"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2573 E., 2023/2485 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 26. ... Mahkemesi
SAYISI : 2022/497 E., 2023/375 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına, dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesi davanın reddine karar vermiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine ve incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının, davalı şirketin yurt dışı şantiyelerinde en son net 4,00 euro saat ücreti ile çalıştığını, ... sözleşmesinin haksız ve bildirimsiz olarak işveren tarafından feshedildiğini belirterek kıdem ve ihbar tazminatı alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı ve husumet itirazında bulunduklarını, davacının çalıştığı yer mevzuatının uygulanması gerektiğini, davacının çalışma kaydına rastlanılmadığını, ücret ve alacaklarının araştırılması, sigorta kaydının getirtilmesi, İŞKUR nezdindeki sözleşmelerin ve PolNet kayıtlarının getirtilmesi gerektiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı sonrasında yapılan yargılama sonunda davacının ... sözleşmesinin 19.03.2014 tarihinde sonlandığı, davanın 24.01.2020 tarihinde açıldığı, fesih tarihi ile dava tarihi arasında geçen süre dikkate alındığında, Rusya Federasyonu ... Kanunu'nun 392 ve 386 ncı maddeleri ve güncel Yargıtay ilâmlarına göre davacının kıdem ve ihbar tazminatı alacaklarının zamanaşımına uğradığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; ... Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesinin 13.04.2023 tarihli ve 2023/391 Esas, 2023/1066 Karar ... kararında ... ... mevzuatı kapsamında zamanaşımı değerlendirmesi yapıldığını ve ... ... mevzuatındaki düzenlemenin kesin bir zamanaşımı süresi olmadığının hükme bağlandığını, Rusya Federasyonu ... Kanunu'nun 392 nci maddesinde sürelerin sözleşmenin feshi ile başlayacağını gösterir bir düzenleme bulunmadığını, ... ... mevzuatı ve Medeni Kanun kapsamında zamanaşımı uygulamasının incelenmesinde işçiye işten çıkarma emrinin veya çalışma kitabının bir kopyasının tebliğinin zorunlu olduğunu, söz konusu evrakın verilmemesi hâlinde zamanaşımı sürelerinin başlamayacağının düzenlendiğini, dosya kapsamında zamanaşımı süresini başlatacak şekilde işten çıkarma emrinin veya çalışma kitabının verilmediği ve zamanaşımı sürelerinin başlamadığının açık olduğunu, işverenin işçinin tâbi olduğu hukukun hangisi olduğuna dair işçiyi bilgilendirdiğini, aydınlattığını ve işçinin kanundan ... haklarının işçi ile müzakere edildiğini ispatla yükümlü olduğunu, davalının sorumluluğunu yerine getirdiği ve işçiyi bu konuda aydınlattığını gösterir bir delilin dosya içerisinde bulunmadığını, ... ... Kurumu Sözleşmesi'nin ... ... Kurumu tarafından matbu olarak hazırlandığını, ... sözleşmesinde ... hukuku dışında bir hukukun seçildiğini belirten açık bir madde metni bulunmadığını, işçi ... hukukundan başka bir hukuk seçildiğini biliyor olsa dahi, bu tarihe kadar aynı yönde açılmış binlerce davada verilmiş Yargıtay kararlarına ve içtihatlarına güvenerek ... hukukuna tâbi olacağından şüphe etmediğini, yurt dışı çalışmalarına ilişkin tüm benzer davalarda uyuşmazlığa ... hukukunun uygulanacağı hususunun açık olduğunu, işçinin ... hukukuna ve yerleşik içtihatlara ... ile hareket ettiğini, ileriye yönelik olarak bu şekilde bir öngörüde bulunmasının da mümkün olmadığını, ... ... Kanunu'na göre hâlihazırda talepte bulunulmuş olması, işçinin ... ... mevzuatına göre talepte bulunması gerektiğini bilmemesi, bu konuda yerleşik Yargıtay uygulamaları gereği uygulanacak hukukun ... hukuku olarak belirlenmiş olması ve sürpriz karar yasağına aykırı şekilde aniden görüş değiştirilmiş olması nedeniyle ... ... mevzuatındaki sürenin yenilenmesi