"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 28. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/3346 E., 2024/224 K.
KARAR : Davalı ... Çelik Enerji Tersane ve Ulş. San. AŞ'nin istinaf başvurusunun esastan reddi, davacının istinaf başvurusunun kabulü ile davanın kısmen kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bakırköy 16. İş Mahkemesi
SAYISI : 2016/19 E., 2021/368 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... Çelik Enerji Tersane ve Ulş. San. AŞ (... Çelik Şirketi) vekili ve davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı ... Çelik Şirketinin başvurusunun esastan reddine, davacının başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip
gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı Şirketler ile 10.06.2014 başlangıç ve 10.12.2014 bitiş tarihli 6 ay süreli iş sözleşmesi imzaladığını, davacının bağlama limanı İstanbul olan ... 2 isimli gemide kaptan olarak aylık 3.500,00 USD ücret karşılığında çalıştığını, geminin donatanın gemi sicil kayıtlarına göre davalı ... Çelik Şirketi Çanakkale Şubesi olduğunu, davacının 10.06.2014 tarihinde gemideki görevine başladığını, iş sözleşmesinin davalı tarafından haksız olarak ve süresinden önce 23.07.2014 tarihinde feshedildiğini, davacının sözleşmesinin asıl sona ermesi gereken tarih olan 10.12.2014 tarihine kadar olan ücretini talep hakkı doğduğunu, davacıya toplamda 6 ay ücret + 1 ücret ikramiye olmak üzere toplam 24.500,00 TL ödenmesi gerektiği hâlde sadece 11.570,13 TL ödendiğini ileri sürerek ödenmeyen ücret ve izin ücreti/ikramiye ücreti toplamının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde; ... 2 gemisinin özellikle harici hatlarda davalı Şirketlerin kendi yüklerini taşımak için donatıldığını ve sefere koyulduğunu, geminin ...'dan yüklediği kütük demir yükünün ... limanında eksik çıktığını, kaptan ile yapılan görüşmede yükleme limanında gemi tarafından yük miktarının tespiti ile ilgili herhangi bir draft survey veya puantörlüğün layıkıyla yapılmadığının öğrenildiğini, davacının kusurlu davranışı nedeniyle müvekkili Şirketlerin gümrük mevzuatı gereği yüklü cezalara çarptırıldığını, davacının görevini dikkat ve özen yükümlülüğüne uygun şekilde yürütmemesi nedeni ile iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğini, davacıya gemiden ayrıldığı gün de dâhil olmak üzere hak ettiği tüm tutarların ödendiğini, davacının yıllık izin alacağının bulunmadığını, yıllık izne hak kazanması için en az 6 ay süre ile çalışması gerektiğini, davacının anlaşmasında ikramiye ücretinin de bulunmadığını, alacakların zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
1. İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; dosya kapsamındaki deliller birlikte değerlendirildiğinde; davacının 10.06.2014-23.07.2014 tarihleri arasında çalıştığı, davalı tarafça iş sözleşmesinin draft survey raporuna attığı imza ile yükleme limanında konişmento miktarından eksik yüklediği farktan doğan hukuki sorumluluk kapsamında davacının görevini dikkat ve özen yükümlülüğüne aykırı şekilde yürütmesi nedeni ile feshedildiği, davacı ile davalı ... Çelik Şirketi arasında imzalanan sözleşmenin başlangıç tarihinin 10.06.2014, bitiş tarihinin ise 10.12.2014 olduğu, iş sözleşmesinin davalı tarafından bir aylık deneme süresinden sonra ve haklı bir sebep olmadan feshedildiği, gerçekleştirilen feshin haklı nedene dayandığının ispatlanamadığı, davacının davadaki talebinin davalılardan ... Çelik Şirketine ait olan ... 2 isimli gemiye ait olduğu, davacının işine son verilen sözleşmenin de davalı ... Çelik Şirketi ile ... 2 isimli gemi hizmet sözleşmesi olduğu, davalılardan ... Taşımacılık Taahhüt İnşaat ve Tic. AŞ'nin (... Taşımacılık Şirketi) talebe konu alacaklardan sorumlu olmadığı gerekçesiyle davalı ... Taşımacılık Şirketi yönünden husumet yokluğundan davanın reddine, davalı ... Çelik Şirketi yönünden davanın kabulüne karar verilmiştir.
