"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 7. İş Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalılar...Köprü ve ... İnş. AŞ ile davalı ... AŞ vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına ve dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı doğrultusunda İlk Derece Mahkemesince yapılan yargılama sonucunda davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ve davalı ... Köprü ve ... İnş. AŞ ile davalı ... AŞ vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verilmiştir.
Davacı vekili tarafından temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 17.09.2024 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacı vekili Avukat ... Ilık ile davalı ... AŞ, ... İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ, ... Köprü ve ... İnşaat AŞ vekilleri Avukat ... ve davalı ... ... vekili Avukat ... geldiler.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının ... havalimanı inşaatı şantiyesinde 08.06.2012 tarihinde iş makinesi operatörü olarak işe başladığını, bir müddet sonra yol projesine aktarılıp orada görevlendirildiğini ve aynı işi yaptığını, son iki yıl ise formen olarak görev yaptığını, 05.09.2017 tarihinde davacıya ihtiyaç kalmadığı ifade edilerek Türkiye'ye gönderildiğini, net ücretinin iş makinesi operatörü iken 1.700,00 Euro, formen iken 1.800,00 Euro olduğunu, bu ücretin 200 Euro'luk kısmının Rusya'da davacı adına açtırılan banka hesabına, kalan kısmının ise Türkiye'de bulunan döviz hesabına havale edilerek ödendiğini, 15 günde bir hafta tatili kullandığını, çalışılan hafta tatili gününün ücretinin ödenmediğini, 01 Ocak haricinde tüm Rus ve Türk ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını, yıllık izin haklarının kullandırılmadığını belirterek ücret ve ücret farkı, fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ile yıllık ücretli izin alacaklarının davalılardan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... ... vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'i ve husumet itirazında bulunduklarını, davacı ile müvekkil Şirket arasında işçi-işveren ilişkisi bulunmadığını, bu sebeple davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... Köprü ve ... inşaat AŞ vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının müvekkili Şirket nezdinde 05.05.2014 tarihinde çalışmaya başladığını her türlü alacağının ödendiğini, iş sözleşmesinin davacı tarafından sonlandırıldığını, davacının dava konusu uyuşmazlığa Rus hukukunun uygulanması gerektiğini, ücret alacağının ödendiğini, davacının çalıştığı dönem boyunca puantaj kayıtlarını ve ücret bordrolarını ihtirazı kayıtsız imzaladığını, eşitlik ilkesine aykırılık nedeniyle tazminat ile ücret fark alacağı taleplerinin maddi gerçeğe ve hukuka aykırı olduğunu, sahada davacı ile aynı statüde İtalyan uyruklu herhangi bir işçi istihdam edilmediğini, fazla çalışmaların karşılığının eksiksiz olarak ödendiğini, ulusal bayram ve genel tatil ile hafta tatili çalışması yapılmışsa ücretinin ödendiğini, yıllık izin haklarının kullandırıldığını ya da ücretinin ödendiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davalı ... İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ vekili, cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının şirkette hiç çalışmadığını, ... Havalimanları İnşaatları AŞ ve ... ... İnş. AŞ nezdinde çalıştığını, davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini, davacının dava konusu uyuşmazlığa Rus hukukunun uygulanması gerektiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
