"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 34. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2052 E., 2024/172 K.
KARAR : İstinaf başvurusunun kabulü ile davanın reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 7. İş Mahkemesi
SAYISI : 2023/7 E., 2023/500 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalılar ... Havalimanı İnşaatları AŞ ile ... Köprü ve Üst Yapı İnş. AŞ vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesinin 29.12.2022 tarihli kararı ile İlk Derece Mahkemesinin söz konusu kararının ortadan kaldırılmasına, davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince, davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ve davalı ... AŞ ile davalı ... Köprü ve Üst Yapı İnş. AŞ vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekillince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 04.06.2024 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacı vekilleri ... ve ... , davalılar ... Havalimanı İnşaatları AŞ, ... İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ, ... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ ortak vekili Avukat ... ile davalı ... SPA vekili Avukat ... geldiler.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin önce havalimanı projesinde, sonra da yol projesinde çalıştığını, ana firmaların iş ortaklığını tüzel kişiliğe dönüştürerek sorumluluktan kurtulmaya çalıştıklarını, holding bünyesindeki Şirketlerin işçilik alacaklarından sorumlu olduklarını, davacının Pulkova Havalimanı İnşaatı şantiyesinde 03.08.2011 tarihinde formen olarak işe başladığını, bir müddet sonra yol projesine aktarılıp orada görevlendirildiğini ve aynı işi yaptığını, iş sözleşmesine göre işçinin çalışma koşulları konusunda Rusya İş Kanunu hükümlerinin geçerli olduğunu, 05.01.2016 tarihinde davacıya ihtiyaç kalmadığı ifade edilerek Türkiye'ye gönderildiğini, işine son verilip gönderilirken birçok belgeye imza attırıldığını, belgelerin çoğunluğunun Rusça olduğunu, Rus iş hukukunda işçi lehine olan hükümlerin geçerli olduğunu, ücretinin net 2.200,00 Euro olduğunu, bu ücretin 200,00-300,00 Euroluk kısmının Rusya'da davacı adına açtırılan banka hesabına, kalan kısmının ise Türkiye'de bulunan döviz hesabına havale edilerek ödendiğini, Türk çalışanların ise zorunlu olarak tüm ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştıklarını, 15 günde bir gün hafta tatili verildiğini, hafta tatili günü hariç haftada ortalama 72 saat çalıştırıldıklarını, bu durumun da eşit davranma ilkesinin ihlali olduğunu, işyerinde ırk ayrımı yapılarak Türk işçilere çok daha az ücret ve hak verilmesi nedeniyle ayrıca 4 aylık ücret tutarında tazminata hükmedilmesi gerektiğini, 15 günde bir hafta tatili kullandığını, çalışılan hafta tatili gününün ücretinin ödenmediğini, 1 Ocak haricinde tüm Rus ve Türk ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını, günlük ortalama 12 saat çalıştığını, şantiyede ortalama olarak çalışmasının 08.00'de başlayıp 20.00'de sona erdiğini, ancak dönem dönem çalışmanın 22.00-23.00'e kadar sürdüğü haftaların da olduğunu, taraflar arasında akdedilen sözleşmede haftalık normal çalışma süresinin 40 saat olarak belirlendiğini, fazla çalışma ücretlerinin ödenmediğini, iş sözleşmesine göre fazla çalışmaların günlük ilk iki saatinin %50, sonraki saatlerin ise %100 zamlı ücret üzerinden ödenmesi gerektiğini, yine sözleşmeye göre yıllık izin hakkının 34 gün olduğunu, yıllık izin haklarının kullandırılmadığını ve ücretinin ödenmediğini ileri sürerek eşitlik ilkesine aykırılık tazminatı, fazla çalışma, hafta tatili, ulusal bayram genel tatil ücreti, yıllık ücretli izin, ücret ve ücret farkı alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... SPA vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'i ve husumet itirazında bulunduklarını, davacı ile Şirket arasında işçi-işveren ilişkisi bulunmadığını, bu sebeple davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini, davacının çalıştığını iddia ettiği ... Havalimanı İnşaatı ve ... . ... Yüksek Hızlı Batı Çevre Yolu Projesinin yüklenicisinin müvekkili Şirket