"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 9. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : İŞE İADE
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 5. ... Mahkemesi
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen işe iade davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece ... Bölge Adliye Mahkemesi 9. Hukuk Dairesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince duruşma isteğinin mahiyetten reddine ve incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 2011 yılı Temmuz ayında alt işveren işçisi olarak davalı Üniversitenin Tıp Fakültesi Hastanesinde sekreterlik yapmak üzere işe başladığını, 2014 yılı Kasım ayında ... Fakültesi Çiftçilik Müdürlüğü bünyesinde ... işçisi olarak kadroya alındığını, işe başladığı tarihten işten çıkarıldığı 2016 yılı Şubat ayına kadar aralıksız çalıştığını, sözleşmesinin haklı ve geçerli bir neden olmadan feshedildiğini, feshe konu edilen ve basına yansıyan olayla müvekkilinin herhangi bir ilgisinin bulunmadığını, ayrıca fesih sürecinde toplu ... sözleşmesinde yer alan hükümlere riayet edilmediğini, zira işyerinde fesih tarihinde yürürlükte olan toplu ... sözleşmesinin 50 nci maddesinin (h) bendinin "Disiplin olayları öğrenildiği tarihten itibaren en geç 15 gün icerisinde Disiplin Kurulu Gündemine alınır. Kurul karar vermek için her türlü delili toplar, sendikayı ve ilgili işçiyi dinleyerek savunmasını alır. Disiplin konuları gündemdeki sırasına göre incelenerek karar bağlanır." düzenlemesini içerdiğini, buna göre davalı Üniversitenin feshe konu olayları öğrendiği tarihin Cumhuriyet savcılığı ihbar tarihi olan 2015 yılı Nisan ayı olduğunu, Yükseköğretim Kurulu soruşturmasının 21.05.2015 tarihinde başladığını, ilk gazete haberinin 03.....2015 tarihinde çıktığını, ancak 2015 yılı Kasım ayında bu olaylarla ilgili olarak müvekkiline ev alındığı yönünde gazete haberi çıktıktan sonra 2015 yılı Kasım ayında Üniversitede İnceleme Komisyonu oluşturulduğunu, feshe konu olayın gerçekleşme tarihinin 2014 yılı Nisan ayı olduğunu, 2015 yılı Kasım ayına kadar ... sözleşmesine aykırı davranış olarak görülmeyen olayın gazete haberinden sonra soruşturulmaya başlandığını ve İnceleme Komisyonu tarafından 07.12.2015 tarihinde davacının savunmasının alındığını, İnceleme Komisyonu tarafından 14.12.2015 tarihinde raporun sunulduğunu ve disiplin soruşturmasının 18.12.2015 tarihli toplantı ile başladığını, bu süreçte daha önce savunması alındığından bahisle müvekkilinin savunmasının alınmadığını ve kendisinden, önceki savunmalarını tekrar ettiği ve başka savunma yapmayacağına dair yazı alındığını, bu durumun usule uygun olmadığını, disiplin soruşturması sürecinin toplu ... sözleşmesinde belirtilen süreye ve usule uygun yürütülmediğini ... sürerek feshin geçersizliğine ve davacının işe iadesine, işe başlatılmaması hâlinde ödenmesi gereken tazminat ve boşta geçen süre ücretinin de hüküm altına alınmasına karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; ... ve yerel basın ile sosyal medya organlarında çıkan "kadro vaadiyle fuhuş" haberleri ihbar kabul edilerek haberlerde adı geçen ve devlet memuru kadrosunda bulunan .... ve ... hakkında disiplin soruşturması açıldığını, Üniversitenin ... Fakültesi sürekli işçi kadrosunda görev yapan davacı ve .... hakkında ise işçi kadrosunda olmaları sebebiyle inceleme başlatıldığını, İnceleme Komisyonu kararından sonra toplu ... sözleşmesi hükümlerine göre disiplin soruşturması yapıldığını, Disiplin Kurulunda davacının üyesi olduğu Sendikanın da temsilcileri bulunduğunu, savunmasının usulüne uygun olarak alındığını ve davacı hakkında Kurul tarafından ihraç kararı verildiğini, Disiplin Kurulu kararı doğrultusunda yapılan feshin haklı sebebe dayandığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
... 5. ... Mahkemesinin 13.09.2017 tarihli ve 2016/138 Esas,2017/523 Karar sayılı kararı ile;
"... somut olay değerlendirildiğinde: dosya ekinde haber suretlerinin yer aldığı şekli ile 13/11/2015 ve 14/11/2015 tarihli "kadro vaadiyle fuhuş", "tacizci rektörün son rezaleti", "rektörü görüntü kayıtları yaktı" vb başlıklı haber içerikleri nedeniyle davalı idare tarafından konunun incelenmesi maksatlı öğretim görevlilerinden oluşturduğu heyete 25/11/2015 tarihli görevlendirme yazılarının gönderildiği ve sözü geçen heyet tarafından davacının savunması da tespit edilmek üzere 24/12/2015 tarihl inceleme raporunu sunulduğu ve sonuç kısmında davacının da aralarında bulundğu diğer görevliler yönüyle idari ve cezai tahkikatın başlatılmasının gerektiği kanaatinin bildirildiği, inceleme sonucu oluşturulan dosya ve kararın idare tarafından ... 