"İçtihat Metni"
Başvurucu vekili dilekçesinde; müvekkili A.A'nın iş sözleşmesinin haksız ve bildirimsiz şekilde işverence feshedilmesi üzerine kıdem ve ihbar tazminatı talepli dava açtıklarını, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verildiğini, kararın davalı vekilince istinaf edilmesi üzerine Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 07.09.2023 tarihli ve 2022/224 Esas, 2023/595 Karar sayılı kararı ile başvurunu kabulüne karar verilerek İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılıp davanın reddine karar verildiğini; oysa aynı Dairenin benzer bir uyuşmazlıkta farklı karar verdiğini, şöyle ki müvekkili H.Ç'nin iş sözleşmesinin işverence haksız şekilde feshedilmesi üzerine kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla çalışma istemli olarak açtıkları davada İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilerek kıdem tazminatının hüküm altına alındığını, bu karara yönelik davalının istinaf başvurusunun ise Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 28.09.2023 tarihli ve 2022/540 Esas, 2023732 Karar sayılı kararı ile esastan reddedildiğini, böylece kararlar arasında çelişki bulunduğunu belirterek uyuşmazlığın giderilmesini talep etmiştir.
II. BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ HUKUK DAİRELERİ BAŞKANLAR KURULU KARARI
Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 05.06.2024 tarihli ve 2024/6 Karar sayılı kararı ile; görevlendirilen raportörün yazılı olarak sunduğu 16.05.2024 tarihli rapor ve talep dilekçesi ile ilgili belgeler okunup incelendikten sonra, bölge adliye mahkemesinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasında uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağının 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun'un (5235 sayılı Kanun) 35 inci maddesinde yer alan düzenleme olduğu, ilgili Kanun maddesi gereğince başkanlar kurulunun görevlerinin "... Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya Ceza Muhakemesi Kanununa göre istinaf yoluna başvurma ... bulunanların, benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, kendi görüşlerini de ekleyerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesini istemek" şeklinde olduğu, yasal düzenleme gereği aynı dairenin farklı kararları için başkanlar kuruluna gidilemeyeceği, esas bakımından da Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 2022/224 Esas, 2023/595 Karar sayılı ilâmına konu olayda devamsızlık olgusunun ispatlandığı, aynı Dairenin 2022/540 Esas, 2023732 Karar sayılı ilâmına konu olayda ise tanık beyanlarına göre ödenmeyen işçilik alacakları bulunması sebebiyle iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshedildiğinin ispatlandığı; bu nedenle iki karar arasında uyuşmazlık bulunmadığı kanaatine ulaşıldığı gerekçesiyle 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesi uyarınca gereğinin takdir ve ifası için dosyanın Yargıtay 9. Hukuk Dairesine gönderilmesine karar verilmiştir.
III. UYUŞMAZLIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR
A. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 07.09.2023 Tarihli ve 2022/224 Esas, 2023/595 Karar Sayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; somut uyuşmazlıkta davacının, iş sözleşmesinin haksız şekilde feshedildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatının ödenmesini talep ettiği, davalının ise davacının iş sözleşmesinin devamsızlık nedeniyle feshedildiğini savunduğu, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verildiği, kararın davalı vekilince istinaf edildiği, gerek davacı tanıkları gerekse davalı tanıklarının beyanlarından davacının yasal süreyi aşar şekilde 3 iş günü devamsızlık yaptığının anlaşıldığı, davalı işverence iş sözleşmesinin 4857 sayılı İş Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 25 inci maddesinin (II) numaralı bendinin (g) alt bendi uyarınca haklı nedenlerle feshedildiği, bu durumda davanın reddine karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle davalının istinaf başvurusunun kabulü ile davanın kabulüne dair İlk Derece Mahkemesi hükmünün ortadan kaldırılmasına ve yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın reddine kesin olmak üzere karar verilmiştir.
B. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin 28.09.2023 Tarihli ve 2022/540 Esas, 2023732 Karar Sayılı Kararı
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; somut uyuşmazlıkta davacının, iş sözleşmesinin haksız şekilde feshedildiğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatı ile fazla çalışma alacağının ödenmesini talep ettiği, davalının ise davacının iş sözleşmesinin devamsızlık nedeniyle feshedildiğini savunduğu, İlk Derece Mahkemesince kıdem tazminatı ile fazla çalışma alacağı hüküm altına alınmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verildiği, kararın davalı vekilince istinaf edildiği, davacının çıkışının Kuruma Kod 29 (işveren tarafından işçinin ahlak ve iyiniyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle fesih) olarak bildirildiğinin görüldüğü, davacı ile menfaat birliği içinde olmayan tanık beyanlarına göre davacının davalıdan alacaklarının ödenmesini istediği, ödenmeyen geniş anlamda bir kısım işçilik alacaklarının bulunması nedeniyle iş sözleşmesini 4857 sayılı Kanun'un 24 üncü maddesinin (II) numaralı bendinin (e) alt bendi uyarınca haklı olarak feshettiği ve kıdem tazminatına hak kazandığı anlaşıldığından İlk Derece Mahkemesi kararının yerinde olduğu gerekçesiyle davalının istinaf başvurusunun esastan reddine kesin olmak üzere karar verilmiştir.
IV. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, aynı bölge adliye mahkemesi hukuk dairesinin benzer olaylara ilişkin farklı yöndeki kararları arasındaki uyuşmazlığın 5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesine göre giderilmesinin mümkün olup olmadığı noktasındadır.
B. İlgili Hukuk
1. Bölge adliye mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesinde yer alan düzenlemedir.
2. 5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde yer alan düzenlemeye göre; “Re'sen veya bölge adliye mahkemesinin ilgili hukuk veya ceza dairesinin ya da Cumhuriyet başsavcısının, Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya Ceza Muhakemesi Kanununa göre istinaf yoluna başvurma ... bulunanların, benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, kendi görüşlerini de ekleyerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesini istemek” bölge adliye mahkemesi ceza daireleri başkanlar kurulu ve hukuk daireleri başkanlar kurulunun görevleri arasında sayılmıştır.
3. 5235 sayılı Kanun’un 35 inci maddesinin ikinci fıkrası ise şu şekildedir:
"...
(Değişik fıkra: 20/11/2017 – KHK-696/92 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7079/87md.) (3) numaralı bende göre yapılacak istemler, ceza davalarında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hukuk davalarında ise ilgili hukuk dairesine iletilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı uyuşmazlık bulunduğuna kanaat getirmesi durumunda ilgili ceza dairesinden bir karar verilmesini talep eder. Uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak dairece bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.
...”
C. Değerlendirme
1. Adli yargı alanındaki içtihatların birleştirilmesi görevi, esas olarak Yargıtayın kararları aracılığıyla yerine getirilir. Çünkü, Yargıtayın asli görevi, bir kuralın anlamı konusunda ülke genelinde yorum birliği ve içtihat birliğini sağlamaktır (... Güzel, "İçtihat Uyuşmazlığı Nedeniyle Adil Yargılanma Hakkının İhlali", Çalışma ve Toplum, C.3, S.78, 2023, s.1999).
2. Yargıtayın içtihat birliğini sağlama görevini yerine getirebilmesi için, ilk ve temel koşul, benzer hukuki konular hakkında birbirine aykırı en az iki Yargıtay kararının varlığıdır (Güzel, s.1996; ... Kuru, ... Aydın, Medeni Usul Hukuku El Kitabı, C.II, Ankara, İkinci Bası, 2021, s. 1471). Ancak hangi durumlarda içtihat uyuşmazlığının mevcut olduğu ve içtihatların birleştirilmesi koşullarının oluştuğu hususu, 2797 sayılı Yargıtay Kanunu'nun (2797 sayılı Kanun) 15 ve 16 ncı maddelerinde düzenlenmiştir.
