"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki işkolu tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 30.09.2021 tarihinde Resmî Gazete'de yayımlanan 2021/134 sayılı kararında, Gençlik ve Spor Bakanlığının merkez teşkilatındaki işyeri ve taşra teşkilatındaki 83 işyeri olan gençlik merkezleri, sporcu eğitim merkezleri, spor merkezleri, spor tesisleri, spor kulüpleri ve sporcu sağlık merkezlerinde Bakanlığın görev ve yetkisi kapsamındaki görevlerden gençlerin eğitimi, kişisel ve sosyal gelişimi, başarılı sporcu ve çalışanları destekleme, gençlik çalışma ve projelerini yapma destekleme hizmetlerinin yürütüldüğü, dolayısıyla yapılan işlerin İşkolları Yönetmeliği'nin 10 sıra numaralı ticaret, büro, eğitim ve güzel sanatlar işkolunda yer aldığı yönünde tespitte bulunduğunu, Gençlik ve Spor Müdürlüğü bünyesindeki 384 gençlik merkezi ve gençlik kampında, baskın olarak eğlence ve dinlenmenin ön planda olduğunu, konaklamalı tatil hizmeti sunulduğunu ve sportif faaliyetlerin gerçekleştiğini, bu kamplarda çalışanların ağırlıklı olarak eğlence ve dinlenme faaliyetlerinde çalışan kişiler olduğunu, Spor Hizmetleri Genel Müdürlüğü bünyesindeki spor tesislerinin doğrudan Bakanlık tarafından işletildiğini, bu tesislerde kurs hizmeti verilmekle birlikte asıl olarak sportif faaliyet icra edildiğini, üçüncü kişilerin ücret karşılığı bu tesislerden faydalandığını, spor işletmeciliği ve spor faaliyetlerinin yapıldığı işyerlerinin 18 sıra numaralı konaklama ve eğlence işleri işkolunda yer aldığını, yerleşik içtihatlara göre bir işyerinin özgülendiği amaç ve faaliyet konularına giren işlere göre işkolunun belirlenmesi gerektiğini, bu belirlemede tereddüt olması hâlinde ağırlıklı iş ya da işlerin belirlenmesi, ağırlıklı işin tespitinde de yatırımın ağırlığı, elde edilen gelirin yapılan işlere göre payı, işçilerin görev tanımları ve fiilen yaptıkları işlerin dikkate alınması gerektiğini, tespitin hatalı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle Gençlik ve Spor Bakanlığında görülen işlerin bir kısmının 10 sıra numaralı işkolunda yer aldığı yönündeki 2021/134 sayılı tespit kararının iptalini ve söz konusu işyerlerinin tamamının 18 sıra numaralı işkolunda yer aldığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; işkolu tespitinde esas alınması gereken kriterin o işyerinde yapılan asıl işin tespiti olduğunu, işyerindeki faaliyetin taşıdığı teknik amacın asıl iş olduğunu, ... merkez teşkilatında çalışan işçilerin Bakanlığın görev ve sorumluluğu kapsamındaki işlerde çalıştıklarını ve merkez teşkilata kombine büro hizmeti yürütüldüğünü belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Tez-Koop İş Sendikası vekili cevap dilekçesinde; uyuşmazlığın çözümünde esas alınması gereken kavramın işyeri olduğunu, bir işverene ait birden fazla işyeri olduğunda her bir işyerinin girdiği işkolunun ayrı ayrı değerlendirilmesi gerektiğini ve her bir işyerinde asıl işin tespit edilmesi ile işkolunun belirleneceğini, Bakanlık bünyesindeki genel müdürlüklerin görev ve yetkileri incelendiğinde asıl faaliyetin gençlik ve spor eğitimi olduğunu, tesis işletmeciliği olarak yürütülen faaliyetlerin asıl iş olan eğitime yardımcı nitelikte hizmetler olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
3.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; Bakanlığa bağlı Spor Genel Müdürlüğü ve Yüksek Öğrenim Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğü kaldırılarak yerine Spor Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğünün kurulduğunu, bu genel müdürlüklere bağlı işyerlerindeki işkollarının belirlenmesi amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından talepte bulunduklarını, bu talep uyarınca Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 2021/134 sayılı kararı ile gençlik merkezleri, sporcu eğitim merkezleri, spor merkezleri, spor tesisleri, spor kulüpleri ve sporcu sağlık merkezlerinde yapılan işlerin 10 sıra numaralı işkolunda yer aldığına ilişkin tespitte bulunulduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
4. Diğer davalılar cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; tespite konu birimlerin iş organizasyonu kapsamında bir bütünün parçası olarak değerlendirilmesi gerektiği, dolayısıyla bu tesislerin bağımsız birer işyeri olarak değerlendirilmesinin imkân dâhilinde olmadığı, bu çerçevede spor tesislerinin bakanlık ve bağlı kuruluşlarının temel amacına hizmet edecek şekilde sporcu yetiştirilmesi ve eğitimi amacıyla kullanıldığını kabul etmek gerektiği gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; dava dilekçesinde belirtttiği sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; İlk Derece Mahkemesinin isabetli olduğu gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; dava ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü ve 5 inci maddeleri kapsamında işkolu tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 6356 sayılı Kanun’un "Kuruluş serbestisi" kenar başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının ilgili kısmı şöyledir:
“Sendikalar kuruldukları işkolunda faaliyette bulunur.”
3. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolları” kenar başlıklı 4 üncü maddesi şu şekildedir:
"(1) İşkolları bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilmiştir.
(2) Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
(3) Bir işkoluna giren işler, işçi ve işveren konfederasyonlarının görüşü alınarak ve uluslararası normlar göz önünde bulundurularak Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir."
4. 6356 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin gerekçesinin ilgili kısmı şöyledir:
"...Bir işyerinin girdiği işkolu bu işyerinde yürütülen asıl işe göre belirlenir. İşyerindeki yardımcı işler de asıl işin dâhil olduğu işkolundan sayılır. Bir işyerinde yürütülen yardımcı işin alt işveren tarafından üstlenilmesi halinde, bu iş artık asıl işveren yönünden yardımcı iş olarak kabul edilemez. Bu işler alt işveren bakımından asıl iş kabul edilir ve işkolu buna göre belirlenir. ..."
5. 6356 sayılı Kanun’un “İşkolunun tespiti” kenar başlıklı 5 inci maddesi ise şöyledir:
“(1) Bir işyerinin girdiği işkolunun tespiti Bakanlıkça yapılır. Bakanlık, tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, kararın yayımından itibaren on beş gün içinde dava açabilir. Mahkeme iki ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi iki ay içinde kararını verir. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/29 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay, uyuşmazlığı iki ay içinde kesin olarak karara bağlar.
(2) Yeni bir toplu iş sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.
(3) İşkolu değişikliği yürürlükteki toplu iş sözleşmesini etkilemez.”
6. 19.12.2012 tarihli ve 28502 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren İşkolları Yönetmeliği’nin 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının tespit tarihinde yürürlükte bulunan metni şöyledir:
“Bir işyerinin hangi işkoluna girdiği konusunda anlaşmazlık çıkması halinde, ilgililerin başvurusu üzerine, işkolu, o işyerinde yürütülen işin niteliğine göre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bakanlık tespit ile ilgili kararını Resmî Gazete’de yayımlar. Bu tespite karşı ilgililer, Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanununun 5 inci maddesine göre kararın yayımından itibaren onbeş gün içinde dava açabilir.”
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.