"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/1667 E., 2024/1846 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 4. İş Mahkemesi
SAYISI : 2023/232 E., 2024/122 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Sendikanın talebi üzerine diğer davalı Bakanlıkça yapılan incelemede; müvekkiline ait işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 11 sıra numaralı çimento, toprak ve cam işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, söz konusu tespitin hatalı olduğunu, işkolu belirlenirken aynı işverenlik çatısı altında bulunan tüm işyerlerinde inceleme yapılarak işkolunun tespit edilmesi gerektiğini, davacı Şirketin "Batman/Merkez" adresinde ağırlıklı olarak madencilik sektöründe faaliyet gösterdiğini, davacı Şirketin tespite konu işyeri haricinde daha çok maden üretim tesisleri, maden ocakları ve özellikle alçı taşı ocağı gibi işyeri bulunduğunu, uyuşmazlık konusu işkolu tespit kararında yapılan işin alçıtaşının işlenmesi ile muhtelif alçı ürünlerinin üretimi olduğundan bahisle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 11 sıra numaralı çimento, toprak ve cam işkoluna girdiğinin tespitinin hatalı olduğunu, söz konusu faaliyetin davacı Şirketin yapmış olduğu faaliyetler içerisinde önemli bir yeri olmayan bir faaliyet olduğunu, davacı Şirketin ağırlıklı iştigal konusunun alçı taşı, kalsit ocakçılığı olduğunu beyanla Bakanlığın 24.04.2023 tarih ve 32170 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2023/3 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptali ile davalı Şirkete ait işyerinin 03 sıra numaralı madencilik ve taş ocakları işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; öncelikle söz konusu davanın süresinde açılıp açılmadığının tetkik edilmesini ve kanunda öngörülen süre geçirilmişse davanın süre yönünden reddi gerektiğini, iş müfettişi tarafından yapılan incelemeler neticesi hazırlanan inceleme raporunda işyerinde alçı taşının işlenmesi ile muhtelif alçı ürünlerinin imalatı faaliyetinin yürütüldüğünün tespit edildiğini, müvekkili tarafından yapılan dava konusu tespitin usul ve yasaya uygun olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
2. Diğer davalı Sendika davaya cevap dilekçesi vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davanın süresinde açıldığı, davacı tarafından işkolu belirlenirken aynı işverenlik çatısı altında bulunan tüm işyerlerinde inceleme yapılarak o işverenliğin girdiği işkolunun tespit edilmesi gerektiğinin iddia edildiği; ancak normatif düzenlemeler uyarınca işkolu tespitinde birim olarak işyerinin esas alınacağının tartışmasız olduğu, aynı işverene ait farklı işyerlerinin bağımsız işyeri olması koşulu ile farklı işkollarına tabi olmalarında hukuki bir engel bulunmadığı, davacı Şirkete ait birden çok işyeri bulunmakta ise de söz konusu işyerlerinin bağlı yer niteliğinde olduğuna dair davacı vekili tarafından delil ibraz edilmediği, bu nedenle davacı Şirketin her işyeri için ayrı işkolu tespitinin yapılması gerektiği, dava konusu işyerinde yapılan keşif ve bilirkişi incelemesinde; 1131346.006 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinde yapılan işlerin; maden ocağından alçı taşı madeni üretimi yapılması ile ilgili işlerden olmayıp alçı taşının fabrikada hammadde olarak kullanılıp toz alçı ve plaka alçı şeklinde iki farklı yapı malzemesi imalatına yönelik işlerden olduğunun tespit edildiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; davacıya ait dikkate alınmayan diğer işyerlerinde yapılan üretimin dava konusu işyeri ile bağlantılı olduğu ve işlerin birlikte yürüdüğü açıklanmasına rağmen bu işyerlerinin her birinin ayrı ayrı değerlendirilerek tespit yapılması gerektiğine dair yapılan değerlendirmenin hatalı olduğu, müvekkili Şirketin, tespite konu işyeri haricinde daha çok maden üretim tesisleri ve maden ocakları özellikle alçı taşı ocağı gibi işyeri bulunduğu ve asıl faaliyetinin madencilik olduğu bu nedenle yapılan işin alçıtaşının işlenmesi ile muhtelif alçı ürünlerinin üretimi olduğundan bahisle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 11 sıra numaralı çimento, toprak ve cam işkolunda yer aldığı tespitinin hatalı olduğu, işkolu tespitinin aynı işverenlik çatısı altında bulunan tüm işyerlerinde inceleme yapılarak o işverenliğin girdiği işkolunun tespit edilmesi gerektiğini, Bakanlığın 02.02.2024 tarihli ve 33782 sayılı yetki tespit yazısının da müvekkilinin farklı işkolunda yer aldığını gösterir nitelikte olduğunu beyanla istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Sendika tarafından davacıya ait işyeri ile ilgili 27.10.2022 tarihinde işkolu tespit başvurusunda bulunulduğu, davalı Bakanlık tarafından yapılan incelemede ... SGK sicil numaralı işyerinde yapılan işin, alçı taşının işlenmesi ile muhtelif alçı ürünlerinin üretimi olduğu ve bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 11 sıra numaralı çimento, toprak ve cam işkolunda yer aldığının tespit edildiği, işkolu tespitinin 24.04.2023 tarih ve 32170 sayılı Resmî Gazete'de yayımlandığı ve eldeki davanın da yasal süresi içinde açıldığı, İlk Derece Mahkemesi gerekçesinde de belirtildiği üzere aynı işverene ait farklı işyerlerinin bağımsız işyeri olması koşulu ile farklı işkollarına tabi olmalarında hukuki bir engel bulunmadığı, davacıya ait işyerinin bağlı yer olduğuna ilişkin delil sunulmadığı, bilirkişi heyet raporunda belirtildiği üzere yapılan işin ocaktan üretilen alçı taşının fabrikada hammadde olarak kullanılıp toz alçı ve plaka alçı şeklinde iki farklı yapı malzemesi üretimine yönelik olduğu, davalı ... Bakanlığının işkolu tespit kararının yerinde olduğu ve davacının istinaf itirazlarının yerinde görülmediği gerekçe gösterilerek istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“...Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu iş sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.