"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2023/235 E., 2023/881 K.
KARAR : Davanın kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının davalı vekili tarafından temyizi üzerine Dairece kararın ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı tarafça temyizi üzerine Dairece kararın üçüncü kez bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının davalı vekili tarafından temyizi üzerine Dairece dosyanın Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu tarafından İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince Yargıtay Hukuk Genel Kurulu bozma ilâmına uyularak davanın kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Millî Savunma Bakanlığına ait 1. ... İkmal Komutanlığı/... işyerinde çalıştığını, ... Sendikası üyesi olduğunu, toplu ... sözleşmesinin 59 uncu maddesi gereğince (C) grubu idareci primi almakta iken fiilen aynı göreve devam etmesine rağmen 14.09.2015 tarihinden itibaren meslek kodunun değiştirilmesi sebebiyle kullandığı mührün kendisinden alınarak priminin de kesildiğini, fiilen aynı işi yapmaya devam ettiği için prime hak kazandığını ileri sürerek durumun tespiti ile 14.09.2015 tarihinden itibaren ödenmeyen (C) grubu idareci priminin davalıdan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının meslek kodunun değiştirilmesinin prim almasını önleme amacı taşımadığını, üstelik davacının prim almaya hak kazanacak şekilde gerekli mührü de kullanmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemişitir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 15.02.2018 tarihli ve 2016/1710 Esas, 2018/51 Karar ... kararıyla; davacının kadrosuna göre davaya konu primi alırken kadro ismi değiştirilerek aynı işi yapmasına rağmen primin ödenmediği, fiilen yapılan işin aynı olması nedeniyle eşitlik ilkesi gereği idarecilik primine hak kazandığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 13.11.2018 tarihli ve 2018/3198 Esas, 2018/3029 Karar ... kararıyla; davacı işçinin davalı işyerinde çalıştığı ve sendika üyesi olduğu, işyerinde kalite kontrol görevi yaptığı ve dolayısıyla işyerinde uygulanan toplu ... sözleşmesinin 59 uncu maddesinin (d) bendinde yazılı prime hak kazandığı, kadro isminin değiştirilerek aynı işi yapmasına rağmen idarecilik primi ödenmediği, fiilen yapılan işin aynı ... olduğu, bu nedenle davacının idarecilik primi alacağına ilişkin talebinin dosya kapsamına uygun olduğu gerekçesiyle davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 21.02.2019 tarihli ve 2019/1425 Esas, 2019/3894 karar ... ilâmı ile; davacının fiilen yaptığı işe yönelik araştırma ve inceleme yapılarak alacağı olup olmadığının tespiti gerektiği gerekçesiyle karar bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin 18.....2020 tarihli ve 2019/152 Esas, 2020/189 Karar ... kararı ile; uyulan bozma kararı sonrası yapılan yargılama sonunda, davanın kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 25.12.2020 tarihli ve 2020/8432 Esas, 2020/20349 Karar ... ilâmıyla; davacının kadro değişikliği sonrasında da fiilen aynı işi yaptığının ispatlanamadığı ve davanın reddi gerektiğine yönelik gerekçe ile hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
D. İlk Derece Mahkemesince İkinci Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
İlk Derece Mahkemesinin 15.....2021 tarihli ve 2021/48 Esas, 2021/223 Karar ... kararı ile; bozmaya uyularak davanın reddine karar verilmiştir.
E. Üçüncü Bozma Kararı
1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 29.09.2021 tarihli ve 2021/9374 Esas, 2021/13242 Karar ... ilâmı ile; bir önceki bozma kararının maddi hataya dayandığı ve maddi hata nedeniyle taraflar lehine usuli kazanılmış hak oluşmayacağı, yöntemince ispatlanan dava konusu alacakların hüküm altına alınması gerektiği gerekçesiyle karar bozulmuştur.
F. İlk Derece Mahkemesince Üçüncü Bozmaya Uyularak Verilen Üçüncü Karar
İlk Derece Mahkemesinin 24.02.2022 tarihli, 2021/488 Esas, 2022/94 Karar ... kararı ile; davacının davalı işyerinde form sicil kontrolörü olan kadro isminin form ve sicil inceleme teknisyeni olarak değiştirildiği, fiilen form kontrolörlüğü görevini yaptığı, yararlandığı toplu ... sözleşmesinin 52 nci maddesinin (d) bendinin (3) üncü alt bendi gereği %6 oranında idarecilik primi alması gerektiği, evvelinde kadrosuna göre bu primi alırken kadro isminin değiştirilerek aynı işi yapmasına rağmen idarecilik primi ödenmediği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
G. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu Kararı
1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 30.05.2022 tarihli ve 2022/6045 Esas, 2022/6677 Karar ... ilâmı ile; davanın esastan reddine karar verilmesi gerektiğini belirten bozmaya uyularak verilen 15.....2021 tarihli kararın Dairenin 29.09.2021 tarihli ve 2021/9374 Esas, 2021/13242 Karar ... ilâmı ile tekrar bozulduğu ve bozma kararında önceki bozmayı ortadan kaldıracak şekilde bu defa davanın kabul edilmesi gerektiğinin belirtildiği, temyiz olunan kararın Dairenin önceki bozmayı ortadan kaldıracak şekilde yeniden verdiği bozma kararına uyularak verilen karar olup bu karara yönelik temyiz incelemesinin Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna ait olduğu gerekçesiyle dava dosyasının Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna gönderilmesine karar verilmiştir.
