"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 59. İş Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalılar ... ... Madencilik AŞ ve Tasfiye Hâlinde ... Madencilik Hiz. AŞ vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ve davalılar ... ... Madencilik AŞ ve Tasfiye Hâlinde ... Madencilik Hiz. AŞ vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verilmiştir.
Davacı ve davalılar ... ... Madencilik AŞ ve Tasfiye Hâlinde ... Madencilik Hiz. AŞ vekillerince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 05.11.2024 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacı vekili Avukat ... ile davalılar vekili Avukat ... ile ... duruşmaya katıldılar.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalılardan ... Holding AŞ'ye bağlı diğer davalı Şirketlerin oluşturduğu iş organizasyonu kapsamında Liberya'da çalıştığını, davalı Şirketler arasında organik bağ bulunduğunu, işyeri çalışma düzeninin 10 hafta çalışma yapılıp 2 hafta dinlenme şeklinde olduğunu, müvekkilinin fazla çalışma yaptığını, haftanın yedi günü ulusal bayram ve genel tatil günleri dâhil çalıştığını, fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretinin ödenmediğini, son aya ilişkin ücret alacağının ve tüm süreye ilişkin asgari geçim indirimi alacağının bulunduğunu belirterek fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil, asgari geçim indirimi ve ücret alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde; davalı Şirketlere husumet yöneltilemeyeceğini, davacının yabancı Şirket iştiraki personeli olduğunu, davalı ... ... Mad. AŞ ile bağlantısının olmadığını, zamanaşımı def'inde bulunduklarını, hak etmiş olduğu tüm işçilik alacaklarının banka hesabına yatırıldığını, ödenmemiş ücret alacağı bulunmadığını, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil, fazla çalışma karşılığı 3 aylık dönem için 16 gün izin verildiğini, yurda giriş ve çıkış yaptığını, yapılan fazla ödemelerin mahsup edilmesi gerektiğini, yurt dışında çalışan işçilerin asgari geçim indirimi alacağı talep edemeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; ... Holding AŞ ve ... İnş. Tic. AŞ'nin aleyhindeki dava bakımından, davacının çalıştığı yurt dışı maden işyeri ile işçilik alacaklarından sorumluluğunu gerektirecek yeterlilikte delil bulunmadığını, davacının fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil, hafta tatili çalışması yaptığı hususunun tanık anlatımları ile ispatlandığı, davalı tarafın işçinin Türkiye'de bulunduğu dönemlerin fazla çalışma karşılığı serbest zaman olarak kullandırıldığını iddia ettiğini, ancak serbest zaman kullanımına ilişkin yazılı bir başvuru veya belge bulunmadığını, davacının uzun bir süre (8-10-12 hafta) kesintisiz ve hafta tatili kullanmadan çalışmasının ardından Türkiye'ye gönderilerek fiilî çalışma yapmadan belli bir süre geçirmesi ve işçinin, iş sözleşmesi kurulurken bu çalışma sistemini kabul etmesi dikkate alındığında işçinin, Türkiye'de geçirdiği bu sürelerin kesintisiz çalışma yaptığı için verildiğini bilebilecek durumda olduğu ve bu süreler için ücretinin ödenmeye devam edildiği anlaşılmakla hak ve nefaset kuralları gereğince bu sürelerin Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin Eylül 2020 tarihinde aldığı ilke kararına uygun olarak mahsup edilmesi gerektiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalılar ... ... Madencilik AŞ ve Tasfiye Hâlinde ... Madencilik Hiz. AŞ vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; ... Holding AŞ ve ... İnşaat ve Tic. AŞ yönünden husumetten ret kararı verilmesinin yerinde olmadığını, davalıların işçinin Türkiye'de geçirdiği süre konusunda hafta tatilinin toplu kullanımı olduğuna dair herhangi bir savunması bulunmadığını, davalıların cevap dilekçesinde ileri sürdükleri vakıalar ve iddialarla bağlı olduklarını, kullanılan tatilin hukuki niteliği konusunun resen araştırma ilkesine tâbi olmadığını, Mahkemenin bu iznin hukuki mahiyeti konusunda davalıların savunmasını da aşarak "kullandırılan bu izin serbest zaman değil hafta tatilidir" diyebilmesinin usul hukuku kuralları kapsamında mümkün olmadığını, işin yürütülmesi sırasında bu izinlere yönelik olarak yıllık izin mahiyetinde olduğuna yönelik olarak işçilere atılan e-postaların da dosyaya kazandırıldığını, ayrıca İlk Derece Mahkemesince Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin Eylül 2020'de aldığı ilke kararına atıfta bulunulmuş ise de, atıfta bulunulan ilke kararının işçinin kullandığı iznin hukuki mahiyetinde tereddüt bulunmadığı durumlar için geçerli olduğunu, ancak huzurdaki uyuşmazlıkta davalı işverenlerin işçiye hafta tatili kullandırdığını ispat edemediğini, emsal dosyalarda da böyle bir kabul kararı verilmediğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalılar ... ... Madencilik AŞ ve Tasfiye Hâlinde ... Madencilik Hiz. AŞ vekili; yemin yasal deliline başvurulmuş olmasına rağmen Mahkemece yemin delili hatırlatılmadan sonuca gidilmesinin isabetsiz olduğunu, raporlar arasındaki çelişkinin giderilmediğini, bilirkişi raporuna yapılan itirazlarının değerlendirilmediğini, davacının ücretinin yanlış ve fahiş hesaplandığını, davacı ile benzer şartlarda çalışmış olan bir işçinin açmış olduğu emsal