"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 5. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : TESPİT
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 4. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra, dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili Şirkete tebliğ edilen, ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünün 30.11.2017 tarihli ve 10001-İNC-38 sayılı raporuna karşı yasal süresi içinde ... 3. ... Mahkemesinin 2019/70 Esas sayılı davasının açıldığını; ancak dosyanın 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 150 nci maddesinin birinci fıkrası uyarınca işlemden kaldırıldığını ve akabinde de yenilenmeyen dosyanın açılmamış sayılmasına karar verildiğini, söz konusu kararın kesinleşmediğini, eldeki davanın süresinde açıldığını belirterek ... Müfettişlerince tanzim olunan raporunun eksik ve hatalı incelemeye dayalı olduğunu, davalı İdare tarafından 4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 41 inci ve 63 üncü maddeleri gereğince davacı Şirketin işçilerine fazla çalışma ücretini eksik ödediğinin tespit olunduğunu; ancak imzalı ücret bordrolarından da anlaşılacağı üzere davacı Şirketin fazla çalışma ücretlerini ödediğini belirterek ... müfettişi teftiş raporu nedeniyle borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı vekili cevap dilekçesinde; davanın esası dikkate alındığında husumetin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yöneltilmesinin gerekmediğini, ... 3. ... Mahkemesinde açılan 2019/70 Esas sayılı davanın açılmamış sayılmasına karar verdiğini, yasal süresi içinde açılmayan davanın öncelikle bu yönden reddinin gerektiğini esasa ilişkin olarak ise raporun usulüne uygun olarak, işyeri yetkilileri ve işçilerle yapılan görüşmeler ve işyerinde ibraz edilen belgeler üzerinde yapılan teftiş sonucunda tespit edilen noksanlıklar ve aykırılıklara ilişkin olarak düzenlendiğini, davaya konu edilen inceleme teftiş raporunda yapılan tespit ve değerlendirmelerin usul ve kanuna uygun olduğunu savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ... 3. ... Mahkemesinin 2019/70 Esas sayılı dava dosyasının açılış tarihinin 21.02.2019 olduğu, 04.02.2020 tarihli duruşmada dosyanın işlemden kaldırılmasına, 04.05.2020 tarihinde ise davanın açılmamış sayılmasına karar verildiği, söz konusu kararın kesinleşmesinin beklenmesine gerek olmaksızın tüm sonuçlarını doğurduğu, eldeki davada dava açılış tarihinin 21.10.2020 olduğu ve 4857 sayılı ... Kanunu'nun 92 nci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince daha önce dava açılarak durdurulan süre tekrar işlediğinden davanın süresinde açılmadığı, aksi kabulün yargılamayı sürüncemede bırakarak hak düşürücü süreleri atıl bırakacak bir sonuç doğuracağı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; yasal süresi içinde açılan ... 3. ... Mahkemesinin 2019/70 Esas sayılı dosyasında verilen davanın açılmamış sayılması kararı henüz kesinleşmeden işbu davayı açtığını, davanın süresinde olduğunu, ... taraflı olarak ... Müfettişlerince düzenlenen raporun geçerli olmadığını, emsal nitelikteki kararlarda da haklılığının ortaya konulduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 4857 sayılı Kanun'un 92 nci maddesinde belirtilen 30 günlük sürenin hak düşürücü süre olduğu, hak düşürücü süre dolduktan sonra eldeki davanın açıldığı, İlk Derece Mahkemesi kararının vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde ... sürülen gerekçelerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 4857 sayılı Kanun'un 92 nci maddesi kapsamında ... Teftiş Müfettişlerince hazırlanan raporun iptali talebi açılan ... bu davanın hak düşürücü süre içerisinde açılıp açılmadığı noktasındadır.
