"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/4122 E., 2023/4181 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davanın kısmen kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 53. İş Mahkemesi
SAYISI : 2023/112 E., 2023/329 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabul edilerek yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalıya ait Ankara Bilkent Şehir Hastanesinde taşınır kayıt yetkilisi (cerrahi alet deposu) olarak çalıştığını, 2005 yılından itibaren Türkiye Sağlık İş (T. Sağlık İş) Sendikası üyesi iken son dönemde davalı ile toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkili Öz Sağlık İş Sendikasına üye olduğunu, son toplu iş sözleşmesi 10.08.2020 tarihinde imzalandıktan sonra yeniden T. Sağlık İş Sendikasına üye olduğunu, imzalanan 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin imza tarihinde anılan sendika üyesi olduğu için yararlandığını, müvekkilinin 25.10.2019 tarihli yazı ile depolarda taşınır kayıt yetkilisi olarak görevlendirildiğini, bu tarihten itibaren ve hâlen fiilen taşınır kayıt yetkilisi olarak çalıştığını, bu görevlendirme ile hastanenin cerrahi aletler deposu ve evde bakım hizmetleri deposu taşınır kayıt yetkilisi olduğunu ve bu depolardaki bütün taşınırların fiilî ve mali sorumluluğunun müvekkiline yüklendiğini, müvekkilinin mali sorumluluğunun bulunduğunu iddia ederek toplu iş sözleşmesinden kaynaklanan mali sorumluluk tazminatı alacağının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının toplu iş sözleşmesinden yararlanma hakkının olup olmadığının denetlenmesi gerektiğini, davacının geçici işçi olduğunu bu nedenle mali sorumluluk tazminatından yararlanma ... olmadığını, ayrıca talep edilen faiz oranı ve başlangıç tairihinin de yerinde olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının depo taşınır kayıt yetkilisi olarak çalıştığı, toplu iş sözleşmesi düzenlemelerinde mali sorumluluk tazminatının nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumlularına ödeneceğinin belirtilmesi karşısında davacının görevinin niteliği itibarıyla bu ödemeye hak kazandığı, bu düzenlemelerde sürekli ve geçici işçi ayrımına gidilmediği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; alacağın zamanaşımına uğradığını, davacının geçici işçi olması nedeniyle toplu iş sözleşmesi uyarınca mali sorumluluk tazminatından yararlanamayacağını, talep edilen faiz ve faizin türü ile oranına da itiraz ettiklerini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; davacının 25.10.2019 tarihli yazı ile davalı bünyesindeki hastanede cerrahi aletler deposu ve evde bakım hizmetleri deposu taşınır kayıt yetkilisi olarak görevlendirildiği, 29.10.2020 tarihinde (üyelik başvurusu ise 28.09.2020) Türkiye Sağlık İş Sendikası üyesi olduğu, davacının son toplu iş sözleşmesinin imza tarihinde sözleşmenin tarafı olan Öz Sağlık İş Sendikası üyesi olduğu, ancak daha sonra tekrar T. Sağlık İş Sendikası üyesi olup dayanışma aidatı ödendiğinden son toplu iş sözleşmesinden yararlanacağının anlaşıldığı, özlük dosyasına göre davacının geçici işçi olarak çalıştığı ancak toplu iş sözleşmesi hükümleri incelendiğinde mali sorumluluk tazminatından yararlanmak için geçici ya da daimi işçi ayrımı yapılmadığının görüldüğü, davalının davacının mali sorumluluğu olmadığı şeklinde bir itirazının da bulunmadığı, toplu iş sözleşmesi düzenlemeleri, emsal karar örnekleri ile davacının sendika üyelik durumu ve en son dayanışma aidatı ödemekte olması karşısında toplu iş sözleşmesi hükümleri uyarınca mali sorumluluğunu gerektiren taşınır kayıt yetkilisi olarak çalıştığının kabulü gerektiği ve bu nedenle mali sorumluluk tazminatına hak kazandığının anlaşıldığı, ne var ki; hükme esas alınan bilirkişi raporunda hesaplama yapılırken dava tarihine kadar hesaplama yapıldığı oysa hesaplamanın arabuluculuk son tutanak tarihine kadar yapılması gerektiği, bu nedenle 12.11.2020-07.12.2020 tarihleri arası dönem için hüküm altına alınan tutar yönünden arabuluculuk dava şartı oluşmadığından usulden reddine, buna karşılık 25.10.2019-11.11.2020 tarihleri arası için resen hesaplama yapılarak bulunacak miktar yönünden ise davanın kısmen kabulüne karar verilmesi gerektiği gerekçeleriyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; istinaf başvuru dilekçesindeki sebepleri tekrar etmiş, davacının toplu iş sözlemesinin geçici 2 nci maddesi kapsamında yer almadığını savunarak ve resen gözetilecek sair nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının davalının görevlendirmesi ile fiilen yaptığı iş nedeniyle, işyerinde uygulanan toplu iş sözleşmelerinde düzenlenen mali sorumluluk tazminatından yararlanıp yaralanamayacağına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 39 ve 53 üncü maddeleri, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 32 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Davalı işverene ait işyerinde uygulanan 01.01.2011-31.12.2012 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin 52 nci maddesi “Nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumlularına aylık çıplak ücretlerinin %25'i oranında mali sorumluluk tazminatı verilir.” düzenlenmesini içermektedir.
