"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 30. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 39. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki işçilik alacağı davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve dosyanın davanın yeniden görülmesi için İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince kaldırma kararı sonrasında yapılan yargılama sonunda davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin ... ... Belediyesi işyerinde çalışmakta iken 2010 yılında Sağlık Bakanlığına devredildiğini, aynı tarihte sendikaya üye olduğunu, Belediyede çalışırken üyesi olduğu sendikanın toplu ... sözleşmesinin uygulanmaması, hatalı uygulanması veya usule aykırı protokol ile yevmiyelerinin düşürülmesi sonucu Bakanlığa devredilirken ücretlerinin düşük gösterildiğini, davacı adına toplu ... sözleşmesi ücret zammı, ikramiye, ilave tediye ile hizmet zammı farkı talepleri ile açılan davanın sonuçlandığını, taleplerinin ilk davadan sonraki dönem için olduğunu belirterek ücret zammı, ikramiye, hizmet zammı ile ilave tediye fark alacaklarının faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; nakil bildiriminde belirtilen yevmiyeye göre ödeme yapıldığını, devre konu işçiler bakımından devir tarihinden önce doğmuş ve devir tarihinde ödenmesi gereken borçlardan devralan kurumun sorumlu tutulamayacağını, taleplerin zamanaşımına uğradığını, faiz başlangıç tarihi ve faiz türünü de kabul etmediklerini savunarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"... davacının mahkememize açtığı davası ile 29/07/2017 tarihinden dava tarihine kadar olan alacaklarını talep ettiği, (...) bilirkişinin raporunu hazırlarken 01/01/2019 tarihinden sonraki döneme ait protokol ile belirlenen zamları dahil etmeyerek zamsız olarak 2019 yılını hesapladığı, 24/12/2017 tarihinde yayınlanan 596 sayılı KHK nın 112. Maddesi ile 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanununa eklenen Ek Madde 2 de "hükümet kamu işveren sendikaları ile işçi sendikaların konfederasyonları arasında kamu kurum ve kuruluşlarında çalıştırılan işçilerin mali ve sosyal haklarını belirlemek üzere kamu toplu ... sözleşmeleri çerçeve anlaşma protokolü imzalanabilir. Bu protokol hükümleri geçerlilik süresi içinde bu madde kapsamındaki idareler ile taraf konfederasyona üye olan sendikalar için bağlayıcıdır" denildiği, Sendikada ...-... Konfederasyonuna üye olduğundan bu protokolde yer alan zamların yansıtılmasının gerektiği, buna göre 01/01/2019 tarihinden itibaren 2019 yılı Kamu Toplu ... Sözleşmeleri Çerceve Anlaşma Protokolünün I İyileştirme maddesindeki 150,00-TL II Ücret Zamları maddesine göre, işçilerin I. fıkradaki iyileştirme yapıldıktan sonra toplu ... sözleşmesinin yürürlük başlangıç tarihindeki brüt çıplak ücretlerine, yürürlük başlangıç tarihinden geçerli olmak üzere 1. Altı ... için % 8 oranında zam yapılacaktır. İşçilerin 1. yıl 1. altı ayının son günündeki brüt çıplak ücretlerine ikinci altı ayının 1. gününden geçerli olmak üzere % 4 oranında zam yapılacaktır. ...
