"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 48. İş Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesinin 10.11.2022 tarihli kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 06.07.2023 tarihli kararı ile uyuşmazlığın çözümünde etkili olabilecek ölçüde önemli delillerin toplanmadığı gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesinin söz konusu kararının ortadan kaldırılmasına ve davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince, davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... Bakanlığı (Bakanlık) vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin Eskişehir 1 inci... Fabrika Müdürlüğünde Kalite Güvence Başkanlığı işyerinde ... Mühendisi meslek kodunda çalıştığını, aynı zamanda ...Sendikası (Sendika) üyesi olarak işletme toplu iş sözleşmelerinden yararlandığını, davalı işyerinde yapılan işlerden birinin uçakların tahribatsız kontrol (...) için uygulama metodu seçtiğini davacının fiilen yaptığı işlerin 16.07.2013 tarihli ve 28709 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik'in (Yönetmelik) 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (ö) bendinin (1) inci alt bendi kapsamında olmasına rağmen günde 8,5 saat çalıştırıldığını, 24.03.2000 tarihli ve 23999 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ... Güvenliği Yönetmeliği'nde yıllık ... sınırlarının 5 yıl ortalamasının 20 mSv, herhangi bir yılda 50 mSv'yi geçemeyeceğini, anılan nedenlerle sürekli olarak denetimli alanlarda veya ... kaynaklarıyla çalışan ve belirlenen ... limitinin üstünde radyasyona maruz kalma olasılığı olan kişinin ... görevlisi olarak sayıldığını, davacının da ... görevlisi olarak çalıştığını ve sürekli bu maruziyetini ölçmek için dozimetre kullandığını, sırf dozimetre kullanmasının dahi davacının tehlikeli ortamda bulunduğunu ve radyasyona maruz kaldığını gösterdiğini, 10.11.2020 tarihli Kurum ... sonuç raporu incelendiğinde de davacının tehlikeli ve sağlığına risk oluşturan bir ortamda çalıştığının açıkça görüldüğünü, toplu iş sözleşmesinin 52 nci maddesinin (ç) bendine göre Yönetmelik kapsamında istihdam edilen işçilerin fiilî çalışma sürelerine %14 kısa çalışma primi ödenmesi gerektiğini, davacının yarım saat fazla çalışmasının mevcut olduğunu ve ücretinin eksik ödendiğini ileri sürerek davalı Kurum ile Sendika arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinin 61 inci maddesinin (a) bendine göre davacıya şua izni verilmesi gerektiğinin ve Yönetmelik kapsamında olduğunun tespiti ile davacının 25, 26 ve 27. Dönem Toplu İş Sözleşmeleri'ne göre kısa çalışma prim alacağı ile fazla çalışma ücret alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, 07.09.1985 tarihli ve 18861 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan ... Güvenlik Tüzüğü'nün 2 nci maddesinin (K) bendinde ... görevlisinin, denetimli alanlarda veya ... kaynaklarıyla çalışan kişi olduğunu, geçici olarak veya ara sıra çalışan kişilerin ... görevlisi sayılamayacağını, ..., ... ve Elektrikle Tedavi Müesseseleri Hakkında Nizamname'nin (Nizamname) 24 üncü maddesindeki düzenlemenin tıp alanını ilgilendirdiğini, davacının çalıştığı Bakanlığa bağlı uçakların revize edildiği 1 inci... Fabrika Müdürlüğünde bu Nizamname'nin uygulanmasının söz konusu olmadığını, işyerinde radyasyonik işlem teknisyeni ünvanıyla çalışanların ... atölyesinde doğrudan ve sürekli işlem yapanlar olduğunu, bu personelin gerekli eğitimleri alıp başarıyla bitirdikten sonra dozimetre kullanarak 7,5 saat çalıştığını ve kısa çalışma primi ile şua iznini hak ettiklerini, Sendika tarafından 7,5 saat çalışılan atölyelerde tezgah, bakım ve onarım, bobinaj, klima, uçak tahribatsız kontrol alanında çalışanların durumlarının değerlendirilmesinin İdareden istendiğini, İş Sağlığı ve Güvenliği Araştırma ve Geliştirme Enstitüsü (İSGÜM) ölçüm raporları neticesinde çalışanların çalışma saatleri belirlendiğinden İSGÜM sonuçlarının işyerine ulaşmasını müteakip gerekli