"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2024/1312 E., 2024/2248 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 40. İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/82 E., 2024/15 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Şirketlerin Rusya’da bulunan .... şantiyelerinde iş makinesi operatörü olarak 2013-2014 yılları arasında çalıştığını, aylık 1.800,00 USD ücret aldığını, iş sözleşmesinin işverenlerce haksız ve bildirimsiz feshedildiğini, ücretinin 200,00-300,00 USD’sinin avans olarak elden kalanının bankadan ödendiğini, işe girişte kendilerine imzalatılan taahhütname gereği iki ücretinin içeride olduğunu, bu nedenle aylık ücretinin bir kısmının kesildiğini, müvekkilinin her gün asgari 14 saat çalıştığını, pazar günleri ve dinî-millî bayram günlerinde de çalıştığını, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde sadece Kurban bayramında 1 gün, Ramazan bayramında 1 gün izin kullandığını, müvekkiline günde 3 öğün yemek ve barınma sağlandığını, ödenek ve prim adı altında da yapılan ödemelerin de bulunduğunu iddia ederek kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... AŞ ve..... Uluslararası İnş. Yatırım San. ve Tic. AŞ vekili cevap dilekçesinde; husumet ve yetki itirazında bulunduklarını, müvekkili Şirketin yapılanması içinde davacıya ait bir kayda rastlamadıklarını, alacak kalemlerine ilişkin davacının çalıştığı ülke kanunlarından yararlanabileceğini, yabancı mahkemelerin yetkili olduğunu, zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının fahiş ücret iddiasını kabul etmediklerini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı .... (yeni ünvanı: ...) vekili; davacının İŞKUR sözleşmesi ile müvekkili Şirkette belirli süreli olarak istihdam edildiğini, işçilik alacaklarının Rusya Federasyonu kanunlarına tâbi olduğunu, müvekkili Şirketin Rusya Federasyonu kanunlarına tâbi olarak kurulduğunu, yetki itirazı ve zamanaşımı def'inde bulunduklarını, müvekkili Şirketin proje bazında çalışan bir şirket olduğunu, davacının da proje kapsamında çalıştığını ve projenin sona ermesi ile iş sözleşmesinin kendiliğinden sona erdiğini, davacının ödenmeyen alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının davalı nezdinde toplam 1 yıl 1 ay 11 gün süre ile iş makinesi operatörü olarak çalıştığı, iş sözleşmesinin davalı işverence feshedildiği, işverence iş sözleşmesinin tazminatı gerektirmeyecek şekilde feshedildiğinin ispat edilemediği, Türk hukukunda olduğu gibi, Rusya iş hukukuna göre de davacının kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazandığı, davacının aylık 1.800,00 USD (net) ücret ile çalıştığının kabulü ile hesaplama yapılmasının yerinde olduğu, bilirkişi tarafından yapılan 24.04.2023 tarihli hesaplama dikkate alınarak hüküm kurulduğu, davalı işverence Rus iş hukukuna göre davacı alacaklarının zamanaşımına uğradığı itirazı ile davanın reddi talep edilmiş ise de davacının yabancı hukuka göre zamanaşımı süresini bilmemesi ve davalı işverence de bu hususta aydınlatma yükümlülüğünün yerine getirilmemesi durumunun geçerli bir neden olarak kabul görmesi gerektiği, Rus iş mevzuatı uyarınca geçerli bir neden var ise sürenin mahkeme tarafından yeniden başlatılacağının düzenlendiği görülmekle davalı tarafın zamanaşımına ilişkin def'i ve itirazlarına itibar edilmediği gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekillerince istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; başvuruların kabulü ile Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392. maddesine göre dava tarihi itibarıyla bireysel iş uyuşmazlığının çözümü için mahkemeye başvurma süresinin dolması nedeniyle davanın usulden reddine karar verilmesi gerektiği belirtilerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırıllması ile esas hakkında yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde;
1. Uyuşmazlığa Türk hukukunun uygulanması gerektiğini,
2. Rusya Federasyonu İş Kanunu'nda zamanaşımı süresinin hatalı olarak değerlendirilip uygulandığını,
3. Yargıtayın içtihat değişikliğinin eldeki uyuşmazlığa uygulanmasının Anayasa'ya aykırılık teşkil ettiğini ileri sürmüştür.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık; iş sözleşmesine uygulanacak hukuk, zamanaşımı def'i, davanın süresinde açılıp açılmadığı noktalarında toplanmaktadır.
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Maddi hukukun bir müessesesi olan zamanaşımı, hukuki işlem ve ilişkinin esasına uygulanan hukuka tâbidir (Vahit Doğan, Milletlerarası Özel Hukuk, Ankara, 2022, s.315; Gülin Güngör, Türk Milletlerarası Özel Hukuku, Ankara, 2021, s.127). Buna göre Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun bu konudaki hükümlerinin uyuşmazlıkta uygulanması, 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 2 ve 8. maddelerinin bir gereğidir.
Dairemizce daha önce bazı kararlarda, Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun bireysel iş uyuşmazlığının çözümü için mahkemeye başvurma sürelerinin düzenlendiği 392. maddesinde sözü edilen sürelerin, hak düşürücü süre olduğu belirtilmişse de yeniden yapılan değerlendirmede; bu sürelerin zamanaşımı süresi niteliğinde olduğu sonucuna varılmıştır.
Somut olayda dava tarihi itibarıyla zamanaşımı süresinin dolduğu ve davalı tarafça da usulüne uygun şekilde zamanaşımı def'inde bulunulduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle davanın reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmamakta ise de 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 297/2 hükmüne göre hükmün sonuç kısmında gerekçeye ait herhangi bir söz tekrar edilmeksizin karar verilmesi gerekirken, Bölge Adliye Mahkemesince hüküm yerinde "Davanın Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392’nci maddesine göre dava tarihi itibarıyla bireysel iş uyuşmazlığının çözümü için Mahkemeye başvurma süresinin dolması nedeniyle ... " şeklinde gerekçeye dair açıklama yazılması hatalıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, 6100 sayılı Kanun'un 370/2 hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı vekilinin Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazlarının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasının (2) numaralı bendinin hükümden tamamen çıkarılarak yerine "2-Davanın reddine," şeklindeki bendin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.01.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.