4. Davalı ... AŞ vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının, müvekkili şirket nezdinde 23.07.2012 tarihinde çalışmaya başladığını, her türlü alacağının ödendiğini, iş sözleşmesinin davacı tarafından sonlandırıldığını, ücretinin 1.609,00 Euro olduğunu davacının dava konusu uyuşmazlığa Rus hukukunun uygulanması gerektiğini, ücret alacağının ödendiğini, davacının çalıştığı dönem boyunca puantaj kayıtlarını ve ücret bordrolarını ihtirazı kayıtsız imzaladığını, eşitlik ilkesine aykırılık nedeniyle tazminat ile ücret fark alacağı taleplerinin maddi gerçeğe ve hukuka aykırı olduğunu, fazla çalışmaların karşılığının eksiksiz olarak ödendiğini, ulusal bayram ve genel tatil ile hafta tatili çalışması yapılmışsa ücretinin ödendiğini, yıllık izin haklarının kullandırıldığını ya da ücretinin ödendiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı sonrasında yapılan yargılama sonunda davalı ... İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ ile... yönünden davanın husumet nedeniyle reddi gerektiğini, diğer davalılar bakımından davanın Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392 nci maddesine göre süresinden sonra açıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; dosyanın Rus iş hukuku uzmanı olmayan bilirkişiye tevdi edildiğini, sadece davalı tarafın sunduğu bir kısım mevzuat metni ile hüküm kurulmasının hatalı olduğunu, zamanaşımı ve hak düşürücü sürenin hatalı değerlendirildiğini, yargılama gideri ve vekâlet ücretine hükmedilmesinin mağduriyete neden olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının iş sözleşmesinin 31.08.2017 tarihinde sona erdiği, davanın ise 22.03.2018 tarihinde açıldığı, dolayısıyla Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392 nci maddesine göre dava tarihi itibarıyla bireysel iş uyuşmazlığının çözümü için zamanaşımı süresi olan 3 aylık sürenin dolduğu, davalı tarafça süresinde zamanaşımı itirazında bulunulduğu da dikkate alındığında, talep edilen alacakların zamanaşımına uğradığı, İlk Derece Mahkemesince...Havalimanı İnşaatları AŞ ve...Köprü ve ... İnş. AŞ'den talep edilen alacaklar yönünden her ne kadar zamanaşımı süresinin 1 yıl olduğu kabul edilerek sonuca gidilmesi yerinde değil ise de, bu hususun sonuca etkisi bulunmadığı kanaatine varılarak kaldırma nedeni yapılmadığını, Mahkemece zamanaşımı nedeniyle davanın reddine karar verilmesinin isabetli olduğunu, dava açanın öngörmediği bir durumdan kaynaklı redde nispi vekâlet ücretine hükmedilmesinin hakkaniyete uygun olmadığı, bu nedenle davalı lehine maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiği, bu yöne ilişkin davacı vekilinin istinaf başvurusu yerinde olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili ve... Köprü ve ... İnş. AŞ ile davalı ... AŞ vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen sebepleri tekrar ederek Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Köprü ve ... İnş. AŞ vekili; davanın reddi nedeniyle taraflarına nisbi vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... AŞ vekili; davanın reddi nedeniyle taraflarına nisbi vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; iş sözleşmesine uygulanacak hukuk, davanın süresinde açılıp açılmadığı, davalı lehine hükmedilen vekâlet ücreti ve yargılama gideri noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un (5718 sayılı Kanun) 27 nci maddesi şöyledir:
" (1) İş sözleşmeleri, işçinin mutad işyeri hukukunun emredici hükümleri uyarınca sahip olacağı asgarî koruma saklı kalmak kaydıyla, tarafların seçtikleri hukuka tâbidir.
(2) Tarafların hukuk seçimi yapmamış olmaları hâlinde iş sözleşmesine, işçinin işini mutad olarak yaptığı işyeri hukuku uygulanır. İşçinin işini geçici olarak başka bir ülkede yapması hâlinde, bu işyeri mutad işyeri sayılmaz.
(3) İşçinin işini belirli bir ülkede mutad olarak yapmayıp devamlı olarak birden fazla ülkede yapması hâlinde iş sözleşmesi, işverenin esas işyerinin bulunduğu ülke hukukuna tâbidir.
(4) Ancak hâlin bütün şartlarına göre iş sözleşmesiyle daha sıkı ilişkili bir hukukun bulunması hâlinde sözleşmeye ikinci ve üçüncü fıkra hükümleri yerine bu hukuk uygulanabilir."