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 08.03.2023 tarihli ve 2022/9-775 Esas, 2023/183 Karar ... kararıyla; davacıya ait bordrolar incelendiğinde 14.09.2015 tarihi öncesi ve sonrası aylarda prim adı altında bir tahakkuk ve ödeme bulunmadığı tespit edilmiş ve aynı gün temyiz incelemesi yapılan Hukuk Genel Kurulunun 2022/9-774 Esas ... dosyasında bulunan mühür listesinde de davacının (M) tipi mühür kullandığı, bu mührün 07.01.2015 tarihinde davacıdan alındığı, davacının (QC) mührü kullanmayanlar listesinde yer aldığı görüldüğünden, her ne kadar davacı 14 Eylül 2015 tarihinden önce kadrosuna göre C grubu idareci primi almakta iken aynı görevi yapmasına rağmen meslek kodunun değiştirilmesi sebebiyle primin kesildiğini ileri sürerek İşletme Toplu ... Sözleşmesi'nin 52 nci maddesinin (d) bendi gereği %6 oranında idareci primi alması gerektiğinin tespiti ile ödenmeyen primlerin tahsilini talep etmişse de davacının dosya kapsamından 14.09.2015 tarihinden önceki dönemde bu primi alıp almadığı anlaşılamadığından öncelikle davacının 14.09.2015 tarihine kadar (C) grubu idareci primi alıp almadığının açıklığa kavuşturulması gerektiği, fiilen yaptığı işe göre İşletme Toplu ... Sözleşmesi'nin 52 nci ve 59 uncu maddelerindeki şartları sağlayıp sağlamadığı tespit edilerek araştırmanın sonucuna göre davacının (C) grubu idarecilik primine hak kazanıp kazanmadığı belirlenerek karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle bozma kararı verilmiştir.
H. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Dördüncü Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; iddia, savunma, işverence sunulan belgeler, alınan bilirkişi raporu ile bozma ilâmı tüm dosya kapsamının birlikte değerlendirildiğinde; Mühür Verme ve Kontrolü Konulu Standart Çalışma Usulleri Yönergesi'nin "Amaç kısmı' başlıklı 1 inci maddesinde Yönerge'nin amacının 1. HİBM Komutanlığında yürütülmekte olan bakım onarım revizyon ve imalat faaliyetlerinde, işlem/faaliyet/üretim/ürün tamamlanıp tamamlanmadığını ve belirlenmiş olan kalite ihtiyaçlarının karşılanıp karşılanmadığını belirlemek üzere kabul veya reddedildiğini gösteren mühürlerin verilmesi, kullanımı ve kontrol esaslarını belirlemek olduğu, (Q) mührünün kalite kontrol mührü olduğu belirtilmiş olup bu mührü kullanan davacının kalite kontrol görevi yaptığı ve dolayısıyla toplu ... sözleşmesinin 59 uncu maddesinin (d) bendinde yazılı prime hak kazandığı, davacının form sicil kontrolü kadro isminin form ve sicil inceleme teknisyeni olarak değiştirildiği, davacının fiilen form kontrolörü görevini yaptığı, toplu ... sözleşmesinin 52 nci maddesinin (d) bendinin (3) üncü alt bendi gereği %6 oranında idarecilik primi alması gerektiği, evvelinde kadrosuna göre bu primi alır iken kadro isminin değiştirilerek aynı işi yapmasına rağmen idarecilik primi ödenmediği, fiilen yapılan işin aynı ... olduğu, işverenin eşitlik ilkesine aykırı hareket edemeyeceği, davacının sendika üyesi olduğuna ve adına dava açılmasına izin verdiğine dair evrakın dosyaya eklendiği, bozmadan sonra yapılan keşifte davacının toplu ... sözleşmesinin 59 uncu maddesinin (d) bendinde belirtilen görevleri yapması sebebi ile 52 nci maddesinin (d) bendinde belirtilen (C) grubu idarece pirimi alması gereken çalışan olduğu, kalite/teknik kontrol görevini bilfiil yaptığı ve belgeleri düzenleyip mühürlemek sureti ile imzaladığı ve sorumluluk üstlendiğinin tüm dosya kapsamı ile anlaşıldığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz dilekçesinde; zamanaşımı def’inin dikkate alınmadığını, davacının ... imza yetkisi olmayıp ilgili birim ve kısım amirlerinin hepsinin imzası ve bulundukları pozisyona göre sorumluluklarının bulunduğunu, davacı kalite kontrol ve teknik kontrol görevlisi olmadığından toplu ... sözleşmesinin 59 uncu maddesinin (d) bendi gereğince prim ödenmesinin mümkün olmadığını, primin kesilme nedeninin kadro değişikliği olmadığını, kalite