"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/990 E., 2024/1118 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gebze 9. İş Mahkemesi
SAYISI : 2023/166 E., 2024/24 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Özçelik-İş Sendikasının başvurusu üzerine Bakanlıkça görevlendirilen iş müfettişi tarafından müvekkili Şirketin işyerlerinde yapılan inceleme sonucunda; 1030521.041 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinde ağırlıklı olarak yapılan işin metal boru üretimi olduğu, .. ve ... SGK sicil numaralı işyerlerinde ağırlıklı olarak hortum çeşitlerinin üretildiği, hortum çeşitlerinin kullanım amacının motorlu kara taşıtlarına özgülendiği bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 12 sıra numaralı metal işkolunda yer aldığı, ... SGK sicil numaralı işyerinde metal sanayisinde hammadde olarak kullanılan kauçuk hamur üretimi yapıldığı, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 04 sıra numaralı petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığının belirlendiğini, bu tespitlere ilişkin olarak Bakanlıkça 06.10.2021 tarihli ve 31620 sayılı Resmî Gazete’de 2021/149 Karar sayılı işkolu tespit kararının yayımlandığını, bu işkolu tespit kararının hukuka ve hukukun temel kaidelerine aykırılık teşkil ettiğini, faaliyet belgelerinden ve kapasite raporlarından anlaşılacağı üzere müvekkili Şirketin genel faaliyet konusunun otomotiv ısıtma ve soğutma sistemlerinde akışkan sistemleri için parça üretimi olduğunu, üretilen ürünler arasında kauçuk hamurundan üretilen ürünlerin ağırlıkta olduğunu, işçilerin çoğunlukla kauçuk hamurdan üretilen ürünlerde ve enjeksiyon makinelerinde çalıştığını belirterek 06.10.2021 tarihli 2021/149 Karar sayılı işkolu tespit kararının iptaline, müvekkili Şirketin işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 04 sıra numaralı petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda bulunduğunun tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı vekili cevap dilekçesinde; işkolu tespitinde esas alınması gereken temel kriterin işyerinde yapılan asıl iş olduğunu, işyerindeki faaliyetlerin hangi teknik amacı taşıyorsa asıl işin o olduğunu, teknik amacın ise nihai ürünün işlevinde ortaya çıkacağını, işverenin genel faaliyet konusunun otomotiv ana sanayi için kullanılan ısıtma ve soğutma sistemlerinde akışkan sistemleri için parça üretimi olduğunu, Yargıtayca motorlu kara taşıtları için üretilen parçaların metal işkolunda bulunduğu yönünde karar verildiğini, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 5 inci maddesi gereğince yapılan 06.10.2021 tarihli ve 31620 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/149 Karar sayılı işkolu tespit kararının mevzuat hükümlerine ve bahse konu işyerinde yürütülen işlerin niteliğine uygun olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Bakanlıkça tespit edilen işkolunda faaliyet gösteren tüm sendikalara davanın ihbar edildiğini, sendikalarca davaya katılma talebinde bulunulmadığını, dava konusu 0061403.041 SGK sicil numaralı işyerinde, kauçuktan mamül oto yedek aksamı ve parçalarının imal satış işleri, fren hortumu ve şişirme yöntemiyle plastik boru üretimi yapıldığı, ... SGK sicil numaralı işyerininin faaliyet alanının, kauçuktan mamül oto yedek aksamı ve parçalarının imal satış işleri, şekillendirilmiş metal borular (motor soğutma devresi borusu) üretimi olduğunun tespit edildiğini, ... ve ... sicil numaralı işyerlerinde yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği’nin 04 sıra numaralı petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığının belirlendiği gerekçesi ile davanın kısmen kabulü ile 06.10.2021 tarihli 2021/149 Karar sayılı işkolu tespit kararının ... ve ... sicil numaralı işyerleri yönünden iptaline, söz konusu işyerlerinin 04 sıra numaralı petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı Bakanlık vekili; davacının genel faaliyet konusunun otomotiv ana sanayi için kullanılan ısıtma ve soğutma sistemlerinde akışkan sistemleri için parça üretimi olduğunu, işyerlerinin sadece birinde hammadde üretimi yapıldığını,Yargıtayca motorlu kara taşıtları için üretilen parçaların metal işkolunda bulunduğu yönünde karar verildiğini, 2021/149 Karar sayılı işkolu tespit kararının mevzuat hükümlerine ve bahse konu işyerinde yürütülen işlerin niteliğine uygun olduğunu beyanla istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava dilekçesinde işyerleri yönünden ayrım yapılmaksızın tespite konu işyerlerinin petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığının tespitinin talep edildiği, dava konusu iptali istenen 2021/149 Karar sayılı işkolu tespit kararında değerlendirilen 4 işyerinden biri olan ... SGK sicil numaralı işyeri için Bartın İş Mahkemesinde işkolu tespitine itiraz davası açıldığı, bu nedenle eldeki davada talebin Gebze'de bulunan üç işyeri için olduğunun kabul edildiği, 2021/149 Karar sayılı işkolu tespit kararında değerlendirilen ... SGK sicil numaralı işyerinin Bakanlıkça petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığının tespit edildiği, davacının bu işyeri yönünden işkolu tespit kararının iptaline yönelik talebinde hukuki yarar bulunmadığı, 2021/149 Karar sayılı işkolu tespiti kararının iptali talebine konu davacıya ait 1030521.041 ve ... SGK sicil numaralı işyerleri yönünden İlk Derece Mahkemesince söz konusu işyerlerinin petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığı kabulü ile kurulan hükmün isabetli olmadığı, ... ve ... SGK sicil numaralı işyerlerinde otomobil parçalarının imalatı yapıldığını, Yargıtayca verilen emsal kararda üretimde çeşitli madde bileşenleri kullanılsa da nihai ürün olarak motorlu kara taşıtları için parça üretimi olduğu takdirde işyerinin metal işkolunda yer alacağına hükmedildiğini, bu maddi ve hukuki olgulara göre dava konusu ... ve ... SGK sicil numaralı işyerlerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 12 sıra numaralı metal işkoluna dâhil olduğu gerekçe gösterilerek davalı Bakanlık vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu işyerleri ile birebir aynı faaliyetin yürütüldüğü Bartın'daki işyeri için açılan davada İlk Derece Mahkemesi tarafından işyerinin 04 sıra numaralı petrol, kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığının tespit edildiğini, Bölge Adliye Mahkemesi kararında ... SGK sicil numaralı işyerine ilişkin gerekçe yer almadığını, Bartın'daki davada alınan ve işbu dosyaya sunulan raporların ve tanık beyanlarının dikkate alınmadığını beyanla Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 sayılı Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
“Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu iş sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni şöyledir:
“(1) Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.09.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.