"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/216 E., 2023/539 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
TEMYİZ EDENLER : Taraf vekilleri
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda;
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 361 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca Mahkemece verilen kararlara karşı tebliğ tarihinden itibaren iki hafta içinde temyiz yoluna başvurulabilir. Temyiz dilekçesinin süresinden sonra verilmesi hâlinde anılan Kanun’un 366 ncı maddesi atfıyla aynı Kanun’un 352 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi uyarınca temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekir.
İlk Derece Mahkemesi tarafından verilen karar davacı vekiline 14.01.2024 tarihinde tebliğ edilmiş; temyiz dilekçesinin ise yasal süre geçirildikten sonra 05.02.2024 tarihinde verildiği anlaşılmakla; davacı vekilinin temyiz dilekçesinin süreden reddine karar vermek gerekmiştir.
Davalı vekilinin gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkilinin davalı Şirketin yurt dışı projelerinde boru kalıpçı ustası olarak 2006-2015 yılları arasında çalıştığını, en son ücretinin 4,60 USD/saat olduğunu, ayrıca ücretinden bağımsız olarak prim aldığını, çalıştığı dönemde tüm giderlerin ücretten bağımsız olarak davalı işveren tarafından karşılandığını, iş sözleşmesinin usulüne uygun ihbar öneli verilmeksizin feshedildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatının tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; taraflar arasındaki ihtilafta yabancı hukukun uygulanması gerektiğini, davacının belirli dönemler hâlinde müvekkili Şirkette 14.12.2006-11.12.2008 ve 16.05.2009 -22.07.2011 tarihleri arasında Rusya’da, 22.01.2014-23.08.2014 tarihleri arasında ise Gabon'da bulunan şantiyelerde proje süresi ile sınırlı olarak belirli süreli iş sözleşmeleri ile çalıştığını, iş sözleşmesinin şantiyede yürütülen projenin bitmesi ile sona erdiğini, davacıya 2014 yılı çalışması için 1.030,00 USD ihbar tazminatı ödendiğini, 2009-2011 döneminde ise kişisel nedenle istifa ettiğine dair dilekçe vermesi sebebiyle ihbar tazminatı hakkı olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 05.03.2021 tarihli ve 2020/460 Esas, 2021/287 Karar sayılı kararıyla; davacının kişisel nedenlerle istifa ettiğine dair 21.07.2011 tarihli istifa dilekçesi sunulmuş ise de Sosyal Güvenlik Kurumu çıkış kodunun işin sona ermesi olarak gösterildiği ve son dönem için ise ihbar tazminatının ödendiği hususunun işverence kabul edildiği gerekçesiyle toplanan kanıtlar ve bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 24. Hukuk Dairesinin 24.11.2021 tarihli ve 2021/912 Esas, 2021/2524 Karar sayılı kararıyla; İlk Derece Mahkemesi kararının yerinde olduğu gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 08.02.2022 tarihli ve 2022/970 Esas, 2022/1441 Karar sayılı ilâmı ile; davacının ilk çalışma dönemi olan 12.12.2006-13.12.2008 tarihleri için Türk hukukunun, son iki çalışma dönemi için 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun’un (5718 sayılı Kanun) 27 nci maddesinin birinci fıkrasının hükmü kapsamında taraflar arasında bir hukuk seçimi anlaşması bulunduğundan uyuşmazlık hakkında 15.05.2009-25.07.2011 tarihleri arasındaki dönem için Rusya hukukunun ve 21.01.2014-23.08.2014 tarihleri arasındaki dönem için Gabon hukukunun uygulanması gerektiği, çalışılan tüm dönem için Türk hukukuna göre değerlendirme yapılıp karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesi ile karar bozularak dosya kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmı doğrultusunda alınan bilirkişi ek raporuna itibarla davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı vekili temyiz dilekçesinde; Yargıtayın bozma ilâmı çerçevesinde davacının çalıştığı dönemlere uygulanacak hukuk bakımından ayrı ayrı değerlendirme ve hesaplama yapılması gerektiğini, davacının tasfiye edilen Rusya çalışması haricindeki tüm çalışma dönemlerinin birleştirilerek kıdem ve ihbar tazminatına ilişkin hüküm kurulmasının ve Gabon hukukunun uygulanması gereken dönem için ilgili mevzuat tercümesinin sunulamaması sebebiyle bu döneme de Türk hukukunun uygulanmasının hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasını istemiştir.
2. Davacı vekilinin temyiz dilekçesi süreden reddedildiğinden, temyiz sebeplerine yer verilmemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; iş sözleşmesine uygulanacak hukuk, dava konusu işçilik alacaklarına hak kazanılıp kazanılmadığı ve bozma gereklerinin yerine getirilip getirilmediğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 5718 sayılı Kanun'un 2 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları şöyledir:
"(1) Hâkim, Türk kanunlar ihtilâfı kurallarını ve bu kurallara göre yetkili olan yabancı hukuku re’sen uygular. Hâkim, yetkili yabancı hukukun muhtevasının tespitinde tarafların yardımını isteyebilir.