ve teknik kontrol priminden faydalanması mümkün olmayan personelden ilgili prim ödemesinin kesildiğini, davacının devam eden, tamamlanan işlerin kalite kontrolünü yapmak gibi bir sorumluluğunun bulunmadığını, kalite kontrol görevi form sicil teknisyenine verilmediğinden mührün teslim alındığını ve kontrol görevini yerine getirmediğini, davacının (QC) mührü kullandığı ve (C) grubu idareci primi almaya devam ettiği yönündeki iddianın asılsız olduğunu, davacı (QC) mührü kullanmadığı gibi (C) primini de almadığını, form ve sicil inceleme teknisyenlerinin faaliyetlerine yönelik kadro görev tanım formları ve çalışma usullerinin toplu ... sözleşmesinin 59 uncu maddesinin (d) bendindeki kalite ve teknik kontrol görevlisi tanımı kapsamına girmediğini, form sicil teknisyeni tarafından yapılan arşiv-zamanaşımına tâbi malzemelerin ilgili formlara kaydedilmesi ve formların ilgili birimlere gönderilmesi, uçak ve motorlara ait sicil kayıtlarının takip ve düzenlenmesi gibi faaliyetlerin kalite kontrol faaliyeti olarak nitelendirilemeyeceğini, uygulanan faiz açısından da kararın hatalı olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davacının, ... ... Sendikası ile davalı işveren arasında bağıtlanan 24, 25 ve 26. Dönem Toplu ... Sözleşmeleri'nin 59 uncu maddesinin (d) bendinde tanımlanan görevi yapıp yapmadığı, 52 nci maddesinin (d) bendinde düzenlenen (C) grubu prime hak kazanıp kazanmadığı ile primin hesaplanması ve faiz hususlarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun 39 ve 53 üncü maddesileri.
3. Değerlendirme
1. Somut uyuşmazlıkta Yargıtay Hukuk Genel Kurulu bozmasından sonra davalı tarafından dosyaya sunulan evrakta davacının 14.09.2015 tarihinden önceki dönemde prim almadığı, 26.03.2018 tarihinden sonrası için bu primin verilmesine karar verildiği bildirilmiştir.
2. Dairemiz incelemesinden geçen bir kısım dosyalarda; kalibrasyon formlarında kalite kontrolcülere ait mühür olmamasına rağmen davacıların kalibrasyon kontrol kısmına mühür vurduğu ve bu nedenle kalibrasyonla ilgili bir kontrol faaliyetinde bulundukları gerekçesiyle verilen kabul kararları onanmış ise de konunun yeniden değerlendirilmesi neticesinde, kalibrasyon işlemi yapıldığını belirten mühürlerin kullanılmasının (C) grubu idareci primine hak kazandırmayacağı, bu prime hak kazanma için öncelikle kalite kontrol işleminin yapıldığını gösteren mühürlerin kullanılmasının gerektiği, bu hâlde idareci primi alacağına hak kazanabilmek için hem kalite kontrol mührüne sahip olunması hem de fiilî olarak kalite kontrol işi yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
3. Toplu ... sözleşmesinin 59 uncu maddesinde ''İşyerinde onarım ve imal edilen malzeme ve teçhizatın teknik resmine, projesine, kataloglarına, teknik tarif ve teknik emirlere uygun yapılıp yapılmadığını kontrol eden, performansını imzalayarak sorumluluk yüklenen, kalite kontrol ve teknik kontrol görevlileri ile ... emniyetçilerine, C grubu pirimi verilir." hükmü bulunmaktadır. Davacının form sicil kontrolörü kadro isminin form ve sicil inceleme teknisyeni olarak değiştirildiği, fiilen form kontrolörlüğü görevini yaptığı, bu işlemin toplu ... sözleşmesinin 59 uncu maddesinde düzenlenen (C) grubu idareci primi alan işçilerin yaptığı kontrol işlemleri ile aynı olmadığı, sorumluluğun kontrolü yapan işçi tarafından üstlenildiği, davacının aynı maddede belirtilen kalite kontrol ve teknik kontrol görevlisi veya ... emniyetçisi grubunda yer alan çalışanlardan olmadığı, (M) mührü kullandığı, kalite kontrol mührü kullanmadığı görülmektedir. İdareci primine hak kazanabilmek için hem kalite kontrol mührüne sahip olunması hem de fiilî olarak kalite kontrol işi yapılması gerektiği, bu hâliyle davacının (C) grubu idareci primi almaya hak kazanamadığı anlaşılmakla; davanın reddi gerekirken kabulüne karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
20.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.