için geçerli sebeplerin oluştuğunu, Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 15.02.2023 tarihli kararı gereği hükme esas bilirkişi raporunda değerlendirmeye alınan ... ... mevzuatının güncel mevzuat olup olmadığının incelenmesi gerektiğini, hükme esas alınan bilirkişi raporunda zamanaşımı süresinin 3 ay olarak düzenlendiğinden bahisle zamanaşımı değerlendirmesi yapıldığını, 03.10.2016 tarihinde ... ... mevzuatında değişiklik yapıldığı ve 03.10.2016 tarihinden itibaren, çalışanın ödenmeyen ücretlerinin ve diğer ödemelerinin tahsili için mahkemeye başvurma süresinin, son ödeme tarihinden itibaren bir yıl olarak düzenlendiğini, hukuk seçimi anlaşması yapıldığı beyan edilen sözleşmenin yanında tarafların seçiminin ... hukuku olduğunu, davalı işverenin taraf olduğu benzer davalarda, davalı tarafından uyuşmazlığa ... hukuku uygulanması gerektiği yönünde beyanda bulunulmaya başlandığını, somut olayda davalının ... firması olduğunu, davacıların da ... vatandaşı olduğunu, ücret ödemelerinin davalı tarafından ... bankaları aracılığı ile ödendiğini, Yargıtay kararları ile de ... hukukunun uygulanacağının sabit olduğunu, Yargıtayca tüm işçilik alacaklarının belirsiz alacak davasına konu olabileceği yönündeki içtihat değiştirilip bir kısım alacakların belirsiz alacak davasına konu olabileceği, bir kısmının ise olamayacağının belirtildiğini, yeni içtihadın hemen uygulamaya konulması, Dairenin önceki görüşüne güvenerek dava açanlar bakımından hukuki güvenlik, hukuki belirlilik ve sürpriz karar verme yasağı ihlali oluşturacağından, yeni içtihadın makul bir süre sonra uygulamaya konulması gerektiğinin belirtildiğini, yargılaması devam etmekte olan davada çalışılan ülke hukukuna göre yargılama yapılmasının bu yönü ile de mümkün olmadığını, ... ... mevzuatına göre zamanaşımı sürelerinin dikkate alınmasının hak arama hürriyetini kısıtladığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dosya kapsamında mevcut davacı ile imzalanan yurt dışı ... sözleşmesinin işçinin Rusya'da çalışması amacıyla düzenlendiği, sözleşmede ihtilaf hâlinde açıkça çalışılan ülke hukukunun uygulanacağının belirtildiği, davalı tarafın süresinde ibraz ettiği cevap dilekçesinde zamanaşımı def'i ile birlikte çalışılan ülke hukukunun uygulanması gerektiğini ifade ettiği, mutad işyerinin de işçinin işini fiilen yaptığı yer olan Rusya olduğu, emsal nitelikteki Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 2020/5617 Esas ve 2020/16556 Karar ... ilâmında belirtilen şekilde dava konusu uyuşmazlık hakkında çalışılan ülke hukukunun uygulanmasının yerinde olduğu, Yargıtay 9.Hukuk Dairesinin 2023/724 Esas ve 2023/5957 Karar ... ilâmında; "...... sözleşmesinden ... taleplerde, talebin tâbi olduğu hukukun (esasa uygulanan hukuk) zamanaşımı ve hak düşürücü süre bakımından da yetkili olduğu dikkate alındığında Rusya Federasyonu ... Kanunu'nun bu konudaki hükümlerinin uyuşmazlıkta uygulanması, 5718 ... Kanun'un 2 ve 8 inci maddelerinin bir gereğidir...'' ifadelerinin bulunduğu gözetilerek işbu dosyada esasa uygulanan hukukun ... hukuku olduğu ve zamanaşımı yönünden de bu hukukun uygulanması gerektiği, ... sözleşmesinin sona erdiği tarih dikkate alındığında Mahkemece Rusya Federasyonu ... Kanunu hükümleri uygulanmak suretiyle davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmesinin yerinde olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; ... sözleşmesine uygulanacak hukuk, davanın süresinde açılıp açılmadığı, davalı lehine hükmedilen vekâlet ücreti ve yargılama gideri noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 5718 ... Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanunu'nun (5718 ... Kanun) 24 üncü maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"...