... Bölge Adliye Mahkemesi 30. Hukuk Dairesinin kaldırma kararında, davacının 6111 Sayılı Kanun kapsamında değil, 5747 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun kapsamında nakil olduğu, bu halde 6111 Sayılı Kanun’un somut olayda uygunlanma imkanının bulunmadığı, buna göre davacının Sağlık Bakanlığında çalışmaya başladığı tarih ile Sağlık ... Sendikasına üye olduğu tarih arasında ... Sendikasıyla imzalanmış olan Toplu ... Sözleşmesi hükümlerinden faydalandırarak hesaplama yapan bilirkişi raporunun esas alınarak yapılan hesaplamanın hükme esas alınmasının isabetsiz olduğunun belirtildiği, ancak 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınarları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması hakkında Kanunun geçici 2. Maddesinin 4. Fıkrasında bu kanun uyarınca mahalle veya köye dönüşen belediyelerin personel devrinin 10/07/2014 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun ek 2. Maddesinin 2. Ve 3. Fıkralarına göre yapılacağının belirtildiği, 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun Ek 2. Maddesinin 3. Fıkrasında da devredilen işçilerin ücret ile diğer mali ve sosyal haklarının devir işleminden önce haklarında uygulanmakta olan toplu ... sözleşmesi veya bireysel ... sözleşmesi hükümlerine göre belirlenmeye devam olunur düzenlemesinin yer aldığı, buna göre davacı 6111 sayılı Kanun kapsamında değil 5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınarları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması hakkında Kanun kapsamında nakil olmuş olsada Sağlık Bakanlığında çalışmaya başladığı tarih ile Sağlık ... Sendikasına üye olduğu tarih arasında ... Sendikası ile imzalanmış olan toplu ... sözleşmesinden faydalanmasının gerektiği, ..." gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde; davacının herhangi bir alacağının bulunmadığını ve istinaf dilekçesinde belirttiği diğer hususları ... sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"... davacının 5747 Sayılı Büyükşehir Belediyesi sınırları içerisinde ilçe kurulması gibi ve Kanunlarda Değişiklik Yapılması hakkındaki kanun kapsamında nakil olduğu, 5747 Sayılı Kanun ile atıf yapılan 5216 Sayılı Kanunun Ek 2. maddesinin 3. fıkrası hükmü ve Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin (...) bozma ilamı çerçevesinde kesinleşen taban ücret, ücret zamlarının gözetildiği, mahkemece yeniden yapılan değerlendirme ile uygulanmayan ... hükümlerinden kaynaklı davacı işçinin ücret, hizmet zammı, akdi ikramiye ile ilave tediye istemlerine ilişkin fark alacaklarının bulunduğu, kıst ve çerçeve anlaşma protokolü kapsamında davacı talebi gözetilerek belirlenen fark alacaklardan davalının sorumlu olduğu sonucuna varılmasında hata saptanmamıştır.
..." gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi gereğince esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekilince, istinaf dilekçesinde ... sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının ... Sağlık İşçileri Sendikasıyla (Sağlık-...) imzalanmış olan toplu ... sözleşmelerinden kaynaklanan işçilik alacaklarının bulunup bulunmadığı, 01.01.2019 tarihinden itibaren bu toplu ... sözleşmelerine göre hesaplama yapılıp yapılamayacağına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.5747 sayılı Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun'un geçici 2 nci maddesinin dördüncü fıkrası şöyledir:
" Bu Kanun uyarınca mahalleye veya köye dönüşen belediyelerin personel devri, 10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun ek 2 nci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkralarına göre yapılır. Devredilen personelden, 04.04.2007 tarihli ve 5620 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesi kapsamında bulunanlar, devredildikleri belediye veya il özel idarelerinde, 5620 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesine göre istihdam olunurlar. Devir sebebiyle personel giderlerinde meydana gelecek artışlarda, 5393 sayılı Kanunun 49 uncu maddesinin sekizinci fıkrasındaki sınırlamalar dikkate alınmaz. Personel devri nedeniyle ilgili il özel idaresinin veya belediyenin norm kadrosunda yapılması gereken ilave ve değişiklikler, ilgili belediye veya il özel idaresinin talebi üzerine İçişleri Bakanlığı tarafından altı ... içinde sonuçlandırılır. Bu belediyelerin malvarlıkları, hak, alacak ve borçları, mahalle olarak katıldıkları belediyeye veya ilgili il özel idaresine intikal eder. Ancak, köye dönüştürülen belediyelerin taşınmazları ile ihtiyaç duyulan araç ve gereçleri paylaşım, devir ve tasfiye komisyonunca ilgili köy tüzel kişiliğine bırakılır. Mahkemelerde süren davaları ile belediye olarak faaliyet gösterdiği döneme ve yapılan işlemlere ilişkin olarak açılacak davalarda muhatap, katıldığı belediye veya ilgili il özel idaresidir."
2. 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu'nun ek 2 nci maddesinin ilgili bölümü şöyledir:
"Birleşme, katılma veya geçici 2 nci madde gereğince Büyükşehir Belediyesi sınırlarına giren belediyelerin yürütmekte olduğu su, kanalizasyon, katı atık, ulaşım, her çeşit yolcu ve yük terminalleri, toptancı halleri, mezbaha, mezarlık ve itfaiye hizmetlerine ilişkin olmak üzere bina, tesis, araç, gereç, taşınır ve taşınmaz malları ve bu hizmetlerin yerine getirilmesine yönelik yatırım, alacak ve borçları büyükşehir belediyesine veya ilgili bağlı kuruluşuna devredilir.
Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen hizmet alanlarında Devlet memuru olarak çalışmakta olanlar kadrolarıyla birlikte, 5393 sayılı Belediye Kanunu'nun 49 uncu maddesinin üçüncü fıkrasına göre sözleşmeli personel statüsünde çalışmakta olanlar ise bu şekilde çalışmalarına esas teşkil eden kadrolar ile birlikte büyükşehir belediyesine veya ilgili bağlı kuruluşuna devredilir. Devredilen personelin aylık, ek gösterge, her türlü zam ve tazminatları ile diğer malî haklarının ödenmeye devam olunması, atanma ve kadro unvanlarının yeniden düzenlenmesinde 5393 sayılı Kanunun 50 nci maddesi hükümleri uygulanır.
Bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen hizmet alanlarında ilgili mevzuatı uyarınca ihdası ya da vizesi yapılmış sürekli işçi kadrolarında veya geçici ... pozisyonlarında 4857 sayılı ... Kanunu'na göre çalışmakta olanlar ise mevcut kadro ve pozisyonları ile birlikte büyükşehir belediyesine veya ilgili bağlı kuruluşuna devredilir. Devredilen işçilerin ücret ile diğer malî ve sosyal hakları, devir işleminden önce haklarında uygulanmakta olan toplu ... sözleşmesi veya bireysel ... sözleşmesi hükümlerine göre belirlenmeye devam olunur. Pozisyon değişikliği hali dahil yapılacak bu devir işlemi, ücret ile diğer malî ve sosyal haklarda değişiklik yapılmasına hak kazandırmaz ve başka bir toplu ... sözleşmesinin uygulanmasını isteme hakkını vermez. Devir işleminden sonra yapılacak toplu ... sözleşmelerine ise bu işçilerin mevcut ücret ile diğer malî haklarında diğer işçiler için kararlaştırılacak artış oranı veya miktarını geçecek şekilde artış öngören ya da diğer işçilerden farklı yeni malî ve sosyal haklar verilmesini sağlayacak hükümler konulamaz.
..."3.6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 36 ncı maddesi şöyledir:
" (1) Toplu ... sözleşmesinde aksi belirtilmedikçe ... sözleşmeleri toplu ... sözleşmesine aykırı olamaz. ... sözleşmelerinin toplu ... sözleşmesine aykırı hükümlerinin yerini toplu ... sözleşmesindeki hükümler alır. Toplu ... sözleşmesinde ... sözleşmelerine aykırı hükümlerin bulunması hâlinde ise ... sözleşmesinin işçi yararına olan hükümleri geçerlidir.
(2) Sona ... toplu ... sözleşmesinin ... sözleşmesine ilişkin hükümleri yenisi yürürlüğe girinceye kadar ... sözleşmesi hükmü olarak devam eder."
4.6356 sayılı Kanun'un ek 2 inci maddesi şöyledir:
" (1)Hükümet, kamu işveren sendikaları ile işçi sendikaları konfederasyonları arasında;
a) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, kanunla kurulan fonlar ve kefalet sandıkları, özel kanunlarla kurulan diğer kamu kurum ve kuruluşları, hizmetlerini genel bütçenin transfer tertiplerinden yardım alarak yürüten kamu kurum ve kuruluşlarında,
b) Kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıkları (iştirakler hariç), birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin %50’sinden fazlası kamu kurum ve kuruluşlarına ait olan her türlü işletme ve şirketler, 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde özelleştirme kapsamında veya programında bulunanlardan sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait kuruluşlarda,
c) İl özel idareleri, belediyeler ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birlikleri, belediyelerin bağlı kuruluşları, müessese ve işletmeleri ile bunların birlikte ya da ayrı ayrı sermayesinin %50’sinden fazlasına sahip oldukları şirketlerde, çalıştırılan işçilerin mali ve sosyal haklarını belirlemek üzere kamu toplu ... sözleşmeleri çerçeve anlaşma protokolü imzalanabilir. Bu protokol hükümleri geçerlilik süresi içinde bu madde kapsamındaki idareler ile taraf konfederasyona üye olan sendikalar için bağlayıcıdır."
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dava dilekçesinde dava konusu taleplerin ilk dava tarihi olan 29.09.2017 tarihinden sonraki döneme ilişkin olduğu, ilk açılan davada davacının yevmiyesinin 29.09.2017 tarihi itibarıyla hesaplandığı, bu yevmiyenin üzerine davalı ile Sağlık-... arasında imzalanan 01.01.2017 - 31.12.2018 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesi zamlarının uygulanması gerektiği belirtilerek 01.01.2019 tarihinden sonrası için ise toplu ... sözleşmesi prosedürü devam ettiğinden önceki toplu ... sözleşmesinin art etkisi ile dava tarihine kadar hesaplama yapılması talep edilmiştir.