veya ortağı bulunduğu herhangi bir adi ortaklık olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ (Eski ünvanı: ... İnş. AŞ) vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkili Şirket nezdinde 03.06.2014-15.04.2015 tarihinde çalıştığını, her türlü alacağının ödendiğini, iş sözleşmesinin davacı tarafından sonlandırıldığını, belirsiz alacak davası ikame edilemeyeceğini, davacının dava konusu uyuşmazlığa Rus hukukunun uygulanması gerektiği yönündeki talebi kabul edildiği takdirde davanın Rusya'da görülmesi gerektiğini, ücret alacağının ödendiğini, davacının çalıştığı dönem boyunca puantaj kayıtlarını ve ücret bordrolarını ihtirazı kayıtsız imzaladığını, eşitlik ilkesine aykırılık nedeniyle tazminat ile ücret fark alacağı taleplerinin maddi gerçeğe ve hukuka aykırı olduğunu, sahada davacı ile aynı statüde İtalyan uyruklu herhangi bir işçi istihdam edilmediğini, fazla çalışmaların karşılığının eksiksiz olarak ödendiğini, ulusal bayram ve genel tatil ile hafta tatili çalışması yapılmışsa ücretinin ödendiğini, yıllık izin haklarının kullandırıldığını ya da ücretinin ödendiğini, tüm alacak kalemleri için en yüksek mevduat faizi talep edilemeyeceğini, tanıkların davasının bulunduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
3. Davalı ... İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının Şirkette hiç çalışmadığını, ... Havalimanları İnşaatları AŞ ve Davalı ... (Eski ünvanı: ... İnş. AŞ) nezdinde çalıştığını, aynı guruba ya da holdinge bağlı farklı tüzel kişiliği haiz şirketlerin işçilik alacaklarından kaynaklanan hukuki sorumluluklarının bünyesinde bulundukları holding ya da gruptan bağımsız olduğunu, davanın pasif husumet yokluğu nedeniyle reddi gerektiğini, belirsiz alacak davası ikame edilemeyeceğini, davacının dava konusu uyuşmazlığa Rus hukukunun uygulanması gerektiği yönündeki talebi kabul edildiği takdirde davanın Rusya'da görülmesi gerektiğini, tüm alacak kalemleri için en yüksek mevduat faizi talep edilemeyeceğini, tanıkların davasının bulunduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesiniistemiştir.
4. Davalı ... AŞ (Yeni ünvanı: ... Nükleer ve Endüstriyel Tesisler Yapım AŞ) vekili cevap dilekçesinde; zamanaşımı def'inde bulunduklarını, davacının müvekkili Şirket nezdinde 11.02.2012 tarihinde çalışmaya başladığını, her türlü alacağının ödendiğini, iş sözleşmesinin davacı tarafından sonlandırıldığını, belirsiz alacak davası ikame edilemeyeceğini, davacının dava konusu uyuşmazlığa Rus hukukunun uygulanması gerektiği yönündeki talebi kabul edildiği takdirde davanın Rusya'da görülmesi gerektiğini, ücret alacağının ödendiğini, davacının çalıştığı dönem boyunca puantaj kayıtlarını ve ücret bordrolarını ihtirazı kayıtsız imzaladığını, eşitlik ilkesine aykırılık nedeniyle tazminat ile ücret fark alacağı taleplerinin maddi gerçeğe ve hukuka aykırı olduğunu, sahada davacı ile aynı statüde İtalyan uyruklu herhangi bir işçi istihdam edilmediğini, fazla çalışmaların karşılığının eksiksiz olarak ödendiğini, ulusal bayram ve genel tatil ve hafta tatili çalışması yapılmışsa ücretinin ödendiğini, yıllık izin haklarının kullandırıldığını ya da ücretinin ödendiğini, tüm alacak kalemleri için en yüksek mevduat faizi talep edilemeyeceğini, tanıkların davasının bulunduğunu, dava konusu belirli süreli iş sözleşmesinin davacı tarafından sonlandırıldığını, bu nedenle kıdem ve ihbar tazminatı talep edilemeyeceğini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı sonrasında Rus hukukuna güre davacının talep etmiş olduğu tüm alacak taleplerinin 1 yıllık zamanaşımı süresine tâbi olduğu, dava tarihi 22.03.2018 olup bu tarihten 25 günlük arabuluculuk süresi kadar geriye gidildiğinde zamanaşımı için baz alınacak tarihin 25.02.2018 olarak tespit edildiği, bu itibarla 25.02.2017 tarihinden önceki alacak talepleri Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392 nci maddesine göre zamanaşımına uğrayacağı, davacının çalışma dönemlerine (11.02.2012-31.01.2014, 03.06.2014-05.01.2016) göre tüm işçilik alacak taleplerinin Rus hukuku yönünden zamanaşımına uğradığı gerekçesiyle