"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2021/199 E., 2024/77 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
TEMYİZ EDENLER : Taraf vekilleri
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 1993 tarihinden itibaren vasıflı işçi olarak davalı Bakanlık bünyesinde çalıştığını, çalışma döneminde 11, 12, 13, 14 ile 1, 2, 3, 4 ve 5. Dönem Toplu İş Sözleşmeleri ile 2005 ve 2007 Kamu Çerçeve Anlaşma Protokollerinin eksik uygulandığını ileri sürerek fark ücret, ikramiye ve ilave tediye alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının ücretinin doğru olarak belirlendiğini, talebinin hukuk ve hakkaniyete aykırı olduğunu, alacakların zamanaşımına uğradığını, davacının ödenmeyen veya eksik ödenen alacağının bulunmadığını savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 19.12.2017 tarihli ve 2016/1218 Esas, 2017/920 Karar sayılı kararı ile; toplanan delillere göre ve bilirkişi raporu doğrultusunda davacının işe başladığı tarihten itibaren aidat yatırmak suretiyle sendika üyesi olduğu, çalıştığı dönemde üyesi bulunduğu sendika ile imzalanan toplu iş sözleşmelerindeki zamların tam olarak ücretine yansıtılmaması sebebiyle fark ücret alacaklarına hak kazandığı gerekçesi ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesinin 30.06.2020 tarihli ve 2018/1877 Esas, 2020/1469 Karar sayılı kararı ile; İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle
davalının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 18.02.2021 tarihli ve 2020/6532 Esas, 2021/4315 Karar sayılı ilâmı ile; toplu iş sözleşmesi hükümleri gereğince 15.10.1997-14.11.1997, 15.11.1997-14.12.1997 tarihleri arasında ücret zamlarının iki kez uygulandığı, 01.01.1999-31.12.2000 tarihleri arasından yürürlükte bulunan toplu iş sözleşmesine göre iyileştirmeler sonrasında işçi ücretinin 4.666.667 TL'yi geçemeyeceği düzenlenmesine rağmen bu hükmün hesaplamada dikkate alınmadığı, 15.02.1998-14.03.1998 tarih aralığının hesaplamada yer almadığı ve bu dönem için toplu iş sözleşmesine göre uygulanması gereken zam oranlarının uygulanmadığı, 1. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin imza tarihinde sendikaya üye olan davacının bu toplu iş sözleşmesinden faydalanma hakkının bulunduğunun kabulü gerektiği, davacının kadroya alındığı 06.02.2001 tarihinden itibaren kıdem terfiinden faydalanması gerektiği ayrıca 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin geçici 2 nci maddesi de değerlendirmeye tâbi tutularak dava tarihi itibarıyla davacının ücreti belirlenerek davalı İdare tarafından ücret eksik ve hatalı belirlenmiş ise hatalı noktalar ve yanlış yapılan uygulamaların açıkça belirtilmesi, bundan sonra hüküm altına alınacak fark alacak miktarları bakımından davacının hükmü temyiz etmemesi sebebiyle davalı yararına oluşan usuli kazanılmış hak gözetilerek hüküm kurulması gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozmaya uyularak yapılan yargılamada bilirkişiden ek rapor aldırılmış, hatalı hesaplamaların düzeltildiği belirtilerek davanın kısmen kabulü yönünde hüküm kurulmuştur.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; bilirkişi raporunun eksik inceleme ile düzenlendiğini, vekâlet ücreti ve yargılama giderlerine ilişkin hükmün hatalı olduğunu, bilirkişi raporları arasında çelişkiler bulunduğunu, cevap süresinden sonra ve süresi geçtikten sonra sunulan delillere dayanılarak karar verilmesinin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; zamanaşımı gözetilmeden bilirkişi raporlarında hesaplama yapılmasının isabetsiz olduğunu, 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin geçici 2 nci maddesi hükmünün ve Maliye Bakanlığının 03.05.2005 tarihli Genelgesi'nin dikkate alınmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; toplu iş sözleşmeleri ve çerçeve protokol hükümlerine göre davacının ücret seviyesinin doğru belirlenip belirlenmediği ile bun agöre dava konusu alacakların hesabı ile vekâlet ücreti ve yargılama giderlerine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 323 ve 326 ncı maddeleri, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu'nun 39 uncu maddesi, 4857 sayılı İş Kanunu'nun 32 nci maddesi, 6772 sayılı Devlet ve Ona Bağlı Müesseselerde Çalışan İşçilere İlave Tediye Yapılması ve 6452 Sayılı Kanunla 6212 Sayılı Kanunun 2 nci Maddesinin Kaldırılması Hakkında Kanun'un 1 vd. Maddeleri.
3. Karar tarihinde yürürlükte olan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi.
2. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacı vekilinin tüm, davalı vekilinin aşağıda yer alan paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davalıya ait işyerinde 01.01.2015-31.12.2016 tarihleri arası yürürlükte olan 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin geçici 2 nci maddesi, "T.C. Orman ve Su İşleri Bakanlığı ile Orman Genel Müdürlüğü ve bağlı işyerlerine ilişkin olarak 25.07.2013 tarihinde Hak-İş Konfederasyonu ile yapılan Kamu Çerçeve Anlaşma protokolünün 5. maddesine konulan hüküm gereğince yapılan çalışmalar sonucunda, bu işyerlerinde geçmiş yıllarda ödenen ücretin fazla olduğunun tespiti halinde toplu iş sözleşmesi ile yapılacak zamlarla olması gereken ücreti ile eşitleninceye kadar geriye doğru farklar kesilmemek kaydıyla 31.12.2014 tarihi itibariyle bu ücretler dondurulmuştur. Bu maddeye göre oluşacak farklar üç ay içinde ödenecektir." şeklindedir.
3. Davalı işveren ücret zamlarının uygulanmamasına gerekçe olarak 01.01.2015-31.12.2016 tarihleri arasında yürürlükte bulunan 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin geçici 2 nci maddesini göstermiştir. İlgili hükümde, yapılan çalışmalar sonucunda kapsamdaki işyerlerinde geçmiş yıllarda ödenen ücretin fazla olduğunun tespitinden söz edilmektedir. Fazlalılığın tespiti durumunda, toplu iş sözleşmesiyle yapılacak zamlarla olması gereken ücreti ile eşitleninceye kadar, geriye doğru farklar kesilmemek kaydıyla, 31.12.2014 tarihi itibarıyla ücretlerin dondurulduğu ifade edilmektedir. Bahsi geçen hüküm bir değerlendirmeye tâbi tutularak karar verilmesi gerektiği bozma ilâmında açıkça belirtilmesine rağmen hükme esas alınan bilirkişi raporunda bu bozma sebebiyle ilgili herhangi bir değerlendirme yapılmamıştır. Hem bozma ilâmının gereği tam olarak yerine getirilmeden hem de davalının bu savunması üzerinde durulmadan karar verilmesi hatalı olmuştur.
4. Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda, 5. Dönem Toplu İş Sözleşmesi'nin geçici 2 nci maddesi bir değerlendirmeye tâbi tutularak denetime elverişli hesap raporu alınmak suretiyle oluşacak sonuca göre dava konusu alacaklar hakkında bir karar verilmesi gerekmektedir. Eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde davacıya iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
16.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.