"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2021/231 E., 2023/339 K.
KARAR : Davanın reddi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen yetki tespitine itiraz davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Şirkete 15.03.2019 tarihinde tebliğ edilen davalı Bakanlığa ait 12.03.2019 tarihli yetki tespiti yazısından anlaşıldığına göre davalı Sendikanın 07.03.2019 tarihinde yaptığı başvuru üzerine davalı Bakanlığın başvuru tarihi itibarıyla müvekkiline ait işletmede toplam işçi sayısının 736, sendika üye sayısının ise 306 olduğu gerekçesiyle 6356 ... Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 ... Kanun) 42 nci maddesi uyarınca “başvuruda bulunan Sendikanın yasanın aradığı gerekli çoğunluğu sağladığı tespit edilmiştir” sonucuna varılarak olumlu yetki tespiti kararı verdiğini, davalı Bakanlığın bu kararının davacı işletme bünyesinde faaliyetini sürdüren toplam 6 işyerinden sadece 2'si dikkate alınarak verilmiş bir karar olduğunu, bu nedenle toplam çalışan sayısını doğru yansıtmadığını, işyeri ve işçi sayısı bakımından maddi hata içermekte olduğunu, müvekkili ... Seramik San. ve Tic. AŞ işletmesine bağlı ve (11) numaralı işkolunda faaliyet gösteren 6 işyeri ve bu işyerlerinde toplam 831 işçi olduğunun açıkça görüleceğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle yetki tespit kararının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacı tarafın iddialarının somut olay yönünden yerinde bulunmadığını, Bakanlıkça usul ve hukuka uygun olarak tesis edilen dava konusu işlemin iptalini gerektirecek bir husus bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı T. ... Sendikası vekili cevap dilekçesinde; farklı işkolunda yer alan işyerlerini dikkate alınamayacağını, müvekkili Sendikanın yasanın aradığı gerekli çoğunluğu sağladığını, davanın haksız olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 20.10.2020 tarihli ve 2019/114 Esas, 2020/305 Karar ... kararı ile; davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
... Bölge Adliye Mahkemesi 47. Hukuk Dairesinin 10.03.2021 tarihli ve 2021/681 Esas, 2021/546 Karar ... kararı ile; davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 10.....2021 tarihli kararı ile; yapılan araştırmanın eksik olduğu, aralarında hukuk fakültesi ... hukuku anabilim dalında görev yapan öğretim üyesi, seramik üretimi konusunda uzman bilirkişi ve insan kaynakları/işletme uzmanı bilirkişilerin yer aldığı bir bilirkişi kurulunun teşkil edilmesi, Şirket merkezinde keşif icra edilmesi, (0017989) ve (1065280) sicil numaralı birimlerin işleyişine yönelik bilgi ve belgelerin söz konusu birimlerden getirtilmesi, tespit konusu birimlerin bağımsız şekilde faaliyetinin bulunup bulunmadığının tespit edilmesi, iki birimin de merkezden yönetilip yönetilmediği ve yönetim birliği hususunun belirlenmesi, bu hususlarda tarafların beyanının alınması, tespit konusu birimlerde yetki başvuru tarihi itibarıyla çalışan işçileri ve sendika üyelerini gösterir Bakanlık kayıtlarının getirtilmesi, belirtilen ilkeler ışığında tespit konusu iki birimin ... organizasyonu kapsamında ... bir işyeri niteliğinde bulunup bulunmadığının duraksamaya yer vermeyecek şekilde tespit edilmesi, gerekirse (0017989) ve (1065280) sicil numaralı birimlerde de keşif suretiyle bilirkişi incelemesi icra edilmesi ve oluşacak sonuca göre karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; uyulan bozma kararı doğrultusunda yapılan araştırma neticesinde tespit konusu iki birimin bağımsız işyerleri olduğu, işletme niteliğinin bulunduğuna dair Bakanlık tespitinde hata bulunmadığı, Sendika tarafından yüzde 40 çoğunluğun sağlandığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; bozma sonrası verilen kararda, Mahkemece bozmaya uyulmasına rağmen bozma sonrası yapılması gereken araştırma ve bu araştırmaya göre aldırılan bilirkişi ek raporu göz ardı ederek gerekçesiz şekilde davanın reddine karar verdiğini, hükme esas alındığı bildirilen 01.11.2022 tarihli bilirkişi kök raporunun eksik incelemeye dayalı ve yanlış olduğunu, gerek Yargıtayın verdiği karar ve gerekse İlk Derece Mahkemesinin bu hükme uyarak verdiğini bildirdiği ara karara rağmen, bilirkişilerin Şirket merkezinde keşif yapmama keyfîyetinin olamayacağını, bu husus bilirkişilerce yerine getirilmediğinden rapora itibar edilemeyeceğini, müvekkili Şirketin ... merkezden idare edilen ... bir işyeri olduğunu, genel organizasyon şeması, yönetim şeması, Bilecik ve ... Fabrika organizasyon şemalarında görüleceği üzere, davaya konu birimler dâhil tüm birim yöneticileri ve müdürlerin de genel müdüre ve yönetim kuruluna bağlı olduğunu, bu iki birimin tıpkı Şirketin içindeki diğer tüm birimler gibi söz gelimi satış, tedarik, planlama v.s. ayrı birer yöneticiye sahipse de yine tüm bu diğer birimler gibi ve bir bütün hâlinde merkezden yönetildiğini, bu iki fabrikada zaman zaman aynı yöneticilerin çalıştığını, zaman zaman bunlar ayrılsa bile her hâlükarda merkezdeki aynı birime bağlı bulunduğunu, dava ve tespit konusu 0017989 ve 1065280 No.lu müvekkili Şirket birimlerinin bağımsız bir faaliyeti olmadığını, bu durumda toplu ... sözleşmesinin işletme değil işyeri düzeyinde yapılması icap edeceğinden yarıdan fazla oranın sağlanmaması sebebiyle davanın kabulü gerektiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 ... Kanun'un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 ... ... Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme ...” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 ... Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şu şekildedir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 ... Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 ... Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen lk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
21.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.