2. 01.01.2013-31.12.2014 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin geçici 4 üncü maddesinde “Süresi sona eren toplu iş sözleşmesinin, mali sorumluluk tazminatı, başlıklı 52. maddesi imza tarihinden itibaren Toplu İş Sözleşmesinden çıkarılmıştır. Ancak süresi sona eren toplu iş sözleşmesinin 52. maddesi gereğince mali sorumluluk tazminatı ödenen nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumlularına, şahıslarına münhasır olarak bu görevi yaptıkları sürece süresi sona eren toplu iş sözleşmesine göre ödenen mali sorumluluk tazminatından yararlanmaya devam ederler.” düzenlemesi mevcuttur.
3. 01.01.2015-31.12.2016 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin geçici 2 nci maddesine göre “Süresi sona eren Toplu İş Sözleşmesinin geçici 4. maddesi gereğince mali sorumluluk tazminatından yararlanan nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumluları ile 17.09.2013-04.08.2015 tarihleri arasında her ne şekilde olursa olsun mali sorumluluk tazminatı ödenen nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumlularına şahıslarına bağlı olarak bu görevi yaptıkları sürece sona eren toplu iş sözleşmesi döneminde ödenen mali sorumluluk tazminatından yararlanmaya devam ederler.”
4. 01.01.2017-31.12.2018 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin geçici 2 nci maddesi ise "Süresi sona eren Toplu İş Sözleşmesinin geçici 2. maddesi gereğince mali sorumluluk tazminatından yararlanan nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumlularına, şahıslarına bağlı olarak bu görevi yaptıkları sürece ödenen mali sorumluluk tazminatından yararlanmaya devam ederler. Ayrıca 31.12.2016 tarihi ile bu sözleşmenin imza tarihi arasındaki fiilen bu işi yapan nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumlularına 01.01.2011- 31.12.2012 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin mali sorumluk tazminatı başlıklı 52. maddesinde belirtilen oran tutarında geriye yönelik herhangi bir ödeme yapılmamak kaydıyla şahıslarına bağlı olarak bu görevi yaptıkları sürece bu sözleşmenin imza tarihinden itibaren mali sorumluluk tazminatından yararlandırılır." hükmünü içermektedir.
5. 2019-2020 yıllarını kapsayan toplu iş sözleşmesinin geçici 2 nci maddesinde “Süresi sona eren TİS'in geçici 2. Maddesi gereğince mali sorumluluk tazminatından yararlanan nakit veya nakit yerine geçen kıymet sorumlularına, şahıslarına bağlı olarak bu görevi yaptıkları sürece ödenen mali sorumluluk tazminatından yararlanmaya devam edecekleri” düzenlenmiştir.
6. Somut uyuşmazlıkta davacının 25.10.2019 tarihli yazı ile davalı bünyesindeki hastanede cerrahi aletler deposu ve evde bakım hizmetleri deposu taşınır kayıt yetkilisi olarak görevlendirildiği ve eldeki dava ile de 2019-2020 yıllarını kapsayan toplu iş sözleşmesinin geçici 2 nci maddesine istinaden mali sorumluluk tazminatının talep ettiği açıktır.
7. Oysa ki; 01.01.2013 ile 31.12.2014 yürürlük süreli tarihli toplu iş sözleşmesinin geçici 4 üncü maddesi ile 01.01.2011-31.12.2012 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin 52 nci maddesi ile öngörülen sorumluluk tazminatı çıkarılmış, ancak süresi sona eren toplu iş sözleşmesinin 52 nci maddesi gereğince mali sorumluluk tazminatından yararlananların şahıslarına münhasır olarak bu görevi yaptıkları sürece süresi sona eren toplu iş sözleşmesine göre ödenen mali sorumluluk tazminatından yararlanmaya devam edecekleri düzenlenmiştir. Davacı talebinin dayanağı olan 2019-2020 yıllarını kapsayan toplu iş sözleşmesinin geçici 2 nci maddesinde de aynı şekilde düzenleme yapılmıştır.
8. Bu durumda davacının süresi sona eren toplu iş sözleşmesinin (01.01.2017-31.12.2018 yürürlük süreli toplu iş sözleşmesinin) geçici 2 nci maddesi gereğince mali sorumluluk tazminatından yararlanmadığı ... olduğundan 25.10.2019 tarihli yazı ile davalı bünyesindeki hastanede cerrahi aletler deposu ve evde bakım hizmetleri deposu taşınır kayıt yetkilisi olarak görevlendirilen davacının 2019-2020 yıllarını kapsayan toplu iş sözleşmesi kapsamındaki mali sorumluluk tazminatına hak kazanması mümkün değildir.
9. Başka bir ifade ile 2019-2020 yıllarını kapsayan toplu iş sözleşmesinin geçici 2 inci maddesi daha önce bu görevi yapanlar ve yapmaya devam edenleri ilgilendiren bir düzenleme olup, davacının görevlendirilme tarihi itibarıyla bu madde kapsamında değerlendirilmesi isabetsizdir.
10. Ayrıca kabule göre; somut olayda toplu iş sözleşmelerinde temerrüde ilişkin açık ve kesin bir vadeye yer verilmediği, davalının da daha önce temerrüde düşürüldüğü ispat edilemediğinden, hüküm altına alınan mali sorumluluk fark alacağına arabuluculuk son tutanak tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi de hatalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
07.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.