"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2023/49 E., 2023/469 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında görülen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalılara ait işyerinde güvenlik görevlisi olarak çalışan müvekkilinin işçilik alacaklarının ödenmesini davalılardan istemesine rağmen bir sonuç alamadığını ileri sürerek ücret, fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... (... AŞ) vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, diğer davalı ile aralarında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığından husumet itirazında bulunduklarını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Proser Koruma ve Güvenlik Hizmetleri AŞ (... AŞ) vekili cevap dilekçesinde; davacının havalimanında güvenlik görevlisi olarak 13.01.2010 tarihinde çalışmaya başladığını, 45 saati aşan çalışması olduğunda bordrosuna yansıtılarak ödendiğini, ödemelerin banka aracılığıyla yapıldığını, davacının da hiçbir ihtirazı kayıt sunmaksızın bu ödemeleri kabul ettiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 31.03.2016 tarihli ve 2014/523 Esas, 2016/241 Karar sayılı kararı ile; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 21.09.2020 tarihli ve 2016/20590 Esas, 2020/8564 Karar sayılı kararı ile; işyerindeki giriş çıkışlarını gösterdiği iddia edilen kayıtlar öncelikle incelenerek oluşacak sonuca göre fazla çalışma, ulusal bayram ve genel tatil ücreti taleplerinin yeniden değerlendirilmesi gerektiği, 2013 yılı ücret bordrolarının söz konusu alacaklar yönünden yeniden incelenmesi gerektiği, ücret alacağı bakımından zamanaşımı def'inin gözetilmesi gerektiği gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 08.06.2022 tarihli ve 2020/371 Esas, 2022/417 Karar sayılı kararı ile; bozmaya uyularak yapılan yargılama sonunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
2. Dairemizin 21.12.2022 tarihli ve 2022/16484 Esas, 2022/17487 Karar sayılı kararı ile; davalı ... AŞ'nin temyiz isteminin süre aşımı nedeniyle reddine, davalı ... AŞ'nin temyizi yönünden yapılan inceleme sonucunda ise fazla çalışma ücretinin hesaplanma yöntemi ve hüküm altına alınan miktar bakımından davalı lehine oluşan usuli kazanılmış hakka aykırı şekilde karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozmaya uyularak yapılan yargılama sonunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... AŞ vekili; dava konusu alacakların zamanaşımına uğradığını, bilirkişi raporunda hesaplamaların hatalı yapıldığını, davacının ücret alacağı bulunmadığını, fazla çalışma ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarından yapılan %40 indirimin az olduğunu belirterek Mahkeme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... AŞ vekili; davacının müvekkili nezdinde hiçbir hak ve alacağı bulunmadığını belirterek Mahkeme kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; fazla çalışma ücretinin hesaplanmasına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası.
2. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 41, 63 ve 68 inci maddeleri.
3. Dairemizin 29.06.2022 tarihli ve 2022/7746 Esas, 2022/8494 Karar sayılı kararında usuli kazanılmış hak kavramına ilişkin yerleşik ilke şu şekilde vurgulanmıştır:
" ...
Bilindiği üzere; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununda (keza mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununda) "usuli kazanılmış hak" kavramına ilişkin açık bir hüküm bulunmamaktadır. Bu kurum, davaların uzamasını önlemek, hukuki alanda istikrar sağlamak ve kararlara karşı genel güvenin sarsılmasını önlemek amacıyla Yargıtay uygulamaları ile geliştirilmiş, öğretide kabul görmüş ve usul hukukunun vazgeçilmez, ana ilkelerinden biri haline gelmiştir. Anlam itibariyle, bir davada, mahkemenin ya da tarafların yapmış olduğu bir usul işlemi ile taraflardan biri lehine doğmuş ve kendisine uyulması zorunlu olan ... ifade etmektedir.
Mahkemenin, Yargıtayın bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğabileceği gibi, bazı konuların bozma kararı kapsamı dışında kalması yolu ile de usuli kazanılmış hak gerçekleşebilir. (Yargıtay İBK 9.5.1960 tarih 21/9, RG. 28.6.1960-10537) Hükmün bir kısmının bozma kapsamı dışında bırakılmasının amacı bu kısımların doğru olduğunu belirlemek, bozmanın sınırlarını çizmek ve bu şekilde usulü kazanılmış hakları oluşturup, korumaktır. Yargıtay tarafından bozulan bir hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalmış olan kısımları lehine olan taraf yararına usuli kazanılmış hak oluşturur (04.02.1959 gün ve 13/5 sayılı YİBK).
..."
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen Mahkeme kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalılar vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Vermiş olduğu bir hüküm Yargıtay tarafından bozulan ve Yargıtayın bu bozma kararına gerek iradi ve gerekse yasal şekilde uymuş olan Mahkeme, bozma kararı doğrultusunda inceleme yapmak ve hüküm kurmak zorundadır. Mahkeme uyma kararını kaldırarak direnme kararı veremeyeceği gibi hükmün bozma kararının kapsamı dışında kalan bölümleri hakkında da yeni bir karar veremez.
3. Somut uyuşmazlıkta Mahkemece uyulmasına karar verilen 21.12.2022 tarihli bozma kararında belirtildiği üzere; 31.03.2016 tarihli ilk Mahkeme kararına esas alınan bilirkişi raporunda ücret bordrolarında fazla çalışma tahakkuku bulunan aylar dışlanarak hesaplama yapılmış olup karara karşı davacı taraf temyiz yoluna başvurmadığından, bu hesaplama yöntemi davalılar lehine usuli kazanılmış hak oluşturmuştur.
Davalıların temyizi üzerine Dairemizce verilen 21.09.2020 tarihli ilk bozma kararında; yazılı belgenin olduğu yerde tanık beyanına itibar edilemeyeceğinden öncelikle davacıya ait elektronik giriş çıkış kayıtları nazara alınarak fazla çalışma ücretinin hesaplanması gerektiği belirtilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak aldırılan 27.09.2021 tarihli bilirkişi raporunda ise fazla çalışma ücreti hesaplanırken, ücret bordrolarında fazla çalışma tahakkuku bulunan aylar hesaplamadan dışlanmak yerine fazla çalışma tahakkukları mahsup edilmiştir.
Dairemizin 21.12.2022 tarihli bozma kararında bu durum açıklanarak fazla çalışma ücretinin hesaplanma yöntemi ve hüküm altına alınan miktar bakımından davalılar lehine oluşan usuli kazanılmış hakka aykırı şekilde karar verildiği belirtilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyulması karşısında; bilirkişiden denetime elverişli ek rapor alınarak fazla çalışma ücreti alacağının yeniden belirlenmesi yerine, bozma gerekleri yerine getirilmeksizin 31.03.2016 tarihli karardaki gibi hüküm kurulması bozmaya uyulmakla oluşan usuli kazanılmış hakka aykırı olup bozma gereğinin yerine getirilmesi için hükmün yeniden bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın Mahkemesine gönderilmesine,
29.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.