davanın davalı ... İnşaat Sanayi ve Ticaret AŞ ve Astaldi SPA Şirketleri yönünden husumetten reddine, diğer davalılar bakımından zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; dosyanın Rus iş hukuku uzmanı olmayan bilirkişiye tevdi edildiğini, sadece davalı tarafın sunduğu bir kısım mevzuat metni ile hüküm kurulmasının hatalı olduğunu, zamanaşımı ve hak düşürücü süre yönünden Türk hukukunun uygulanması gerektiğini, kaldı ki Türk işçiler Rusya'da yabancı işçi statüsünde olduğu için dava açmak için öngörüldüğü iddia edilen 1 yıllık sürenin uygulanmayacağını, ayrıca vekâlet ücretleri ve yargılama giderleri de hatalı olup zayıf durumda olan işçinin mağduriyetine sebebiyet verdiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılmasına karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının iş sözleşmesinin 05.01.2016 tarihinde sona erdiği, davanın ise 22.03.2018 tarihinde açıldığı, dolayısıyla Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392 nci maddesine göre dava tarihi itibarıyla bireysel iş uyuşmazlığının çözümü için Mahkemeye başvurma süresi olan 3 aylık ve 1 yıllık sürenin dolduğu, Rusya hukukuna tâbi çalışma dönemine ilişkin alacak talepleri yönünden hak düşürücü sürenin geçmesi nedeniyle taleplerin reddine karar verilmesi gerektiği, Mahkemece görüş değişikliğine bağlı olarak yabancı hukukun uygulanması sonucunda davanın reddine karar verilmesi hâlinde, davacı aleyhine vekâlet ücreti ile yargılama giderine hükmedilmesinin hakkaniyetli olmayacağı ve adaletsizliğe yol açacağı, İlk Derece Mahkemesince davalılar ... Havalimanı İnşaatları AŞ ile ... Köprü ve Üst Yapı İnşaat AŞ lehine yargılama gideri ile vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı ... AŞ ile davalı ... Köprü ve Üst Yapı İnş. AŞ vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebepleri tekrar ederek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... AŞ vekili; lehlerine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... Köprü ve Üst Yapı İnş. AŞ vekili; lehlerine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini belirterek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; iş sözleşmesine uygulanacak hukuk, zamanaşımı def'i, davanın süresinde açılıp açılmadığı, vekâlet ücreti ve yargılama gideri noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un 2, 5, 8, 24, 27, 40 ve 44 üncü maddeleri.
3. Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun 392 nci maddesi şu şekildedir:
“Çalışan, hakkının ihlal edildiğini öğrendiği veya öğrenmesi gerektiği günden itibaren üç ay içinde bireysel iş uyuşmazlığının çözümü için mahkemeye başvurma hakkına sahiptir.
İşveren, çalışanın işletmeye verdiği zararın tazminine ilişkin uyuşmazlıklarda, zararın tespit edildiği tarihten itibaren bir yıl içinde mahkemeye gitme hakkına sahiptir.
Bu maddede belirtilen sürelerin geçerli bir nedenle kaçırılması durumunda, bu süreler mahkeme tarafından tekrar başlatılabilir.”
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. İlâmın İlgili Hukuk bölümünün (3) numaralı paragrafında yer verilen Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun mahkemeye başvurma sürelerinin düzenlendiği 392 nci maddesinde belirtilen sürelerin, Dairemizce daha önce bazı kararlarda hak düşürücü süre olduğu belirtilmişse de yeniden yapılan değerlendirmede bu sürelerin zamanaşımı süresi niteliğinde olduğu sonucuna varılmıştır. Dava tarihi itibarıyla söz konusu zamanaşımı süresinin dolduğu ve davalı tarafça usulüne uygun şekilde zamanaşımı def'inde bulunulduğu anlaşılmıştır. Bölge Adliye Mahkemesince söz konusu sürelerin hak düşürücü süre olarak nitelendirilmesi hatalı ise de bu hata sonuca etkili olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı ve davalılar ... Havalimanı İnşaatları AŞ ile ... Köprü ve Üst Yapı İnş. AŞ vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalılar yararına müştereken takdir edilen 17.100,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davacı tarafa yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
04.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.