"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak verilen karar; davacı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 01.02.2012-10.11.2015 tarihleri arasında davalıya ait Rusya şantiyelerinde çalıştığını, alacaklarının ödenmediğini ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatı, fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal bayram ve genel tatil alacaklarının davalılardan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; davacının İŞKUR iş sözleşmesi ile belirli süreli olarak istihdam edildiğini, Rusya Fedarasyonu kanunlarının uygulanması gerektiğini, projenin sona ermesi nedeniyle iş sözleşmesinin sona erdiğini, müvekkilinin Rusya'da inşaat alanında proje bazında çalıştığını, işçilerle belirli süreli sözleşme yapıldığını, davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamadığını, davacının tüm alacaklarının ödendiğini savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... İnşaat Yatırım San. ve Tic. AŞ vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkili Şirket nezdinde çalışmasının bulunmadığını, işin yapıldığı yer mahkemesinin yetkisi tanınarak Mahkemenin dosyaya yabancı hukuk ve yabancı mahkemenin yetkisi nedeniyle bakmaması gerektiğini, davacının iddia ettiği ücretin fahiş miktarda olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
... 23. İş Mahkemesinin 07.12.2018 tarihli kararı ile; yapılan yargılama sonucunda toplanan deliller ve bilirkişi raporuna dayanılarak, yazılı gerekçe ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
... 23. İş Mahkemesinin 07.12.2018 tarihli kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri tarafından istinaf başvurusunda bulunulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 12.10.2021 tarihli kararı ile; davalılar vekillerinin aylık ücrete yönelik istinaf başvurularının kabulüyle İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
Bölge Adliye Mahkemesinin 12.10.2021 tarihli kararının süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairemizin 20.01.2021 tarihli kararıyla; taraflar arasında hukuk seçimi anlaşması bulunduğundan dava konusu alacakların ait olduğu çalışma dönemi hakkında Rusya hukukunun uygulanması gerektiği, hâl böyle olunca gerekirse Rusya hukukunda uzman bir bilirkişiden de rapor alınmak suretiyle dava konusu uyuşmazlık bakımından değerlendirme yapılması ve dosya kapsamındaki delil durumu birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiği, bu maddi ve hukuki olgular gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesi ile kararın bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin 12.04.2023 tarihli kararı ile; bozma ilâmına uyularak yapılan yargılama sırasında davalılar vekillerince sözlü ve yazılı beyanları ile dosyadaki uyuşmazlığa Türk hukukunun uygulanmasının talep edildiği, bu durumda bozma kararı içeriği ve usuli kazanılmış hak ilkesi dikkate alınarak 12.10.2021 tarihli karar gibi hüküm kurulduğu gerekçesiyle bozma öncesinde olduğu gibi davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin 12.04.2023 tarihli kararının süresi içinde davalılar vekilleri ve katılma yoluyla davacı vekili temyiz edilmesi üzerine Dairece, davalı tarafından sunulan cevap dilekçesinde dava konusu alacaklar hakkında yabancı hukukun uygulanması gerektiğinin savunulduğu, yabancı hukuka yönelik yapılan bozma sonrası yargılamada tarafların Türk hukukunun uygulanacağı konusunda anlaşmasının davanın esasına girilmiş olduğundan geçerli olmadığı, bu durumda Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilâmına uyulmasına karar verildiği hâlde bozma kapsamı yerine getirilmeksizin karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle ikinci kez bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmında belirtilen hususlar dikkate alınarak somut uyuşmazlığa Rus hukukunun uygulanması gerektiği, Rusya İş Kanunu'na göre dava konusu alacakların zamanaşımına uğradığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde;
1. Rusya İş Kanunu'na göre davanın süresinde açıldığını,
2. Davalıların somut uyuşmazlığa Türk hukukunun uygulanması yönünde dilekçe verdiklerini, böylece taraflar arasında Türk hukukunun seçilmiş olduğunu, bu konuda uyuşmazlık kalmadığını,
3. Davalıların süresinde yabancı hukuk savunmasında bulunmadığını,
4. Rusya hukukunda zamanaşımı veya hak düşürücü süre olarak bir kanun düzenlemesinin bulunmadığını, bu hususta hatalı değerlendirme yapıldığın,
5. Ayrıca verilen kararın hukuki öngörülebilirlik, belirlilik ilkeleri ile sürpriz karar yasağına aykırı olduğunu, somut olayda 5718 sayılı Milletlerarası Özel Hukuk ve Usul Hukuku Hakkında Kanun'un (5718 sayılı Kanun) 27/4. hükmünün ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 2/2. hükmünün gözetilmesi gerekiğini ileri sürmüştür.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre iş sözleşmesine uygulanacak hukuk, davaya konu alacak taleplerinin zamanaşımına uğrayıp uğramadığı hususlarındadır.
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Maddi hukukun bir müessesesi olan zamanaşımı, hukuki işlem ve ilişkinin esasına uygulanan hukuka tâbidir (..., Milletlerarası Özel Hukuk, ..., 2022, s.315; ..., Türk Milletlerarası Özel Hukuku, ..., 2021, s.127). Buna göre Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun bu konudaki hükümlerinin uyuşmazlıkta uygulanması, 5718 sayılı Kanun'un 2 ve 8. maddelerinin bir gereğidir.
Rusya Federasyonu İş Kanunu'nun bireysel iş uyuşmazlığının çözümü için mahkemeye başvurma sürelerinin düzenlendiği 392. maddesinde sözü edilen süreler zamanaşımı süresi niteliğindedir.
Somut olayda davalılar, ıslaha karşı yasal süresi içinde zamanaşımı savunmasında bulunmalarına rağmen cevap dilekçelerinde zamanaşımı def'inde bulunmamışlardır. Hâl böyle olunca ıslah edilen alacaklar bakımından zamanaşımı savunmasına değer verilmesi yerinde ise de dava dilekçesinde talep edilen miktarlar bakımından aynı durum söz konusu değildir. Mahkemece dava dilekçesindeki miktarlar ile sınırlı olarak davanın kısmen kabulü karar verilmesi gerekirken, tamamen reddine karar verilmesi hatalı olup kararın bu sebeple bozulması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.