2. İlk Derece Mahkemesinin 20.09.2021 tarihli ek kararıyla; davacı vekilinin hükmedilen alacaklara işletilecek faizin başlangıç tarihinin belirlenmemesine dair maddi hatanın düzeltilmesi talebi üzerine “19.366,66.-USD ücret ve izin ücreti alacağının davalı ... Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım San. A.Ş'den dava tarihinden itibaren yabancı mevduata işleyecek en yüksek faiz ile birlikte alınarak davacıya verilmesine” şeklinde düzeltilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalı ... Çelik Şirketi vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili; davalı Şirketler arasında organik bağ olduğunu, davalıların aynı adreste faaliyet gösterdiklerini, ortaklarının aynı kişilerden oluştuğunu, davacının çalıştığı ... 2 isimli geminin ... Taşımacılık Şirketine bağlı olduğunu, iş sözleşmesi ile işten ayrılış ordinosunun ... Taşımacılık Şirketince düzenlendiğini, davalıların aynı vekille temsil edildiğini, davalı Şirkete ait internet sitesinin de iddialarını doğruladığını ve ... Taşımacılık Şirketinin davalı ... Çelik Şirketi bünyesinde faaliyet gösterdiğinin açıkça görüldüğünü, davanın ... Taşımacılık Şirketi yönünden de kabulü gerektiğini ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Çelik Şirketi vekili; davanın yetkisiz mahkemede açıldığını, davacının kusurlu hareketi sonucu iş sözleşmesinin müvekkili Şirket tarafından haklı nedenle feshedildiğini, davacıya gemiden ayrıldığı gün de dâhil olmak üzere hak ettiği tüm ücretlerin eksiksiz şekilde ödendiğini, davacının kusurlu davranışının müvekkili Şirket tarafından 22.07.2014 tarihinde öğrenilip iş sözleşmesinin 23.07.2014 tarihinde sona erdirildiğini, iş sözleşmesi müvekkili Şirketçe derhal ve haklı nedenle feshedildiğinden hükme esas alınan raporda, bilirkişinin bakiye süre alacağı adı altında yaptığı tüm hesaplamaların ve tespitlerin dayanak alındığı İlk Derece Mahkemesi kararının hatalı olduğunu ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; her ne kadar sigorta kayıtlarına göre davacı davalı ... Çelik Şirketi nezdinde çalışmakta ve gemiadamı iş sözleşmesindeki imza davalı ... Çelik Şirketince atılsa da, sözleşmenin tarafı olarak davalı ... Taşımacılık Şirketinin yer alması, Gümrük Müdürlüğünün noksanlık takibatı konulu belgeyi ... Taşımacılık Şirketine hitaben yazması, davalı tarafından sunulan ayrılış ordinosunun davalı ... Taşımacılık Şirketine hitaben yazılması ve davalı Şirketlerin avukatlarına verdikleri vekâletname bir arada değerlendirildiğinde, davacının tüm çalışma döneminde her iki Şirketin sevk ve otoritesi altında çalıştığı, bu tespitlere göre davalı Şirketler arasında organik bağ ile birlikte istihdam ilişkisinin bulunduğu ve davacının husumete yönelik itirazının kabulü gerektiği, davalı vekili, davacının Geminin 8/16 nolu ...-... kütük demir seferinde ...'dan yüklediği kütük demir yükünün ... limanında eksik çıkmasını ve yükleme limanında gemi tarafından yük miktarının tespiti ile ilgili herhangi bir draft survey ya da puantörlüğün laiki ile yapılmaması nedeniyle haklı nedenle fesih yapıldığını savunmuşsa da, davacının işten ayrılış kodunun Kod (3) olarak Kuruma bildirildiği, iş sözleşmesinin feshine neden olarak gösterilen olayla ilgili davacının kusurlu olduğuna dair dosyaya herhangi bir delil sunulmadığı, davalı tarafça haklı nedenle fesih yapıldığının ispatlanamadığı ve davacının sözleşmede belirtildiği şekilde ücret alacağına hak kazandığı gerekçesiyle davalı ... Çelik Şirketinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacının başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne ve her iki Şirketin davacının alacağından müştereken ve müteselsilen sorumlu olduklarına karar verilmiştir.
