"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2024/292 E., 2024/378 K.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak verilen karar; davacı vekili ve davalılar... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ, ... İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ ve davalı ... ...Nükleer ve Endüstriyel Tesisler Yapım AŞ tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 14.01.2025 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacı vekili Avukat .... ile davalılar... İnş. San. ve Tic. AŞ, ... Köprü ve Üst yapı İnşaat AŞ ile... Nükleer ve Endüstriyel Tesisler Yapım AŞ adına vekilleri Avukat ... ve davalı ... vekili Avukat .... geldiler.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıların Rusya St.Petersburg’daki işyerlerinde 16.10.2013- 24.06.2017 tarihleri arasında aşçı olarak net 2.400,00 USD ücretle çalıştığını, davalılardan ...'nın ve... İnş. San. ve Tic. AŞ’nin asıl işveren olduğunu, diğer davalılar...-Astaldi İnş.AŞ (... Havalimanı İnşaatları AŞ) (Yeni ünvanı: ... Nükleer ve Endüstriyel Tesisler Yapım AŞ) ve .... İnş. AŞ’nin (Yeni ünvan: ... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ) asıl işverenler tarafından müştereken kurulduğunu, tüm davalılar arasında organik bağ olup Yargıtayın yerleşik içtihatları doğrultusunda tüm davalıların müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğunu, iş sözleşmesinin işveren tarafından haksız olarak feshedildiğini, davacının son bir yıl hariç iki haftada bir vardiya değişimi yaparak, çift vardiya şeklinde çalıştığını, ilk vardiyanın 08.00-20.00, ikinci vardiyanın ise 20.00-08.00 saatleri arasında olduğunu, ancak davacının gündüz vardiyasında iken 21.00-22.00’ye kadar, gece vardiyasında iken 08.00-09.00’a kadar çalıştığını, son bir yıl ise tek vardiya şeklinde 23.00-14.00 saatleri arasında çalıştığını, davacının tüm hafta tatilleri ile ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını belirterek fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı vekili... İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ ve... Havalimanı İnşaatları AŞ (...-Astaldi İnşaat AŞ) (Yeni ünvanı: ... Nükleer ve Endüstriyel Tesisler Yapım AŞ) vekili cevap dilekçesinde; davacının, davalı Şirketin işçisi olmadığını, bu nedenle davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı...İnşaat AŞ (Yeni ünvan: ... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ) vekili cevap dilekçesinde; davanın belirsiz alacak davası olarak ikame edilmesinin mümkün olmadığını, uyuşmazlığa Rusya hukukunun uygulanması gerektiğini, alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının davalı Şirket nezdinde 09.12.2013 tarihinde çalışmaya başladığını, 16.06.2015 tarihinde işten ayrıldığını, 09.02.2016 tarihinde tekrar çalışmaya başladığını, iş sözleşmesinin davacı tarafından sonlandırıldığını, davacının ikaleyi, ibranameyi ve diğer tüm belgeleri kendi iradesi ile imzaladığını, davalı Şirket tarafından kendisine çalıştığı yer olan Rusya’da her türlü alacak kalemleri eksiksiz olarak ödenmesine rağmen Türkiye’de de dava açarak mükerrer ödeme talebinde bulunduğunu, imzalı olan ve ihtirazı kayıt içermeyen ücret bordrolarından anlaşıldığı üzere davalı Şirket tarafından davacının fazla çalışmalarının, ulusal bayram ve genel tatil günlerinde ve hafta tatillerinde yaptığı çalışmaların karşılığının ödendiğini, davacı ile menfaat birliği olan ve davalı Şirket aleyhine dava ikame eden tanıkların dinlenmesine muvafakat etmediklerini, davalı Şirket ile diğer davalı Şirketler arasında organik bir bağ bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... (Merkezi İtalya) Türkiye Ankara Şubesi vekili cevap dilekçesinde; davacının çalıştığını iddia ettiği projenin yüklenicisinin davalı Şirket veya ortağı bulunduğu herhangi bir adi ortaklık olmayıp farklı bir tüzel kişiliği haiz olan diğer davalılar olduğunu, davalı Şirketin.... İnş. AŞ’nin (Yeni ünvan: ... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ) sadece ortağı, ... Havalimanı İnşaatları AŞ’nin ise sadece eski ortağı olduğunu, 23.12.2016 tarihli hisse devri ile beraber davalı Şirketin işbu Şirket ile herhangi bir bağı kalmadığını, davanın davalı Şirket yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 14.07.2020 tarihli tarihli kararı ile; dosyadaki bilgi, belgeler, taraflar arasındaki ilişki, davacının çalıştırılma şekli göz önüne alındığında davalılar arasında organik bağ olduğu, banka kayıtları, tanık beyanları, davacının yaptığı iş dikkate alındığında davacının net 2.400,00 USD ücret aldığı, ispat yükü üzerinde olan davalı tarafın davacının iş sözleşmesinin haklı nedenlerle feshedildiğini ispat edemediği, tanık beyanlarına göre davacının haftada 6 gün çalıştığında haftalık 18 saat, 7 gün çalışılan haftalarda ise 21 saat fazla çalışma yaptığı, tanık beyanlarına göre davacının resmî ve dinî bayramlarda ve hafta tatillerinde çalıştığının ispat edildiği, davacının ... İnş. San.Tic. AŞ ile ... Türkiye Ankara Şubesinde çalıştığına dair dosyada herhangi bir bilgi belge bulunmadığı, söz konusu Şirketlerin ayrı tüzel kişilikleri bulunduğu, bu Şirketlerin diğer Şirketlerin ortağı olmasının, aynı grup Şirket içerisinde bulunmalarının bu Şirketler yönünden sorumluluk doğurmayacağı gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
İlk Derece Mahkemesinin 14.07.2020 tarihli kararına karşı süresi içinde taraf vekillerince istinaf başvurusunda bulunulması üzerine, Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 02.11.2022 tarihli kararı ile tarafların istinaf başvurularının ayrı ayrı esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
Bölge Adliye Mahkemesinin 02.11.2022 tarihli kararının süresi içinde taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine Dairece 23.05.2023 tarihli karar ile; davacının tüm çalışma dönemi bakımından hukuk seçimi anlaşması bulunmadığı anlaşıldığından uyuşmazlığa mutad işyeri hukuku olan Rusya hukukunun uygulanması gerektiği, uzman bir bilirkişiden de denetime elverişli rapor alınmak suretiyle dosya kapsamındaki delil durumu birlikte değerlendirilerek dava konusu alacaklar hakkında, usuli kazanılmış haklar da gözetilerek bir karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi 26.03.2024 tarihli kararı ile; davacının 24.06.2017 tarihine kadar çalıştığı, davayı 18.12.2018 tarihinde açtığı, davanın açıldığı tarih itibarıyla Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392. maddesine göre davacının Mahkemeye başvurma süresi olan 3 aylık sürenin dolduğu, ayrıca davacının söz konusu süreyi elinde olmayan nedenlerden dolayı kaçırdığına dair dosyaya herhangi bir delil de sunulmadığı, dolayısıyla davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar vermek gerektiği, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin önceki uygulamasına güvenilerek açılan davalarda görüş değişikliğine uygun olarak yabancı hukukun uygulanması sonucunda davanın reddine karar verildiğinden davacı aleyhine yargılama giderine ve vekâlet ücretine hükmedilmediğini, davacının ... İnş. San. Tic. AŞ ile ... Şirketinde çalıştığına dair dosyada herhangi bir bilgi belge bulunmadığı, söz konusu Şirketlerin ayrı tüzel kişilikleri bulundukları gibi diğer Şirketlerin ortakları olmasının bu gerçeği ortadan kaldırmayacağı, davacı bu Şirketlerde çalıştığını ispat edemediğinden bu Şirketler yönünden davanın husumetten reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davalılar... İnş. San. Tic. AŞ ile ... yönünden davanın husumetten reddine, diğer davalılar yönünden davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmiş ve... İnş. San. Tic. AŞ'nin yeni ünvanının ise... Nükleer ve Endüstriyel Tesisler Yapım AŞ olduğu belirtilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin 26.03.2024 tarihli kararının süresi içinde taraf vekillerince temyiz edilmesi üzerine Dairece; taraf vekillerinin sair temyiz itirazlarının reddi ile Rusya Fedarasyonu İş Kanunu'nun 392. maddesindeki zamanaşımı süresinin fesih tarihi itibarıyla 1 yıl olduğu, bu sürenin 3 ay ve hak düşürücü süre olarak kabulünün hatalı olduğu, davalı ... ...İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ'nin alacaklardan sorumlu olacağı gözetilmeden bu davalı yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmesinin hatalı olduğu, davalı ... ...Nükleer ve Endüstriyel Tesisler Yapım AŞ'nin (Eski Ünvanlar: ... Havalimanı İnşaatları AŞ-...-Astaldi İnşaat AŞ) diğer davalı .... İnş. AŞ’den (Yeni ünvan: ... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ) ayrı bir tüzel kişiliğinin bulunduğu ve bu davalıların işçilik alacaklarına karşı tüzel kişilik perdesinin arkasına sığınmak amacıyla kurulmadığı, yabancı hukukun uygulanması sonucunda davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilen davalılar yönünden davacı aleyhine vekâlet ücreti ile yargılama giderine hükmedilmemesinin yerinde olduğu, ancak aleyhindeki dava husumet nedeniyle reddedilen davalı bakımından vekâlet ücretine hükmedilmemesi ve yargılama gideri bakımından değerlendirme yapılmamasının hatalı olduğu gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davanın açıldığı tarih itibarıyla Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392. maddesine göre dava tarihi itibarıyla davacının mahkemeye başvurma süresi olan 1 yıllık zamanaşımı süresinin dolduğu, davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verildiği, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin önceki uygulamasına güvenilerek açılan davalarda görüş değişikliğine uygun olarak yabancı hukukun uygulanması sonucunda davanın reddine karar verildiğinden davacı aleyhine yargılama giderine ve vekâlet ücretine hükmedilmediği, davalılardan ... Şirketine dava açılmış ise de bu davalı yönünden davanın husumetten reddine karar verildiğini, Yargıtay bozma kararı kapsamında bu Şirket yönünden davanın husumetten reddine karar verildiğinden lehine yargılama gideri ve vekâlet ücretine hükmedildiği gerekçesiyle davalı ... yönünden davanın husumet yokluğundan reddine, diğer davalılar bakımından davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde;
a. Uyuşmazlığa Rusya hukukunun uygulanmasının hatalı olduğunu, Türk hukuku uygulanması gerektiğini,
b. Davanın zamanaşımı nedeniyle reddedilmesinin hatalı olduğunu, belirlenen sürenin geçerli nedenle uzatılabileceğini, içtihat değişikliğinin geçerli neden kabul edilmesi gerektiğini,
c. Davalı ... yönünden davanın husumetten reddinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
2. Davalı ... İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ vekili temyiz dilekçesinde; davalı Şirket bakımından davanın husumet yokluğundan reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
3. Davalı ... Nükleer ve Endüstriyel Tesisler Yapım AŞ vekili temyiz dilekçesinde;
a. Bozma kararı doğrultusunda davalı Şirket bakımından davanın husumetten reddine karar verilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
4. Davalı ...Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ vekili temyiz dilekçesinde; davanın reddine karar verilmesine göre lehlerine vekâlet ücretine hükmedilmesi ve yargılama giderinin davacı tarafa yükletilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; zamanaşımı, husumet, vekâlet ücreti ve yargılama gideri noktalarında toplanmaktadır.
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacı ve davalılar... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ ile... İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ vekillerinin tüm, davalı ... Nükleer ve Endüstriyel Tesisler Yapım AŞ vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. İlk Derece Mahkemesince uyulan bozma kararında; davalı ... ...Nükleer ve Endüstriyel Tesisler Yapım AŞ'nin diğer davalı ... ...Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ'den ayrı bir tüzel kişiliğinin bulunduğu ve bu davalıların işçilik alacaklarına karşı tüzel kişilik perdesinin arkasına sığınmak amacıyla kurulmadığı belirtilmiştir. Bozma kararı doğrultusunda bu davalı bakımından husumet yokluğundan davanın reddine karar verilmesi, bu davalı lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi ve yargılama gideri bakımından değerlendirme yapılması gerekli iken zamanaşımı nedeniyle davanın reddine karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
3. İlk Derece Mahkemesi gerekçesinde, bozma kararı doğrultusunda Rusya Federasyonu İş Kanunu 392. maddesindeki sürelerin zamanaşımı süresi olduğu belirtilmiş olmasına rağmen gerekçenin son cümlesinde bozma öncesi karar şablonundan kaldığı anlaşılan "Tüm bu nedenlerle davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmiş ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur." ifadesine yer verilmesi de doğru olmamıştır.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalı ... ...Nükleer ve Endüstriyel Tesisler Yapım AŞ yararına takdir edilen 28.000,00 TL vekâlet ücretinin davacı tarafa yükletilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
14.01.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.