3. Yargıtayın hukuk daireleri arasında içtihat uyuşmazlığı bulunması ya da Yargıtay dairelerinden birinin yerleşmiş içtihadından dönmek istemesi veya sözü edilen dairelerden birinin benzer olaylarda birbirine uymayan kararlar vermiş olması durumunda, bir içtihat uyuşmazlığı söz konusu olur. Bu uyuşmazlıkları içtihatların birleştirilmesi yoluyla kesin olarak karara bağlama görevi, 2797 sayılı Kanun'un 15 inci maddesine göre Yargıtay Hukuk Genel Kuruluna aittir. Görüldüğü gibi 2797 sayılı Kanun'da, Yargıtayın hukuk dairelerinden birisi tarafından verilen farklı yöndeki kararlar arasındaki içtihat uyuşmazlığının giderilmesine imkân tanınmaktadır.
4. Yargıtayın bir diğer önemli fonksiyonu ise 5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesi çerçevesinde bölge adliye mahkemelerinin kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesine ilişkindir. Söz konusu Kanun hükmüne göre, benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde, bölge adliye mahkemesi hukuk dairesi başkanlar kurulunca, Yargıtayın ilgili hukuk dairesinden bu konuda bir karar verilmesi istenir.
5. Bilindiği gibi Kanun'un 35 inci maddesinin ilk şeklinde, Yargıtay Birinci Başkanlığından uyuşmazlığın giderilmesi hakkında bir karar verilmesinin isteneceği öngörülmüşken, 20.11.2017 tarihli 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin (aynen kabul: 01.02.2018-7079/87) 92 nci maddesi ile yapılan değişiklikle birlikte uyuşmazlığın giderilmesine yönelik istemlerin hukuk davalarında ilgili hukuk dairesine iletileceği hükme bağlanmıştır. Böylece, bölge adliye mahkemesi başkanlar kurulunca uyuşmazlığın giderilmesine yönelik taleplerin Yargıtay Birinci Başkanlığı yerine ilgili hukuk dairesine iletilmesi kural hâline gelmiştir.
6. Sonuç olarak yukarıda yer verilen yasal düzenlemeye göre hukuk davalarında bölge adliye mahkemesi başkanlar kurulunun uyuşmazlığın giderilmesi talepleri bakımından karar verme yetkisi, Yargıtayın ilgili hukuk dairesine ait olup bu yetkinin kapsamı, bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar ile sınırlıdır.
7. Kanun koyucu, 2797 sayılı Kanun'dan farklı olarak 5235 sayılı Kanun'da, aynı bölge adliye mahkemesinin aynı dairesinin farklı yöndeki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi yönünde bir seçeneğe yer vermemiştir. Ayrıca belirtmek gerekir ki Yargıtay ilgili hukuk dairesinin uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin kararları, içtihadın birleştirilmesi kararları gibi tarafları ve mahkemeleri bağlayıcı bir sonuç doğurmazlar (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, 19.04.2022 tarihli ve 2022/3979 Esas, 2022/4838 Karar sayılı kararı). Kanun'un açık hükmü karşısında, aynı bölge adliye mahkemesinin aynı dairesinin farklı yöndeki kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın Yargıtayın ilgili hukuk dairesince giderilmesi mümkün değildir.
8. Açıklanan yasal düzenlemeler çerçevesinde somut olay değerlendirildiğinde; Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi Başkanlar Kurulunca 5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesi gereğince Dairemize iletilen uyuşmazlığın, ilgili Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesinin iki farklı kararına ilişkin olduğu görülmektedir. Aynı mahkemenin aynı dairesinin benzer olaylardaki farklı kararları arasındaki çelişkilerin 5235 sayılı Kanun'un 35 inci maddesi bağlamında giderilmesi mümkün olmadığından uyuşmazlığın giderilmesine yer olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
V. KARAR
1. Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kurulunun 05.06.2024 tarihli ve 2024/6 Karar sayılı kararına istinaden iletilen mevcut talep yönünden uyuşmazlığın giderilmesine yer olmadığına,
2. Dosyanın Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi Hukuk Daireleri Başkanlar Kuruluna gönderilmesine,
18.09.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.