2. Bölge Adliye Mahkemesi tarafından 26.03.2024 tarihli maddi hatanın düzeltilmesi kararı ile Dairenin 15.02.2024 tarihli kararının (Ç) bendi 1. Maddesinin "19.366,66.-USD ücret ve izin ücreti alacağının dava tarihinden itibaren yabancı mevduata işleyecek en yüksek faiz ile birlikte müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine" şeklinde düzeltilmesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekili; davanın yetkisiz mahkemede açıldığını, davacının kusurlu hareketi neticesinde müvekkili Şirketi zarara uğrattığını, basiretli bir kaptan gibi hareket etmediğini ve iş sözleşmesinin haklı nedenle feshedildiğini, davacıya gemiden ayrıldığı gün de dâhil olmak üzere tüm alacaklarının eksiksiz ödendiğini, herhangi bir alacağı kalmadığını, Bölge Adliye Mahkemesinin taraflar arasında organik bağ bulunduğu gerekçesiyle müvekkillerin müşterek ve müteselsil sorumluluğunu kabul etmesinin hukuka aykırı olduğunu, müvekkili ... Taşımacılık Şirketinin acente olduğunu, davalı ... Çelik Şirketinden farklı bir tüzel kişiliği bulunduğunu, hükme esas alınan bilirkişi raporunda, bilirkişinin bakiye süre alacağı adı altında yaptığı tüm hesaplamaların ve tespitlerin hatalı olduğunu ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, iş sözleşmesinin işverence haklı nedenle feshedilip feshedilmediği, buna bağlı olarak davacının bakiye süre ücret alacağına hak kazanıp kazanmadığı, husumet, yıllık izin ücretinin hesap yöntemi hususlarındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi
2. 854 sayılı Deniz İş Kanunu'nun (854 sayılı Kanun) 14 ve 29 uncu maddeleri.
3. 854 sayılı Kanun'un 40 ıncı maddesinin birinci ve ikinci fıkraları şu şekildedir:
" Aynı işveren emrinde veya aynı gemide bir takvim yılı içinde bir veya birkaç hizmet aktine dayanarak en az altı ay çalışmış olan gemiadamı, yıllık ücretli izine hak kazanır.
İzin süresi, altı aydan bir yıla kadar hizmeti olan gemiadamları için 15 günden ve bir yıl ve daha fazla hizmeti olanlar için yılda bir aydan az olamaz...."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalılar vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Somut uyuşmazlıkta; davacı, davalı Şirketler ile 10.06.2014 başlangıç ve 10.12.2014 bitiş tarihli 6 ay süreli iş sözleşmesi imzaladığını, ... 2 isimli gemide kaptan olarak çalıştığını, yine bu tarihler öncesinde de aynı işverenlere ait ... 1 isimli gemide kaptan olarak çalıştığını, iş sözleşmesinin davalı tarafından haksız olarak ve süresinden önce 23.07.2014 tarihinde feshedildiğini ileri sürerek sözleşmenin asıl sona erme tarihi olan 10.12.2014 tarihine kadar olan ücret alacağı ile yıllık izin ve ikramiye alacaklarının davalılardan tahsilini talep etmiştir.
3. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda, davacının bakiye süre ücret alacağı olarak hesaplanan tutara, bir aylık yıllık izin ücreti olarak 3.500 USD eklenerek sonuca gidilmiş ise de yıllık izin ücreti yönünden yapılan değerlendirme isabetli değildir.
4. Dosya kapsamında mevcut olan ve taraflarca imzalanan 10.06.2014 başlangıç ve 10.12.2014 bitiş tarihli gemiadamı iş sözleşmesinin" İZİNLER" kenar başlıklı 7 nci maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında;
"Aynı işveren emrinde veya aynı gemide bir takvim yılı içinde bir veya birkaç hizmet akdine dayanarak en az altı ay çalışmış olan gemi adamı, yıllık ücretli izne hak kazanır.
İzin süresi, altı aydan bir yıla kadar hizmeti olan gemiadamları için 15 günden ve bir yıl ve daha fazla hizmeti olanlar için yılda bir aydan az olamaz." şeklinde düzenleme yer almaktadır. Bu düzenleme 854 sayılı Kanun'un 40 ncı maddesinin tekrarı niteliğindedir.
5. Dava konusu olan sözleşme 10.06.2014 başlangıç tarihli iş sözleşmesi ise de, dava dilekçesindeki açıklamaya göre gemiadamı davacının bu tarih öncesinde de 05.09.2013-06.03.2014 tarihleri arasında yine davalı Şirketlere ait olan ... 1 isimli gemide kaptan olarak çalıştığı tespit edilmiş ve ilgili sözleşme suretleri de dosyaya sunulmuştur. Yukarıda (4) numaralı paragrafta belirtildiği üzere, iş sözleşmesinin birinci ve ikinci fıkraları ile davacının 05.09.2013-06.03.2014 tarihleri ve 10.06.2014-23.07.2014 tarihleri arasındaki çalışma süresi hep birlikte değerlendirildiğinde; aynı işverenler emrinde bir takvim yılı içinde bir veya birkaç iş sözleşmesine dayanarak en az altı ay çalışan gemiadamı davacı, yıllık izin ücretine hak kazanır. Ancak izin süresi, altı aydan bir yıla kadar hizmeti olan gemiadamları için 15 günden az olamayacağından, hesaplanan yıllık izin ücretinin bir ay değil, 15 gün üzerinden hesaplanarak sonuca gidilmesi için hükmün bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
24.06.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.