davalarda sözleşmede yer alan ücretin kabul edildiğini, ücretin yazılı delillere göre belirlenmesi gerektiğini, ücret ödemelerinin tümünün banka kanalı ile yapıldığını, işverene karşı davası bulunan tanık beyanlarına itibar edilemeyeceğini, Yargıtay Eylül 2020 tarihli ilke kararına göre toplu hafta tatili kullanımlarında bir hafta tatilinin usulüne uygun kullandırıldığının kabul edilmesi, kalan hafta tatilleri bakımından ise izin dönemlerinde fiilî çalışma karşılığı olmaksızın ödenen ücretin hafta tatili ücretinden mahsup edilmesi gerektiğini, davacının çalışma karşılığı olmaksızın Türkiye'de kaldığı günlerde, hak ettiği ücretten dahi fazla ödemeler yapıldığını, söz konusu ödemelere ilişkin diğer tüm alacak istemlerinde olduğu gibi işbu talep yönünden de takas mahsup def'inde bulunduklarını, işyerinde üç vardiya hâlinde çalışma yapılmakta olup fazla çalışmanın söz konusu olmadığını, işin yoğunluğuna bağlı olarak belirli dönemlerde yapılmak zorunda kalınan fazla çalışmaların ise işçilerin belirli periyotlarla Türkiye'ye izne gönderilmeleri suretiyle serbest zaman olarak kullandırıldığını, somut olayda fazla çalışmanın gerektiğinde serbest zaman olarak kullandırılması uygulamasının şartlarının tamamıyla sağlandığını, indirimin düşük olduğunu, davacının ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmasının da söz konusu olmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; ... ... Madencilik ve ... Madencilik şirketleri, ... Holding AŞ bünyesinde bulunan Şirketler ise de madencilik faaliyetlerinin bu iki Şirket tarafından yerine getirildiği, ... Holding AŞ ve ... İnş. AŞ'nin madencilik faaliyetlerinde bizzat yer almadığı, bu davalıların ... Holding bünyesinde olmalarının tek başına organik bağ için yeterli olmadığı, bu şirketlere husumet yöneltilmesinin isabetli görülmediği, davacı fazla çalışma yaptığına, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığına yönelik iddiasını tanık beyanlarına göre ispatladığı, davacının çalışma düzeninin 3 ay çalışma ortalama 2 hafta dinlenme şeklinde belirlendiği, böylece davacıya toplu hafta izni kullandırıldığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalılar ... ... Madencilik AŞ ve Tasfiye Hâlinde ... Madencilik Hiz. AŞ vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebepler ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalılar ... ... Madencilik AŞ ve Tasfiye Hâlinde ... Madencilik Hiz. AŞ vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebepler ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının ispat ve hesaplanmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un 24 ve 27 nci maddeleri.
3. 4857 sayılı İş Kanunu'nun 41, 44, 46, 47 ve 63 üncü maddeleri.
4. Resmî Gazete'de 06.04.2004 tarihinde yayımlanan 25425 sayılı İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Yönetmeliği'nin "Serbest Zaman" kenar başlıklı 6 ncı maddesi şöyledir:
"Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi, isterse işverene yazılı olarak başvurmak koşuluyla, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.
İşçi hak ettiği serbest zamanı, 6 ay zarfında işverene önceden yazılı olarak bildirmesi koşuluyla ve işverenin, işin veya işyerinin gereklerine uygun olarak belirlediği tarihten itibaren iş günleri içerisinde aralıksız ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.
İşçinin bu kanundan ve sözleşmelerden kaynaklanan tatil ve izin günlerinde serbest zaman kullandırılamaz."
5. Dairemizin 16.04.2024 tarihli ve 2024/3800 Esas, 2024/6931 Karar; 2024/3802 Esas, 2024/6932 Karar; 2024/3802 Esas, 2024/6933 Karar sayılı kararları.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalılar ... ... Madencilik AŞ ve Tasfiye Hâlinde ... Madencilik Hiz. AŞ vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta davacının davalı işyerinde ... Planı çerçevesinde çalıştığı, 8-10-12 haftalık çalışma süresinden sonra 2 haftalık ücretli izne hak kazanacağının belirlendiği anlaşılmaktadır. Davalı taraf davacının Türkiye'de olduğu dönemlerde fazla çalışma karşılığı serbest zaman kullandığını savunmuş ise de dosya kapsamı, emsal dosyalar ve davacının fazla çalışması karşılığı serbest zaman kullanmak istediğine ilişkin yazılı başvurusu bulunduğunun ispatlanamadığı dikkate alındığında, İlk Derece Mahkemesince bu ücretli izinlerin serbest zaman olarak kabul edilmemesi yerindedir.
Ne var ki yukarıda yapılan açıklama ve tüm dosya kapsamındaki bilgi ve belgeler, iş sözleşmesi, tanık beyanları ve Dairemizin emsal kararları hep birlikte değerlendirildiğinde; davacının Türkiye'de bulunduğu dönemlerin toplu hafta tatili kullandırma kapsamında da olmadığı anlaşılmış olup davacının ... Planı kapsamında yıllık ücretli izinde olduğu kabul edilerek buna göre hafta tatili alacağının hesaplanması ve hüküm altına alınması gerekli iken yazılı şekilde hüküm kurulması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Davacı yararına takdir edilen 28.000,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davalılardan ... ... Madencilik AŞ ile Tasfiye Hâlinde ... Madencilik Hizmetleri AŞ'den alınarak davacıya verilmesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
05.11.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.