3. İlk Derece Mahkemesince aldırılan bilirkişi raporunda davacı talebi doğrultusunda 29.09.2017-26.08.2019 tarihleri arasındaki dönem için hesaplama yapılmıştır. Davacı vekili 10.01.2020 tarihli ıslah dilekçesiyle 6356 sayılı Kanun'a eklenen ek 2 nci maddesine göre Sağlık-... Sendikasının üyesi olduğu ...-... Konfederasyonunun imzaladığı 2019 Yılı Kamu Toplu ... Sözleşmeleri Çerçeve Anlaşma Protokolü (Protokol) kapsamında belirlenen ücret zamlarını da 2019 yılı için hesaplamalara dâhil ederek ve 2019 yılı için henüz yeni toplu ... sözleşmesi imzalanmamış olsa da söz konusu maddeye göre toplu ... sözleşmesi yapılacağını da belirterek davasını ıslah etmiştir. İlk Derece Mahkemesince davacı vekilinin ıslah dilekçesindeki miktarlar üzerinden hüküm kurulmuştur.
4. Toplu ... sözleşmesinin sona ermesinden sonra, kapsamına giren işyerlerinde çalışan işçiler için toplu ... sözleşmesinin ... sözleşmesini ilgilendiren hükümlerinin, yenisi yürürlüğe girene kadar devam edeceğine ilişkin yukarıda yer verilen 6356 sayılı Kanun'un 36 ncı maddesindeki kural, toplu ... sözleşmesinin art etkisi olarak ifade edilir. Toplu ... sözleşmesinin art etkisi nedeniyle ... sözleşmesi hükmü olarak sadece akçalı alacaklardan (giyim yardımı, gıda yardımı, yemek yardımı, ikramiye, ilave tediye vs. gibi) yararlanılması mümkün olup ücret zammı art etki kapsamında değildir.
5. Somut uyuşmazlıkta talep konusu olan ve davalı ... ile Sağlık-... arasında imzalanan 01.01.2017-31.12.2018 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin sona ermesinden sonra ... Sağlık ve Sosyal Hizmet İşçileri Sendikası (... Sağlık-...) ile 10.08.2020 tarihinde imzalanan 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin bulunduğu anlaşılmaktadır. Dava tarihi olan 26.08.2019 itibarıyla anılan toplu ... sözleşmesi henüz imzalanmadığından doğacak alacaklar bakımından muacceliyet gerçekleşmemiştir. Kaldı ki dava dilekçesinde bu toplu ... sözleşmesine atıfla bir hak talebinde de bulunulmamıştır. Diğer yandan sona ... toplu ... sözleşmesinin art etkisi kapsamında ücret zammı talep edilemeyeceğinden bundan kaynaklanan fark alacaklara yönelik talebin reddi gerekir. Açıklanan sebeplerle davacı vekilinin ıslah dilekçesine esas olan bilirkişi raporunda, davacının 31.12.2018 tarihindeki ücretine %6,69 oranında enflasyon farkı uygulanarak 01.01.2019-26.08.2019 arası fark işçilik alacaklarının hesaplanması hatalıdır.
6. Diğer taraftan yukarıda (5) numaralı paragrafta belirtildiği şekilde hesaplanan 2019 yılı ücret miktarına ayrıca Protokol kapsamındaki ücret zamlarının dâhil edildiği ıslah dilekçesine göre sonuca gidilmesi de yerinde olmamıştır. Şöyle ki 6356 Sayılı Kanun'un ek 2 nci maddesinde yer alan düzenleme ile çerçeve anlaşma protokolleri yasal bir zemine oturmaktan başka tarafları bağlayıcı bir nitelik de kazanmıştır (... Şahlanan, Toplu ... Hukuku, ..., 2020, s. 345). Sendikaların, konfederasyonun pazarlık ettiği mali ve sosyal hakları kabul etmeme yetkileri de bulunmamaktadır (... ..., Toplu ... Hukuku Dersleri, ..., 2022, s. 330-331). Bununla birlikte çerçeve anlaşma protokolünde belirlenen haklara ilişkin işçinin talep ... toplu ... sözleşmesinin akdedilmesinden sonra ortaya çıkar. Başka bir anlatımla toplu ... sözleşmesi yapılmasıyla protokolle belirlenen alacak ve haklar muaccel hâle gelir. Ancak, toplu ... sözleşmesinin tarafı olan işçi sendikasına üye olunması veya dayanışma aidatı ödenmesi gerekir. Somut olayda, davacı toplu ... sözleşmesine taraf sendikaya üye olmadığı gibi dayanışma aidatı ödeyerek yararlanma talebinde de bulunmamıştır. Kaldı ki dava tarihi itibarıyla söz konusu toplu ... sözleşmesi imzalanmış değildir.
7. Yukarıda (5) ve (6) numaralı paragraflarda belirtilen sebeplerle 01.01.2019-26.08.2019 tarihleri arasındaki dönem yönünden fark işçilik alacaklarının hesaplanarak hüküm altına alınması hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
11.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.