"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2022 E., 2023/1744 K.
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/228 E., 2023/267 K.
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; dava konusu yetki tespitinde dikkate alınan müvekkiline ait 15 birimin işletme değil işyeri niteliğinde olduğunu, bu birimlerin aynı teknik amacı yerine getirmeye yönelik örgütlenmiş ... bir işyeri olarak değerlendirilmesi gerektiğini, başvuru tarihinde işyerinde çalışan işçi sayısının 458 olduğunu ve müvekkilinin (1054243.031) Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralı işyerinin yetki tespitinde dikkate alınmadığını, bu işyerinde çalışan 47 işçinin de hesaba katılması gerektiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davalı ... Bakanlığının diğer davalı Sendika lehine yapmış olduğu 31.05.2022 tarihli ve 134128 ... yetki tespitinin iptalini ve Sendikanın toplu ... sözleşmesi yapma yetkisinin olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; başvuru anında müvekkili Sendikanın ülke barajını aşmış toplu ... sözleşmesi yapma yetkisini haiz bir sendika olduğunu, başvuruya konu işletme ile Sendikanın İşkolları Yönetmeliği’nin 14 sıra numaralı enerji işkolunda bulunduğunu, davacının iddialarının aksine 15 farklı işyerinin işletmesel ve organizasyonel bütünlüğünden bahisle ... bir işyeri olarak kabul edilemeyeceğini, davacının dikkate alınması gerektiğini ileri sürdüğü (1054243.031) SGK sicil numaralı işyerinin İşkolları Yönetmeliği’nin 13 sıra numaralı inşaat işkolunda yer aldığını, farklı işkolunda bulunan işyerinin dikkate alınamayacağını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; yetki tespit başvuruları karşılanırken işverenler tarafından SGK'ya yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve işçi bildirimlerinin esas alındığını, sendika yetki sistemine SGK kayıtlarından otomasyon sistemiyle yansıyan bilgiler doğrultusunda işlem yapıldığını, başvuru tarihi itibarıyla söz konusu işletmede 408 işçinin çalıştığının, 175 işçinin davalı Sendikaya üye olduğunun tespit edildiğini, buna ilişkin 31.05.2022 tarihli ve 134128 ... yetki tespiti yazısının taraflara gönderildiğini, dava konusu yetki tespitinde davacı Şirkete ait 14 sıra numaralı enerji işkolunda kurulu bulunan işyerlerinin dikkate alındığını, davacının dikkate alınmadığını ileri sürdüğü (1054243.031) SGK sicil numaralı işyerinin ise 13 sıra numaralı inşaat işkolunda yer aldığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacı Şirketin amacı ve konusunun Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun (EPDK) yayımladığı tebliğ karar ve yönetmelikler doğrultusunda doğal ... dağıtım faaliyeti gerçekleştirmek olduğu, yapılan keşif ve alınan bilirkişi raporunda yetki tespitinde dikkate alınmayan (1054243.031) SGK sicil numaralı işyerinin faaliyet alanının ana şebeke üzerinden ... yakıtlarının dağıtımı, her çeşit gazlı yakıtın ana boru sistemiyle dağıtımı ve tedariki olduğunun tespit edildiği, davacı Şirket ve (1054243.031) SGK sicil numaralı Antakya şubesinin faaliyet alanlarının aynı olduğu, dolayısıyla aynı işkolunda yer aldıkları, söz konusu işyerinde 47 işçi çalıştığı ve bu işçilerinde çalışan sayısına eklenmesi gerektiği, (1054243.031) SGK sicil numaralı işyerinde çalışanlar eklendiğinde davalı Sendikanın kanunda aranan çoğunluğu sağlayamadığı gerekçesi ile davanın kabulü ile yetki tespitinin iptaline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı Bakanlık vekili istinaf dilekçesinde; farklı bir işkolunda yer alan işyerinin yetki tespitinde dikkate alınamayacağını, davanın kabulüne dair hüküm kurulmasının usul ve kanuna aykırı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı Sendika vekili istinaf dilekçesinde; davacı tarafından yetki tespitine (1054243.031) SGK sicil numaralı işyerinin de dâhil edilmesinin talep edildiğini, bahse konu işyerinin 14 sıra numaralı enerji işkolunda yer alan işyerlerinden olmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davalı Bakanlıkça davalı Sendika lehine yetki tespiti kararı verilirken davacının Antakya'da bulunan şubesindeki çalışan sayısının dikkate alınmadığı, yapılan araştırma sonucu söz konusu şubenin de İşkolları Yönetmeliği’nin 14 sıra numaralı enerji işkolunda faaliyette bulunduğunun belirlendiği, Antakya şubesinde 47 çalışanın olduğu, bu işçiler de eklendiğinde davalı Sendikanın kanunda aranan çoğunluğu sağlayamadığı görülmekle Mahkemece davalı Sendikanın, işyerinde toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olmadığının tespitine karar verilmesinin isabetli olduğu gerekçesiyle başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Bakanlık vekili temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Bakanlık vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 ... Kanun) 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 ... ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme ...” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 ... Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 ... Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 ... Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6356 ... Kanun’un "İşkolunun tespiti" kenar başlıklı 5 inci maddesinin ikinci fıkrası şöyledir:
“Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.”
6. 6356 ... Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına dair madde gerekçesi de şöyledir:
“... İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmayacaktır. Bu hüküm ile işkolu itirazlarının toplu sözleşme yapma sürecini gereksiz şekilde uzatması ve zaman zaman bu itirazların toplu sözleşme sürecini kilitlemek için kötüye kullanılması önlenmek istenmiştir. ...”
7. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalının aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta ... tarafından, 26.05.2022 başvuru tarihi itibarıyla davacı işverene ait 15 birimde toplam 408 işçi çalıştığı ve davalı Sendikanın 175 üyesi bulunduğu gerekçesiyle işletme toplu ... sözleşmesi yapabilmek için davalı Sendikanın yüzde kırk çoğunluğu sağladığına dair 31.05.2022 tarihli ve 134128 ... olumlu yetki tespit kararı verilmiştir.
3. Davacı işverenin temel itirazı aynı ... organizasyonu kapsamında yer aldığı iddiasıyla müvekkiline ait "Antakya/..." adresinde yer alan (1054243.031) SGK sicil numaralı birimin de yetki tespitinde dikkate alınması gerektiğine ilişkindir. Dosya içeriğine göre davacı vekili tarafından dikkate alınması gerektiği belirtilen itiraz konusu işyerinin İşkolları Yönetmeliği'nin 13 sıra numaralı inşaat işkolunda kayıtlı olduğu görülmektedir.
4. 6356 ... Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasında işkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davaların, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılamayacağı açık bir şekilde düzenlenmiştir. Aynı hükmün madde gerekçesinde de bu düzenleme ile işkolu itirazlarının toplu sözleşme yapma sürecini gereksiz şekilde uzatmasının önlenmesinin istendiği belirtilmiştir. Bu itibarla işkolu tespit talebi ve işkolu itirazları mevcut yetki uyuşmazlığında dikkate alınamayacaktır.
5. İnceleme konusu davada, işverenin, farklı işkolunda yer alan işyerinin de yetki tespitinde nazara alınması gerektiği iddiası, esas itibarıyla itiraz konusu işyeri bakımından işkolu itirazı niteliğindedir. Yukarıda belirtilen açık düzenleme gereği, bu itiraz mevcut yetki uyuşmazlığında ileri sürülemez ve bu konuda bir işkolu tespit kararı verilse dahi ancak bir sonraki dönem için geçerli olabilir.
6. Diğer taraftan, hukuk devleti kavramı çerçevesinde hukuki belirlilik ve hukuki öngörülebilirlik ilkeleri nazara alındığında, uyuşmazlığın yetki tespiti için başvuru tarihindeki hukuki duruma göre değerlendirilmesi gerektiği de tartışmasız olup bu anlamda olmak üzere başvuru tarihi itibarıyla farklı işkollarında yer alan birim yahut işyerlerinin ... bir işyeri yahut işletme niteliğinde kabul edilmesi mümkün değildir. Nitekim işçi sendikasının, Bakanlık kayıtlarına güvenerek örgütlenme faaliyetini yürüttüğü ve çoğunluk tespitine dair talepte bulunduğu gözetildiğinde, yetki tespit başvuru tarihinden sonra ileri sürülen işkolu itirazının dikkate alınması yukarıda belirtilen ilkelere aykırılık teşkil edecektir. Bu itibarla davacı işverenin farklı işkolunda yer alan (1054243.031) SGK sicil numaralı işyerinin de yetki tespitinin kapsamına dâhil edilmesi gerektiğine dair itirazı dikkate alınamayacaktır.
7. Davacı Şirkete ait yetki tespitine esas alınan birimlerin geneli itibarıyla farklı il ve ilçelerde bulunduğu, işyerlerinin bağımsız olarak faaliyet yürüttükleri, yaptıkları işlerin birbirlerine bağlı olmadığı gözetildiğinde tüm birimlerin ... bir işyeri niteliğinde olduğunu kabul etmek olanaklı değildir.
8. Açıklanan bu maddi ve hukuki olgular ışığında, yetki tespitinin sadece 31.05.2022 tarih ve 134128 ... kararda belirtilen ve davacıya ait aynı işkolunda faaliyet gösteren 15 birim esas alınarak yapılması gerektiği, söz konusu işyerleri bakımından işletme toplu ... sözleşmesi yetkisi kapsamında davalı Sendikanın yüzde kırk çoğunluğu sağladığı, davacı işveren tarafından yetki tespitinin iptalini gerektirecek başkaca bir olgunun da kanıtlanamadığının anlaşılmasına göre İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi ve Bölge Adliye Mahkemesince de istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmesi isabetsizdir. Belirtilen sebeplerle, 6356 ... Kanun'un 43 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
VI. HÜKÜM
Açıklanan sebeplerle;
Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
1. Davanın REDDİNE,
2. Karar tarihi itibarıyla alınması gerekli olan 427,60 TL harçtan, peşin alınan 80,70 TL harcın mahsubu ile bakiye 346,90 TL harcın davacıdan tahsili ile Hazineye irat kaydına,
3. Davalı Sendika tarafından peşin yatırılan 269,85 TL istinaf karar harcı ve 738,00 TL istinaf kanun yoluna başvurma harcı olmak üzere toplam 1.007,85 TL harcın davacıdan alınarak ilgili davalıya verilmesine,
4. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Tarife'ye göre 17.900,00 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalı Bakanlığa verilmesine,
5. Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalı Bakanlığın yaptığı 318,00 TL, davalı Sendikanın yaptığı 297,00 TL yargılama giderlerinin davacıdan tahsili ile davalılara ödenmesine,
6. Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili taraflara iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.02.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.