"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (...) Mahkemesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
Taraflar arasında görülen dava sonucunda verilen kararın, temyizen incelenmesi davacı vekili ile davalılardan ... Madencilik Sanayi ve Ticaret AŞ vekili tarafından istenilmekle, temyiz taleplerinin süresinde olduğu anlaşıldı. Dava dosyası için Tetkik Hâkimi tarafından düzenlenen rapor dinlendikten sonra dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü:
Y A R G I T A Y K A R A R I
Davacı İsteminin Özeti:
Davacı vekili, ... sözleşmesinin işverence haklı sebep olmadan feshedildiğini ve müvekkilinin işçilik alacaklarının ödenmediğini ... sürerek, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık izin, ücret, fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal ... ve genel tatil ücreti alacaklarının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.
Davalı Cevabının Özeti:
Davalılar vekilleri, davanın reddini savunmuşlardır.
Mahkeme Kararının Özeti:
Mahkemece davanın kısmen kabulüne dair verilen karar, davalılar vekillerinin temyizi üzerine, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 07.07.2015 tarihli ilâmıyla, Mahkemece, davanın belirsiz alacak davası türünde açıldığının kabul edildiği ancak dava dilekçesinde talep sonucu açık olmadığından 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 119 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince davacı tarafa bir haftalık kesin süre verilerek dava konusu edilen her bir alacak yönünden talebinin belirsiz alacak davası mı, yoksa kısmi dava mı olduğunun belirtilmesi istendikten sonra neticeye göre sonuca gidilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulmuştur.
Mahkemece, bozma ilâmına uyularak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ile davalılar ... Madencilik San. ve Tic. AŞ ve .... İnş. San. ve Mad. Tic. Ltd. Şti. vekillerince temyizi üzerine, Yargıtay (Kapatılan) 22. Hukuk Dairesinin 27.11.2018 tarihli ilâmı ile, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu'nun (193 sayılı Kanun) 23 üncü maddesinin (3) numaralı alt bendinde "toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve bununla ilgili diğer bütün işlerde çalışanların münhasıran yeraltında çalıştıkları zamanlara ait ücretleri"nin gelir vergisinden; 488 sayılı Damga Vergisi Kanunu'na (488 sayılı Kanun) ekli (2) sayılı tabloda, "Toprakaltı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve bununla ilgili diğer bütün işlerde çalışan işçilerin yeraltındaki çalıştıkları günlere ait ücretleri ve primlerinin ödenmesinde düzenlenen kağıtların" damga vergisinden istisna tutulduğu, somut olayda ise aylık ücret miktarına yönelik uyuşmazlığın çözümünde, tespit edilecek aylık ... ücretin brüt tutarının belirlenmesinde, davacı işçinin yeraltı çalışanı mı ya da yer üstü çalışanı mı olduğu belirlenerek yukarıda açıklanan Kanun maddelerinin uygulanmasının mümkün olup olmadığının değerlendirilmesi gerektiği ve fazla çalışma, hafta tatili ile ulusal ... ve genel tatil ücreti alacakları bakımından, davanın belirsiz alacak davası türünde açıldığının ve dolayısıyla dava açılmasıyla anılan alacakların tümü için zamanaşımının kesildiği gözetilmeksizin ıslaha karşı zamanaşımı savunmasına itibar edilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle ikinci defa bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece, bozma ilâmına uyularak yapılan yargılama sonunda, toplanan delillere ve bilirkişi raporuna dayanılarak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Temyiz:
Kararı, davacı vekili ile davalı ... Madencilik San. ve Tic. AŞ vekili temyiz etmiştir.
Gerekçe:
1.Dosyadaki yazılara toplanan delillerle kararın dayandığı kanuni gerektirici sebeplere göre, davacı ... davalı ... Madencilik San. ve Tic. AŞ vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.
2. Mahkemece her ne kadar bozmaya uyma kararı verilmiş ise de bozma gerekleri tam olarak yerine getirilememiştir. Şöyle ki, kural olarak bozma kararına uyan mahkeme, artık bozma kararı gereğince işlem yapmak ve hüküm vermek zorundadır. Çünkü, mahkemenin bozma kararına uyması ile bozma kararı lehine olan taraf yararına bir usuli kazanılmış hak doğmuştur. Bu kazanılmış hak yeni bir hükümle ortadan kaldırılamaz.
Somut olayda, Mahkemece hükmüne uyulan bozma ilâmında, aylık ücret miktarına yönelik uyuşmazlığın çözümünde, davacı işçinin yer altı çalışanı mı yer üstü çalışanı mı olduğu belirlendikten sonra ücretin brüt ve ... miktarının tespitinde 193 sayılı Kanun ile 488 sayılı Kanun'un gelir vergisi ve damga vergisinden istisna tutulmaya yönelik hükümlerinin uygulanıp uygulanmayacağının değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Mahkemece davacı işçinin yer altı çalışanı mı, yer üstü çalışanı mı olduğu hususu davalı işverenden sorularak araştırılmış ve davacı işçinin yer altı çalışanı olduğu tespit edilmiştir. Ancak hükme esas alınan bilirkişi raporunda davacının yeraltı çalışanı olduğu kabul edilmesine karşın aylık ücret tutarının tespiti hatalı olmuştur. Bozma ilâmında da işaret edildiği gibi tarafların ücret miktarına yönelik iddia ve savunmaları ile dosya kapsamındaki deliller birlikte değerlendirilerek öncelikle ücret miktarı belirlenmeli, bundan sonra ücretin ... ve brüt tutarı yukarıda açıklanan ilke ve esaslara göre tespit edilmelidir.
Davalı işverence davacıya yapılan kıdem ve ihbar tazminatları ile yıllık izin, fazla çalışma ücreti ödemeleri hesaplanan alacak kalemlerinden mahsup edilirken yukarıda yer verilen Kanun hükümlerine göre brüt/... tutarların belirlenmesi gerektiği gözden kaçırılmamalıdır. Davacının ücreti, gelir vergisi ve damga vergisi istisna kapsamında olduğundan bu husus alacakların ... veya brüt olarak hüküm altına alınmasında da dikkate alınmalıdır. Ayrıca taraflar lehine usuli kazanılmış haklar gözetilmeli ve davacının dava dilekçesindeki talebi aşılmamalıdır.
3. Diğer yandan ücret alacağı talebi yönünden, davacı ücret alacağının dava tarihinden sonra ödendiğini belirterek ıslah talebinde bulunmamış, Mahkemece 07.11.2014 tarihli ilk kararda ücret alacağı talebi reddedilmiş ve bu karar davacı tarafça temyiz edilmemiştir. Buna göre, davalı lehine oluşan usuli kazanılmış hak gözetilmeksizin ücret alacağına karar verilmiş olması da hatalı olmuştur.
Yukarıda yazılı sebeplerden kararın bozulması gerekmiştir.
Sonuç:
Temyiz olunan kararın yukarıda yazılı sebeplerden BOZULMASINA, peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine, 05.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.