2. İlgili Hukuk
1. 4857 sayılı Kanun'un "Yetkili makam ve memurlar" kenar başlıklı 92 inci maddesi şöyledir:
"91 inci madde hükmünün uygulanması için ... hayatının izlenmesi, denetlenmesi ve teftişiyle ödevli olan ... müfettişleri, işyerlerini ve eklentilerini, işin yürütülmesi tarzını ve ilgili belgeleri, araç ve gereçleri, cihaz ve makineleri, ham ve işlenmiş maddelerle, ... için gerekli olan malzemeyi 93 üncü maddede yazılı esaslara uyarak gerektiği zamanlarda ve işçilerin yaşamına, sağlığına, güvenliğine, eğitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasına ilişkin tesis ve tertipleri her zaman görmek, araştırmak ve incelemek ve bu Kanunla suç sayılan eylemlere rastladığı zaman bu hususta aşkanınca çıkarılan yönetmelikte açıklanan şekillerde bu halleri önlemek yetkisine sahiptirler.
(Değişik ikinci fıkra: 13/2/2011-6111/78 md.) Teftiş, denetleme ve incelemeler sırasında işverenler, işçiler ve bu işle ilgili görülen başka kişiler izleme, denetleme ve teftişle görevli ... müfettişleri (…) tarafından çağrıldıkları zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek; ... müfettişlerinin birinci fıkrada yazılı görevlerini yapmaları için kendilerine her çeşit kolaylığı göstermek, bu yoldaki isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler.
(Değişik üçüncü fıkra: 13/2/2011-6111/78 md.) Çalışma hayatını izleme, denetleme ve teftişe yetkili ... müfettişleri (…) tarafından tutulan tutanaklar aksi kanıtlanıncaya kadar geçerlidir. ... müfettişleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan tutanakların işçi alacaklarına ilişkin kısımlarına karşı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili ... mahkemesine itiraz edilebilir. ... mahkemesinin kararına karşı taraflarca 5521 sayılı Kanunun 8 inci maddesine göre kanun yoluna başvurulabilir. Kanun yoluna başvurulması ... mahkemesince hüküm altına alınan işçi alacağının tahsiline engel teşkil etmez."
2. 6100 sayılı Kanun'un "Tarafların duruşmaya gelmemesi, sonuçları ve davanın açılmamış sayılması" kenar başlıklı 150 inci maddesi şöyledir:
" (1) Usulüne uygun şekilde davet edilmiş olan taraflar, duruşmaya gelmedikleri veya gelip de davayı takip etmeyeceklerini bildirdikleri takdirde dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir.
(2) Usulüne uygun şekilde davet edilmiş olan taraflardan biri duruşmaya gelir, diğeri gelmezse, gelen tarafın talebi üzerine, yargılamaya gelmeyen tarafın yokluğunda devam edilir veya dosya işlemden kaldırılır. Geçerli bir özrü olmaksızın duruşmaya gelmeyen taraf, yokluğunda yapılan işlemlere itiraz edemez.
(3) Duruşma gününün belli edilmesi için tarafların başvurması gereken hâllerde gün tespit ettirilmemişse, son işlem tarihinden başlayarak bir ... geçmekle dosya işlemden kaldırılır.
(4) Dosyası işlemden kaldırılmış olan dava, işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ... içinde taraflardan birinin dilekçe ile başvurusu üzerine yenilenebilir. Yenileme dilekçesi, duruşma gün, saat ve yeri ile birlikte taraflara tebliğ edilir. Dosyanın işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak bir ... geçtikten sonra yenileme talebinde bulunulursa, yeniden harç alınır, bu harç yenileyen tarafça ödenir ve karşı tarafa yüklenemez. Bu şekilde harç verilerek yenilenen dava, eski davanın devamı sayılır.
(5) İşlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ... içinde yenilenmeyen davalar, sürenin dolduğu gün itibarıyla açılmamış sayılır ve mahkemece kendiliğinden karar verilerek kayıt kapatılır.
(6) İşlemden kaldırılmasına karar verilmiş ve sonradan yenilenmiş olan dava, ilk yenilenmeden sonra bir defadan fazla takipsiz bırakılamaz. Aksi hâlde dava açılmamış sayılır.
(7) Hangi sebeple olursa olsun açılmamış sayılan davadaki talep dahi vaki olmamış sayılır."
3. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı vekilince temyiz dilekçesinde ... sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
01.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.