"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/3082 E., 2023/2590 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bucak 1. Asliye Hukuk (...) Mahkemesi
SAYISI : 2021/168 E., 2023/211 K.
Taraflar arasındaki işkolu tespiti davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı ...-... Sendikası vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin talebi üzerine, davalı ... Bakanlığının, ....08.2021 tarihli ve 31560 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/131 Karar numaralı işkolu tespit kararında; davalı Bucak Belediyesi Akaryakıt Hiz. San. ve Tic. AŞ (Belediye Şirketi) ünvanlı işverenliğe ait (1035933.015) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinde akaryakıt istasyon işletmeciliği yapıldığı, bu nedenle yürütülen faaliyetlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 04 sıra numaralı ..., kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığının tespit edildiği, dava konusu 2021/131 Karar numaralı işkolu tespit kararının 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'na (6356 ... Kanun), 5393 ... Belediye Kanunu'na (5393 ... Kanun), İşkolları Yönetmeliği'ne ve Yargıtay içtihatlarına aykırı olduğunu, (1035933.015) SGK sicil numaralı işyerinde yürütülen işlerin tamamının niteliği itibarıyla, 5393 ... Kanun'da yer alan düzenlemeler gereğince, İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığını, Belediyeler tarafından yürütülen hizmetlerin doğrudan veya belediye şirketleri vasıtasıyla yürütülmesi hâlinde, belediyeye bağlı ... ve işyerlerinde yapılan işlerin hangi işkoluna girdiğinin tespitinde yürütülen işlerin münhasıran belediyelerin, belediyenin görev ve sorumlulukları ile yetki ve imtiyazları arasında bulunup bulunmadığına bakılması gerekeceğini, davacı Şirketin dava dışı Bucak Belediyesinin görev ve sorumluluklarının ifasını gerçekleştirmek için kurulduğunu, dava dışı Bucak Belediyesinin iştiraki davacı Şirket işyerlerinde yürütülen asıl ve yardımcı işlerin tamamının niteliği itibarıyla 5393 ... Kanun'da yer alan düzenlemeler gereğince, yürütülmesi belediyelerin görev ve sorumluluğuna bırakılan işlerden olduğundan ....08.2021 tarihli ve 31560 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/131 Karar numaralı işkolu tespit kararının iptaline, davalı Şirket işyerinde yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 20 sıra numaralı genel işler işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davanın
yasal süresi içinde açılıp açılmadığının incelenmesi gerektiğini, davalı Belediye Şirketinin hisselerinin tamamının Bucak Belediyesine ait olmadığını, tespit edilen işkolunun davalı Şirketin amaç ve konusu ile faaliyetlerine uyumlu olduğunu, söz konusu işyerinde yapılan satışlara bakıldığında kamusal hizmet sunabilmesi için Belediyeye herhangi bir akaryakıt satışının yapılmadığını, Şirketin piyasa koşullarına uygun ve benzer firmalarla rekabet içinde ve tamamen ticari kazanç amacıyla faaliyette bulunduğunu, burada yürütülen faaliyetlerin belediye hizmeti sayılmayacağını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Lastik-... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; davacı Sendika tarafından davalı Belediye Şirketine ait akaryakıt istasyonunun bulunduğu işkoluna itiraz edildiğini, davacı tarafından yapılan itirazın haksız olduğunu, sıvı yakıtların satışı faaliyetinin İşkolları Yönetmeliği'nin 04 sıra numaralı ..., kimya, lastik, plastik ve ilaç işkolunda yer aldığını savunarak davanın reddini istemiştir.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının diğer davalı işyerinde yapılan işin niteliğine ilişkin herhangi bir itirazı bulunmadığını, işyerinin belediye iştiraki olmasının işkolunu etkilemediğini, davalı işyerinde keşif yapılmasını gerektirecek bir durum olmadığını, işyerinin belediyenin iktisadi teşekkülü olması ya da bir işletmenin parçası olup olmadığının işkolunun belirlenmesinde önemi bulunmadığını, işkolunun işyerinde yapılan işler esas alınarak belirlenmesinin mevzuat gereği olduğunu, dava konusu işyerinde yapılan işin genel işler işkoluna girdiği iddiasının maddi ve hukuki bir dayanağı bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