(2) Yabancı hukukun olaya ilişkin hükümlerinin tüm araştırmalara rağmen tespit edilememesi hâlinde, Türk hukuku uygulanır.
"
3. 26.08.1975 tarihli ve 15338 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan Yabancı Hukuk Hakkında Bilgi Edinilmesine Dair Avrupa Sözleşmesi.
4. Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünün 01.03.2008 tarihli ve 67/1 sayılı, "Yabancı Hukuk Hakkında Bilgi Edinilmesine Dair Avrupa Sözleşmesinin Uygulanması" konulu Genelgesi.
3. Değerlendirme
1. Yetkili yabancı hukukun içeriğinin doğru ve denetime elverişli şekilde tespit edilmesi, uyuşmazlığın adil şekilde maddi çözüme kavuşturulmasının ön şartını oluşturmaktadır.
2. 5718 sayılı Kanun'un 2 nci maddesi ile uyuşmazlığın çözümünde uygulanacak yürürlükte bulunan yabancı hukukun içeriğinin tespiti konusunda çeşitli yollardan yararlanılmasına imkân tanınmış, hâkime geniş bir takdir yetkisi verilmiştir. Bu noktada yürürlükteki yetkili yabancı hukukun, doğru ve özellikle ait olduğu ülkedeki anlam ve kapsamıyla temin edilerek uyuşmazlığa uygulanması önem arz etmektedir.
3. Somut olayda; bozma ilâmında uyuşmazlık hakkında davacının ilk çalışma dönemi olan 12.12.2006-13.12.2008 tarihleri için Türk hukukunun, son iki çalışma dönemi için 5718 sayılı Kanun'un 27 nci maddesinin birinci fıkrasının hükmü kapsamında taraflar arasında bir hukuk seçimi anlaşması bulunduğundan 15.05.2009-25.07.2011 tarihleri arasındaki dönem için Rusya hukukunun ve 21.01.2014-23.08.2014 tarihleri arasındaki dönem için Gabon hukukunun uygulanması gerektiği ifade edilmiştir.
4. İlk Derece Mahkemesince Rusya ve Librevil (Gabon) Büyükelçiliklerinden ilgili mevzuat temin edilmiş ve davalı vekiline bu mevzuat hükümlerinin Türkçe tercümesinin sağlanması için süre verilmiştir. Ancak Gabon iş mevzuatının tercümesi dosyaya sunulmadığından, bu çalışma dönemi için de Türk hukukuna göre değerlendirme yapılan bilirkişi raporuna itibarla yargılama sonuçlandırılmıştır.
5. Yukarıda açıklanan hukuki olgulara göre İlk Derece Mahkemesince, Gabon hukuk sisteminde bulunan uyuşmazlık konusuna ilişkin tercüme edilmiş kanun maddelerini, ilgili bilgi ve belgeler ile olayın çözümü için gerekli olan tüm dokümanları sunmaları için davalı tarafa gerekirse yeniden süre ve imkân tanınması, yine gerekli olması hâlinde Yabancı Hukuk Hakkında Bilgi Edinilmesine Dair Avrupa Sözleşmesi hükümlerinden de yararlanılması, bundan ayrı Adalet Bakanlığı Uluslararası Hukuk ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğünden Gabon iş mevzuatının davacının çalışma dönemindeki değişiklikleri de içerecek şekilde tüm kanun maddeleri ile bilgi ve belgelerin gönderilmesinin istenmesi, bu konuda yöntemine uygun bir biçimde yazı yazılması, gerekli bilgi ve belgeler ile Gabon iş mevzuatı maddelerinin Türkçe tercümeleri sağlandıktan sonra somut uyuşmazlık hakkında değerlendirme yapılması, ardından olayın çözümüne ve tarafların seçmiş olduğu hukuka uygun, gerekçeli, tarafların ve Yargıtayın denetimine açık bilirkişi raporu alınması, ondan sonra oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekmektedir.
6. Şu hâlde hükmüne uyulan bozma ilâmı doğrultusunda dava konusu uyuşmazlıkta 21.01.2014-23.08.2014 tarihleri arasındaki dönem için Gabon hukukuna göre değerlendirme yapılarak sonuca gidilmesi gerekirken bozma gereği yerine getirilmeksizin yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup yeniden bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A. Davacı Temyizi Yönünden
Davacı vekilinin temyiz dilekçesinin süre yönünden REDDİNE,
B. Davalı Temyizi Yönünden
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Bozma sebebine göre davalının diğer temyiz itirazlarının incelenmesine şimdilik yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz karar harçlarının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
21.05.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.