değerlendirmelerin yapılacağının Sendikaya bildirildiğini, davacının görev tanım formlarında belirtilen işleri yaptığını, bahsi geçen mevzuat hükümlerine göre ... ve ... yayan işlerdeki çalışmalarının süreklilik arz etmediğini, İdarenin yapmış olduğu işlem ve eylemlerin hukuka uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dosya kapsamında keşif yapıldıktan sonra düzenlenen 09.05.2022 tarihli bilirkişi raporu ile davacının yapacağı işe özel sertifikasyon şartı içeren eğitimler aldığı, bu eğitimlerdeki bilgi ve yetkinliğini kullanarak görev tanımı kapsamındaki işleri icra ettiği, işyerinde yapılan personel dozimetre ölçüm ve değerlendirme yapıldığı çalıştığı bölümde yaptığı işlerden dolayı radyasyona maruz kaldığı ve çalıştığı işin kapsamının günde azami yedi buçuk saat çalışılabilecek işler kapsamında olduğunun tespit edilidiği, 1 inci... Fabrika Müdürlüğü İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunun (...) Mayıs-Haziran 2021 Toplantı Tutanağının (ç) bendinde yer alan "Talep.1" ksımında, Uçak Bakım ... Atölyesi ve Kalite Güvence Plan ve Vasıflandırma Şube Müdürlüğü personelinin maruz kaldığı ... limitlerinin ... Güvenliği Yönetmeliği'nin yıllık ... sınırları başlıklı 10 uncu maddesinin (b) bendindeki limitlerin üzerinde olduğunun gözlemlendiğinin belirtildiği ve Yönetmelik kapsamına alınmasına karar verildiği gerekçesiyle toplanan kanıtlar ve alınan bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; davacının dava tarihinden geriye doğru 5 yılı aşan taleplerinin zamanaşımı nedeniyle reddinin gerektiğini, davacının ifa ettiği görev itibarıyla dava dilekçesinde iddia edildiği gibi devamlı surette radyasyona maruz kalmasının söz konusu olmadığını, mevzuat hükümlerine göre ... ve ... yayan işlerdeki çalışmalarının fiilen ve sürekli olması gerekirken süreklilik arz etmediğini, bu nedenlerle İdarenin yapmış olduğu işlem ve eylemlerin hukuka uygun olduğunu, talep konusu kısa çalışma priminin hak edilmesi konusunda da gerekli koşulların oluşmadığını, İdarece tüm ödemelerin eksiksiz olarak yapıldığını, bu alacaklar için hükmedilen faiz türü ve faiz başlangıç tarihinin de hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; tüm dosya içeriğine göre davacının Yönetmelik kapsamında olduğu tespit edilerek karar doğrultusunda bilirkişiden denetime elverişli hesap raporu alındığı, davacının hüküm altına alınan ve ödendiği davalı yanca ispatlanamayan alacaklara hak kazandığı ve alacakların zamanaşımına uğramadığı, faiz tür ve başlangıç tarihlerinde hata bulunmadığının anlaşıldığı gerekçesiyle davalı Bakanlık vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği gerekçelere dayanarak ve resen dikkate alınacak nedenlerle davanın reddine karar verilmek üzere Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının görev ve çalışma şartlarının Sağlık Kuralları Bakımından Günde Azami Yedi Buçuk Saat veya Daha Az Çalışılması Gereken İşler Hakkında Yönetmelik kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği ve buna bağlı olarak da fazla çalışma ve kısa prim alacaklarına hak kazanıp kazanamayacağı ve şua iznine hak kazanıp kazanmadığının tespiti hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41 ve 63 üncü maddeleri ile Yönetmelik'in 1 vd. maddeleri.
3. 3153 sayılı ..., ... ve Elektrikle Tedavi ve Diğer Fizyoterapi Müesseseleri Hakkında Kanun'un 5947 sayılı Üniversite ve Sağlık Personelinin Tam Gün Çalışmasına ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'la eklenerek 30.01.2010 tarihinde yürürlüğe giren ek 1 inci maddesi, 5.07.2012 tarihli ve 28344 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Sağlık hizmetlerinde İyonlaştırıcı ... Kaynakları ile Çalışan Personelin ... ... Limitleri ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelik'in 1 vd. maddeleri, ... Güvenliği Yönetmeliği'nin 1 vd. maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı Bakanlık harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.