4. Diğer davalılar davaya cevap dilekçesi vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu işyerinde akaryakıt satışı yapıldığı, işyerinin 473001 ... kodu ile ve belirli bir mala tahsis edilmiş mağazalarda motorlu kara taşıtı ve motosiklet yakıtının (benzin, mazot, dizel, biodizel, LPG, CNG vb.) perakende ticareti olarak tescil edildiğinin anlaşıldığı, İşkolları Yönetmeliği'nin 4 üncü maddesine göre, bir işyerinin hangi işkolunda bulunduğu işyerinde yapılan işin niteliği esas alınarak belirlendiği, davalı Şirketin hâkim ortak olan Bucak Belediyesinden ayrı bir tüzel kişiliğe sahip olduğu, bu hâliyle ayrı bir yönetim, bütçe ve muhasebeye tâbi olduğu, ana sözleşme kapsamında ve fiilen yürüttüğü işlerin dosya kapsamında bulunan belgelere göre akaryakıt satışına ilişkin olduğu, davalı Şirketin sırf belediyeye ait olmasının işkolunda yapılan işe etki etmediği ve yapılan işin genel işler işkolunda sayılması sonucunu doğurmayacağı, zira davalı Şirketin belediye hizmetleri, kanalizasyon, atıkların toplanması ıslahı ve bertaraf edilmesi, şehir içi yolcu taşımacılığı, temizlik, itfaiye hizmetleri, cenaze hizmetleri gibi genel işler işkolunda sayılan bir faaliyetinin söz konusu olmadığı, dosya kapsamında toplanan belge, kayıt, rapor, mali durum sonuçları, SGK kayıtları ve tüm deliller birlikte değerlendirildiğinde; davalı Şirketin faaliyetleri sabit olduğundan mahallinde keşif yapılmasına gerek görülmediği, bu sebeplerle de dosya kapsamında alınan bilirkişi raporuna da itibar edilmediği, davalı Şirkete ait olan işyerinde yapılan akaryakıt satışı (... ofisi) ve araç kiralama faaliyetlerinin 5393 ... Kanun'da belirlenen belediyenin görev ve sorumlulukları kapsamında kalmadığı ve dolayısyla davalı Bakanlığın işkolu tespit kararının fiilî duruma, usul ve kanuna uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; alınan bilirkişi raporuna itibar edilmediğini, kararda işyerinin hangi işkoluna girdiğinin resen tespit edilmesi gerektiğini, keşif yapılmaksızın karar verilmesinin hatalı olduğunu, yapılan araştırma ve incelemenin yeterli olmadığını, dava konusu işyerinde yapılan akaryakıt satışının önemli kısmının Belediyeye yapıldığını ve araç kiralama işinin ise tamamen Belediyeye özgülendiğini, asıl amacın belde sınırları içinde ekonomi ve ticaretin gelişmesine katkı sağlamak olduğundan yapılan işin belediye hizmeti niteliğinde olduğunu, dava konusu işyerinde yapılan işlerin asıl işe yardımcı ... niteliği nedeniyle genel işler işkolunda yer aldığını belirterek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; somut uyuşmazlıkta Belediye Şirketi niteliğini haiz davalıya ait olan işyerinde akaryakıt satışı yapıldığı ve bu faaliyetin niteliği konusunda taraflar arasında bir ihtilaf olmadığı gibi bu olgunun yapılan Bakanlık incelemesi ve yargılama safhasındaki bilirkişi raporu ile de tespit edildiği, bununla birlikte akaryakıt satışı (... ofisi) faaliyetinin 5393 ... Kanun ile belirlenen belediyenin görev ve sorumlulukları kapsamında kalmadığı, Belediye Şirketine ait bir işyerinin genel işler işkolunda kabul edilmesi için ayrıca bu faaliyetinin de belediye hizmetleri arasında yer alması gerektiğinden bahisle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Kanun'un 4 ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6356 ... Kanun’un 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“ (1) ... Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.
...”
2. 6356 ... Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi şu şekildedir:
“(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) ... cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.”
3. 6356 ... Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı ise şöyledir:
“...Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu ... artık asıl işveren yönünden yardımcı ... olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl ... kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ...”
4. 6356 ... Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi de şu şekildedir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu ... sözleşmesini etkilemez.”
5. 19.12.2012 tarihli ve 28502 ... Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni aşağıdaki şekildedir:
“Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
6. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.