3. 5718 sayılı Kanun'un 2, 5, 8, 24, 40 ve 44 üncü maddeleri.
4. Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun iş sözleşmesinin son bulduğu tarihte yürürlükte bulunan 392 nci maddesi şu şekildedir:
“Çalışan, hakkının ihlal edildiğini öğrendiği veya öğrenmesi gerektiği günden itibaren üç ay içinde bireysel iş uyuşmazlığının çözümü için mahkemeye başvurma hakkına sahiptir.
Çalışan, ücretlerin ve diğer ödemelerin ödenmemesi veya eksik ödenmesine ilişkin bireysel işçi ihtilaflarının çözümü için, işten çıkarılma nedeniyle ödenmesi gereken ücretlerin ve diğer ödemelerin yapılmaması veya eksik ödenmesi de dahil olmak üzere, bu tutarların ödenmesi için belirlenen tarihten itibaren bir yıl içinde mahkemeye başvurma hakkına sahiptir. (03.07.2016 tarihli Kanun ile değişiklik yürürlüğe girmiştir)
İşveren, çalışanın işletmeye verdiği zararın tazminine ilişkin uyuşmazlıklarda, zararın tespit edildiği tarihten itibaren bir yıl içinde mahkemeye gitme hakkına sahiptir.
Bu maddede belirtilen sürelerin geçerli bir nedenle kaçırılması durumunda, bu süreler mahkeme tarafından tekrar başlatılabilir.”
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalılar...Köprü ve ... İnş. AŞ ile davalı ... AŞ vekilinin tüm, davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Maddi hukukun bir müessesesi olan zamanaşımı, hukuki işlem ve ilişkinin esasına uygulanan hukuka tâbidir (..., Milletlerarası Özel Hukuk, ..., 2022, s.315; ..., Türk Milletlerarası Özel Hukuku, Ankara, 2021, s.127). Buna göre Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun bu konudaki hükümlerinin uyuşmazlıkta uygulanması, 5718 sayılı Kanun'un 2 ve 8 inci maddelerinin bir gereğidir.
3. Dairemizce daha önce bazı kararlarda, ilâmın İlgili Hukuk kısmının (4) numaralı paragrafında yer verilen Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun mahkemeye başvurma sürelerinin düzenlendiği 392 nci maddesinde belirtilen sürelerin, hak düşürücü süre olduğu belirtilmişse de yeniden yapılan değerlendirmede bu sürelerin zamanaşımı süresi niteliğinde olduğu sonucuna varılmıştır. Bölge Adliye Mahkemesince sürenin hak düşürücü süre niteliğinde olduğunun belirtilmesi hatalıdır.
4. Diğer taraftan Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392 nci maddesine göre bireysel iş uyuşmazlığının çözümü için mahkemeye başvurma hakkına ilişkin olarak öngörülen 3 aylık zamanaşımı süresi 03.07.2016 tarihli Kanun değişikliği ile 1 yıla çıkarılmıştır. Somut olayda, iş sözleşmesinin Kanun değişikliğinin yürürlüğe girdiği tarihten sonra sona erdiği dikkate alındığında, bu iş sözleşmesinden kaynaklanan alacak ve tazminat talepleri hakkında 1 yıllık zamanaşımı süresinin uygulanması gerekmektedir. Bölge Adliye Mahkemesince somut uyuşmazlık hakkında 1 yıllık zamanaşımı süresi uygulanması gerekirken davanın 3 aylık sürede açılmadığı gerekçesiyle reddine karar verilmesi hatalıdır.
5. Kabule göre de yabancı hukukun uygulanması sonucunda davalılar...Köprü ve ... İnş. AŞ ile...Havalimanı İnşaatları AŞ yönünden davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmesi karşısında, Dairenin önceki uygulamasına güvenerek dava açan davacı aleyhine yargılama gideri ve vekâlet ücretine hükmedilmesi de hatalı olmuştur.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Davacı yararına takdir edilen 17.100,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davalılara yükletilmesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.