"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 15. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurusunun esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : Karşıyaka 1. İş Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı ... (davalı Kooperatif) bünyesinde 1993-01.10.2022 tarihleri arasında değnekçi (hareket memuru) olarak çalıştığını, iş sözleşmesinin davalı Kooperatif tarafından 01.10.2022 tarihinde ... dolmuşlarının ...'a dönüşmesi sebebi ile herhangi bir bildirimde bulunulmadan feshedildiğini, müvekkilinin emekli edilmesi sebebi ile sigortasız bir şekilde asgari ücret karşılığında çalıştırıldığını, ücretin elden ödendiğini ileri sürerek kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, asgari geçim indirimi, yıllık ücretli izin, hafta tatili ücreti, fazla çalışma ücreti ile ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının talep ettiği alacak kalemlerinin zamanaşımına uğradığını, davacının davalı Kooperatifteki çalışmasının emeklilik nedeniyle 02.02.2016 tarihinde sona erdiğini, bu tarihten sonra davacının davalı Kooperatifte herhangi bir çalışmasının bulunmadığını, bu durumun Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) kayıtları ile de sabit olduğunu, davacının herhangi bir hak ve alacağı bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen tarih ve sayılı kararıyla; SGK kayıtlarına göre davacının davalı Kooperatif nezdinde 01.10.1998 tarihinde işe girişinin, 02.02.2016 tarihinde 08 (emeklilik) çıkış kodu ile işten ayrılışının bildirildiği, bu tarihten sonra herhangi bir hizmet bildirimi bulunmadığı, 1998 öncesi ve 2016 sonrası hizmet iddiasına ilişkin açılmış herhangi bir hizmet tespiti davası bulunmadığı ve dosya kapsamında iddiayı ispata ilişkin yükümlülüğün davacı tarafça yerine getirilmediğinin anlaşıldığı, davacının hizmetinin SGK kayıtlarındaki gibi 02.02.2016 tarihinde sona erdiği kabul edilmekle 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun (7036 sayılı Kanun)15 inci maddesi ile 4857 sayılı İş Kanunu'na (4857 sayılı Kanun) eklenen ek 3 üncü madde uyarınca davaya konu taleplerden iş sözleşmesinin feshi ile muaccel olan kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ile yıllık ücretli izin alacaklarının ek madde yürürlük tarihine göre 25.10.2022 tarihinde zamanaşımına uğradığı, dava tarihinin 24.01.2023 olduğu, ücret alacaklarının ise 5 yıllık zamanaşımına tâbi olduğu ve dava tarihinden 5 yıl geriye gidildiğinde 02.02.2016 tarihine kadar hak kazanılan tüm ücret alacaklarının da zamanaşımına uğradığının anlaşıldığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; tahkikat aşamasında dinlenen tanıkların müvekkilinin işten çıkış tarihini açık ve net olarak "otobüslerin ... olmasından sonra çıkarıldı" şeklinde beyan ettiklerini, buna göre müvekkilinin iş sözleşmesinin davalı tarafından 01.10.2022 tarihinde, ... dolmuşlarının ...'a dönüşmesi sebebi ile feshedildiğinin ispatlandığını, Mahkemece ... dolmuşlarının ...'a dönüşmesi hususunda araştırma yapılmadığını, salt SGK kayıtları esas alınarak müvekkilin alacaklarının zamanaşımına uğradığına kanaat getirildiğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen tarih ve sayılı kararıyla; dosyadaki yazılara, hükmün Dairece de benimsenmiş bulunan yasal ve hukuksal gerekçeleri ile tarafların dayandığı maddi delillere ve bu delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine ve ayrıntısı İlk Derece Mahkemesinin gerekçesinde belirtildiği üzere İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmesinde isabetsizlik bulunmadığının anlaşılmasına göre davacı vekilinin tüm istinaf itirazlarının reddi ile usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşılan hükme yönelik istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği gerekçelere dayanarak ve resen dikkate alınacak nedenlerle davanın kabulüne karar verilmek üzere Bölge Adliye Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının davalı işveren bünyesindeki çalışma süresi ile kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, asgari geçim indirimi, yıllık ücretli izin, hafta tatili, fazla çalışma ve ulusal bayram ve genel tatil ücreti alacaklarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ve 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla mülga 1475 sayılı İş Kanunu'nun hâlen yürürlükte olan 14 üncü maddesi.
3. 4857 sayılı Kanun'un 17, 41, 44, 46, 47, 53, 59, 63 ve 68 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. İş hukukunda çalışma olgusunu ve hizmet süresini ispat yükü, bunu iddia eden işçiye düşer. Çalışma olgusu her türlü delille kanıtlanabilir. Çalışmanın ispatı konusunda, SGK ve işyeri kayıtları özellikle işyerine giriş çıkışı gösteren belgeler, işyeri iç yazışmaları, delil niteliğindedir. Özellikle iddia edilen çalışma döneminde SGK kayıtlarındaki işverenlerin araştırılması ve kayden görünen işverenlerle işçi arasında iş görme ediminin yerine getirilip getirilmediği, kaydın ne şekilde oluştuğu araştırılmalıdır.
2. İşçinin çalışma olgusunun tespitinde işyerinde veya komşu işyerlerinde çalışanların tanıklığı önemli olduğu gibi tanık olarak dinlenecek kişinin tanıklığına güveni etkileyebilecek bir durumun olup olmadığı da araştırılmalıdır. Tanıklar belirli bir dönem çalışmışlarsa ve başkaca delil yok ise beyanlarının belirtikleri dönemle sınırlandırılması gerekir.
3. Somut uyuşmazlıkta dava dilekçesinde, davacının 1993-01.10.2022 tarihleri arasında davalı bünyesinde değnekçi (hareket memuru) olarak çalıştığı, iş sözleşmesinin davalı Kooperatif tarafından 01.10.2022 tarihinde, ... dolmuşlarının ...'a dönüşmesi sebebi ile herhangi bir bildirimde bulunulmadan feshedildiği iddia edilmiş ve bu iddianın ispatı için tanık deliline dayanılmıştır. İlk Derece Mahkemesince davacının iş sözleşmesinin 02.02.2016 tarihinde emeklilik nedeniyle son bulduğu ve davacı tarafça bu tarihten sonra 01.10.2022 tarihine kadar kesintisiz çalışıldığı hususunun ispatlanamadığı kabul edilmiştir.
Ne var ki Mahkemece beyanlarına başvurulan davacı tanıklarından D.D. ve ..., davacının davalı işveren bünyesinde çalıştığı süreye ilişkin beyanlarının alınmadığı, buna göre davacının emeklilik tarihinden sonra çalışmaya devam edip etmediği hususunda sözü edilen tanıkların bilgi ve görgüsü olup olmadığının belirlenmediği anlaşılmaktadır.
Şu hâlde davacı tanıklarından D.D. ve .... yeniden dinlenilmeli, tanık beyanları arasında çelişki oluşması durumunda 6100 sayılı Kanun'un 261 inci maddesi dikkate alınarak tüm tanıklar yeniden dinlenmek suretiyle beyanlar arasındaki çelişki giderilmeye çalışılmalı, ayrıca ... sistemine ne zaman geçildiği araştırılmalı, sonucuna ve tüm dosya kapsamına göre davacının davalı işveren bünyesinde çalıştığı süre belirlendikten sonra davaya konu alacaklar hakkında bir karar verilmelidir.
Belirtilen husus gözetilmeden eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
08.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.