine daha tebligat süresi dahi dolmadan duruşma günü verilmesinin davalı savunma hakkının açıkça gasp edilmesi olduğunu, davacı tarafından iptali istenen yönetim kurulu kararının, olağanüstü genel kurula gidilmesi kararı olmadığını, sadece hangi tarihe kadar yapılması yönünde alınan karar olduğunu, asıl kararın ise 03.10.2023 tarihinde alınan yönetim kurulu kararı olup Yüksek Seçim Kuruluna da bu karar doğrultusunda başvuru yapıldığını, olağanüstü genel kurulda sendika yönetiminde oluşan mesleki kriz, sendikal izinlerde oluşan hak kayıpları vb. gibi sorunların çözümü için tüzük değişikliği yapıldığını, dönemin genel başkanının, bir kısım yönetim kurulu üyelerine karşı takınmış olduğu olumsuz tutum ve davranışların artık psikolojik taciz (mobbing) boyutuna ulaştığını, başkanın usule riayet etmemesi sebebiyle yönetim kurulunun işlevsiz hâle getirildiğini, artan baskıların karar alma mekanizmalarını durdurduğunu, bu durumun da olağanüstü genel kurula gidilmesi için objektif, haklı ve somut gerekçeleri oluşturduğunu, önceki dönem yönetim kurulunun işlemez hâle geldiğinin dönemin genel başkanı davacı tarafından da yazılı olarak kabul edildiğini, dönemin genel başkanı davacının yetkilerinin bir kısmını gerekçesiz şekilde devrederek ikili başkanlık sistemi oluşturmak istediğini, yönetim kurulu üyeleri arasında yaşanan görüş ayrılıkları sebebiyle belirli ödemelerin yapılmasında gecikildiğini, olağanüstü genel kurul öncesi yeni üye sayısında önemli bir oranda düşüş yaşandığını, huzurdaki davaya konu yönetim kurulu kararının istisnai nitelikte olup, işlevsiz hâle gelmiş sendikanın tekrar kalkınması ve istikrar kazanması adına elzem olduğunu, olağanüstü genel kurulun hâlihazırda gerçekleştirilmiş olup genel kurul sonrası göreve gelen yönetim kurulunun yaklaşık bir yıldır görev yaptığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık, Sendikada Olağanüstü Genel Kurul icra edilmesine ilişkin Sendika Yönetim Kurulu kararının hukuka aykırı olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4688 sayılı Kanun'un "Genel kurulların toplantı zamanı ve karar yeter sayısı" kenar başlıklı 10 uncu maddesi şöyledir:
"Sendika veya konfederasyonun ilk genel kurulu tüzel kişilik kazanmasından başlayarak altı ay içinde yapılır.
(Değişik ikinci fıkra: 4/4/2012-6289/8 md.) Olağan genel kurul toplantıları dört yılı aşmamak üzere tüzüklerde belirtilen sürede yapılır.
(Değişik üçüncü fıkra: 4/4/2012-6289/8 md.) İki genel kurul toplantısı arasındaki döneme ilişkin faaliyet ve hesap raporu, denetleme kurulu veya denetçi raporu ile gelecek döneme ilişkin bütçe önerisi, genel kurula katılacaklara toplantı tarihinden en az onbeş gün önce yazılı veya elektronik ortamda gönderilir ve internet sitesinde ilan edilir.
Olağanüstü genel kurul, yönetim kurulu veya denetleme kurulunun gerekli gördüğü durumlarda ya da genel kurul üye veya delegelerinin beşte birinin yazılı isteği üzerine en geç altmış gün içinde toplanır.
Genel kurula çağrı yönetim kurulu tarafından yapılır.
Toplantı yeter sayısı üye ya da delege tamsayısının salt çoğunluğudur. İlk toplantıda yeter sayı sağlanamazsa, ikinci toplantı en çok onbeş gün sonraya bırakılabilir. Bu toplantıda salt çoğunluk aranmaz.
Karar yeter sayısı toplantıya katılan üye veya delege sayısının salt çoğunluğudur.
Yukarıdaki hükümlere aykırı hareket eden sendika şubesi, sendika veya konfederasyon yönetim kuruluna; üyelerinden birinin veya durumu tespit eden Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının başvurusu üzerine, iş davalarına bakmakla görevli mahkeme kararı ile işten el çektirilir. Bu takdirde görevli mahkeme, genel kurulu kanun ve tüzük hükümleri gereğince altmış günü geçmemek kaydıyla en kısa zamanda toplamak ve yeni yönetim kurulu seçilinceye kadar cari işleri yürütmekle görevli olmak üzere Medenî Kanun hükümleri gereğince bir veya üç kayyım tayin eder."
3. Sendika Tüzük'ünün ilgili hükümleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Davalı vekili her ne kadar olağanüstü genel kurul yapılmasına dair esas kararın Sendika Yönetim Kurulunun 2023/41 sayılı kararı olduğunu ileri sürmüş ise de; 2023/38 sayılı kararın 8 inci maddesinde gerekçeleri de belirtilmek suretiyle "olağanüstü genel kurul yapılmasına" karar verildiği; 2023/41 sayılı kararın 3 üncü maddesinin ilk cümlesinde de açık bir şekilde "19.09.2023 tarih ve 2023/38 sayılı Yönetim Kurulu kararına bağlı olarak" ibaresi belirtildikten sonra olağanüstü genel kurulun tarih ve yerinin belirlendiği, bu itibarla olağanüstü genel kurul yapılmasına esas teşkil eden karar, dava konusu Sendika Yönetim Kurulunun 19.09.2023 tarihli ve 38 sayılı kararı olduğundan, bu yöne dair temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
26.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.