(3) Hukuk seçimi taraflarca her zaman yapılabilir veya değiştirilebilir. Sözleşmenin kurulmasından sonraki hukuk seçimi, üçüncü kişilerin hakları saklı kalmak kaydıyla, geriye etkili olarak geçerlidir.
..."
3. 5718 ... Kanun'un 27 nci maddesi şöyledir:
" (1) ... sözleşmeleri, işçinin mutad işyeri hukukunun emredici hükümleri uyarınca sahip olacağı asgarî koruma saklı kalmak kaydıyla, tarafların seçtikleri hukuka tâbidir.
(2) Tarafların hukuk seçimi yapmamış olmaları hâlinde ... sözleşmesine, işçinin işini mutad olarak yaptığı işyeri hukuku uygulanır. İşçinin işini geçici olarak başka bir ülkede yapması hâlinde, bu işyeri mutad işyeri sayılmaz.
(3) İşçinin işini belirli bir ülkede mutad olarak yapmayıp devamlı olarak birden fazla ülkede yapması hâlinde ... sözleşmesi, işverenin esas işyerinin bulunduğu ülke hukukuna tâbidir.
(4) Ancak hâlin bütün şartlarına göre ... sözleşmesiyle daha sıkı ilişkili bir hukukun bulunması hâlinde sözleşmeye ikinci ve üçüncü fıkra hükümleri yerine bu hukuk uygulanabilir."
4. 5718 ... Kanun'un 2, 5, 8, 24, 40 ve 44 üncü maddeleri.
5. Rusya Federasyonu ... Kanunu'nun 392 nci maddesi şu şekildedir:
“Çalışan, hakkının ihlal edildiğini öğrendiği veya öğrenmesi gerektiği günden itibaren üç ay içinde ... ... uyuşmazlığının çözümü için mahkemeye başvurma hakkına sahiptir.
İşveren, çalışanın işletmeye verdiği zararın tazminine ilişkin uyuşmazlıklarda, zararın tespit edildiği tarihten itibaren bir yıl içinde mahkemeye gitme hakkına sahiptir.
Bu maddede belirtilen sürelerin geçerli bir nedenle kaçırılması durumunda, bu süreler mahkeme tarafından tekrar başlatılabilir.”
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıda yer alan paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Yabancılık unsuru taşıyan uyuşmazlıklarda, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukukun tespiti bakımından yeni esaslar belirlenerek yabancı hukukun uygulanması yönünde içtihat değişikliğine gidilmiştir. Diğer taraftan gerek Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin gerekse Dairemizin önceki uygulamasına güvenilerek açılan davaların bir kısmında, benimsenen yeni görüş doğrultusunda yabancı hukukun uygulanması, davacı taraf aleyhine bazı olumsuz sonuçların ortaya çıkmasına sebebiyet verebilmektedir. Bu sebeple Dairenin önceki uygulamasına güvenilerek açılan davalarda, Mahkemece görüş değişikliğine bağlı olarak yabancı hukukun uygulanması sonucunda davanın reddine karar verilmesi hâlinde, davacı aleyhine vekâlet ücreti ile yargılama giderine hükmedilmesinin hakkaniyetli olmayacağı ve adaletsizliğe yol açacağı sonucuna varılmıştır.
3. Somut uyuşmazlıkta, Mahkemece davanın Rusya Federasyonu ... Kanunu'nun ilgili hükmü uyarınca hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmesi isabetli ise de dava tarihinin 24.01.2020 olması ve davanın yabancı hukukun uygulanması sonucunda reddedilmiş olması karşısında, Dairenin önceki uygulamasına güvenerek dava açan davacı aleyhine yargılama gideri ve vekâlet ücretine hükmedilmesi hakkaniyete aykırıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı tarafın diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, İlk Derece Mahkemesi kararının, hüküm fıkrasından "Davalı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan A.A.Ü.T.'ye göre hesaplanan 13.956,23TL vekalet ücretinin davacıdan alınıp davalıya verilmesine. Davalı tarafından yapılan 267,10TL yargılama giderinin davacıdan alınıp davalıya verilmesine. " bentleri tamamen çıkartılarak yerine;
"Davalı yararına vekâlet ücretine hükmedilmesine yer olmadığına,
Davalı tarafından yapılan 267,10 TL yargılama giderinin kendi üzerinde bırakılmasına" bentlerinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.