50. madde uyarınca "İşçi Disiplin Kuruluna" gönderilerek idare tarafından Davacının 28/12/2015 tarihinde Disiplin Kurulu toplantısında hazır bulunmasının bildirildiği ve Davacının toplantıda hazır bulunarak yazılı savunmasını sunduğu, Davacı hakkında 15/12/2015 tarihinde gözaltına alma işleminin uygulanması üzerine idare tarafından ... Cumhuriyet Başsavcılığından soruşturma konusu hakkında bilgi istenildiği, Başsavcılık tarafından 05/01/2016 tarihli yazı yanıtı ile " şüpheliler hakkında "Rüşvet Vermek Rüşvete Aracılık Etmek Şantaj özel Hayata ilişkin Görüntü ve Sesleri ifşa Etmek" fiilleri sebebiyle yürütülen soruşturmaya dayanmakta olup, bahse konu dosya kapsamında kısıtlılık kararı olması nedeniyle başkaca evrak gönderilemediğinin bildirildiği, neticeten Disiplin Kurulunun 11.01.2016 tarihinde yapılan ikinci toplantıda; konu ile ilgili düzenlenen inceleme raporu, Disiplin Kuruluna verilen ifadeler ile ... Cumhuriyet Başsavcılığı Terör ve örgütlü Suçları Soruşturma Bürosu'nun 05.01.2016 tarih ve 2015/51847 sayılı yazısı da göz önüne alınarak 4857 sayılı ... Kanunun 25. Maddesinin II- Ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri başlığı altında tanımlanan hallerin oluşması ve ... ... Sendikası ile ... arasında bağıtlanan toplu ... sözleşmesine ekli Ek-1: Disiplin Suç ve Cezalarını Gösterir Cetvelde yer alan 11. madde ... yerinde ..., sükun ve çalışma düzenini bozacak her türlü davranışta bulunarak ve ... yerinde kavga çıkarmak/ kavga çıkarmaya sebebiyet vermek (... K.m.25/2-tazminatsız fesih) ve 30. madde "İşverenin güvenini kötüye kullanaralç görevi nedeniyle her ne şekilde olursa olsun çıkar sağlamak, bu vb. fiillere teşebbüs etmek (... K.m.25/2- tazminatsız fesih) gereğince davacı ...'in ve S.A.'nın Toplu ... Sözleşmesine göre tazminatsız olarak ihraç edilmelerine karar verilmiş olup, tüm dosya içeriği itibariyle davacıya atfedilen eylemlerin niteliği, idari ve cezai soruşturma kapsamı ve mevcut somut kanıtlar ışığında davalı idare yönünden ... ilişkisinin devamı için davacıya duyulması gereken güvenin ağır biçimde zedelenmiş olduğu, ... ilişkisinin sürdürülmesinin davalı işveren açısından önemli veya makul ölçüler içerisinde beklenemeyeceği ve işverence gerçekleştirilen feshin haklı nedene dayandığı kanaatine varılmış olmakla ..." gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 10.01.2018 tarihli ve 2017/3287 Esas, 2018/90 Karar sayılı kararı ile;
"...... Cumhuriyet Başsavcılığı Terör ve Örgütlü suçları soruşturma Bürosu tarafından davacı hakkında yürütülen 2015/51847 soruşturma numaralı dosyada atfedilen fiillerin işçi ve işveren olan taraflar arasındaki ... ilişkisini zedeler nitelikte olduğu sonucuna varılmıştır. Bu durumda davalının şüpheye dayalı olarak, davacının ... akdini, en azından geçerli nedenle feshettiği kanaatiyle aşağıdaki karar verilmiştir. " şeklindeki gerekçe ile 6100 sayılı Kanun'un 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi uyarınca davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Dairenin Temyiz Dilekçesinin Reddi Kararı
Dairemizin 04.12.2018 tarihli ve 2018/3502 Esas, 2018/22307 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesi karar tarihinin 13.09.2017 olduğu, karar tarihinde yürürlükte olan 5521 sayılı ... Mahkemeleri Kanunu’nun 8 inci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca temyiz süresinin gerekçeli kararın taraflara tebliğinden itibaren sekiz gün olduğu, gerekçeli kararın davacı vekiline 14.02.2018 tarihinde tebliğ edildiği; ancak davacı vekilince sekiz günlük temyiz süresi geçtikten sonra 27.02.2018 tarihinde karara karşı temyiz yoluna başvurulduğu, buna göre temyizin süresinde yapılmadığı gerekçesiyle davacı vekilinin temyiz dilekçesinin süre yönünden reddine karar verilmiştir.
C. ... Başvuru
Kesinleşen karara karşı davacı taraf Anayasa Mahkemesine ... başvuruda bulunmuştur.
D. Anayasa Mahkemesi Kararı
1. Anayasa Mahkemesinin 2019/5034 Başvuru Numaralı ve 24.11.2021 tarihli kararı ile mahkeme kararlarının hüküm kısmında kanun yolu ve süresinin belirtilmesi zorunluluğunun, tarafların karara karşı öngörülen kanun yolunu etkili ve işlevsel bir şekilde kullanmaları açısından önem arz ettiği, Bölge Adliye Mahkemesi kararının başvurucuya tebliğ edildiği, karar tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan kanuni düzenleme gereği temyiz yoluna başvurma süresi kararın tebliğinden itibaren sekiz gün olmasına rağmen, Bölge Adliye Mahkemesi gerekçeli kararında temyiz yoluna başvuru süresinin kararın tebliğinden itibaren iki hafta olarak gösterildiği, başvurucunun, istinaf kararlarında kendisine tanınan ve kararın tebliğinden itibaren başladığı belirtilen iki haftalık süreye güvenerek hareket ettiği, kanun yoluna başvuru süresinin Bölge Adliye Mahkemesi tarafından hatalı gösterilmesinin sonuçlarına katlanmak zorunda bırakılan başvurucunun üzerinde, Daire yorumunun ağır bir yüke sebep olduğu, başvurucunun katlanmak zorunda kaldığı külfetin hedeflenen meşru amaçla orantısız olduğu, dolayısıyla müdahalenin ölçülü olmadığı sonucuna ulaşıldığı belirtilmiştir.
2. Anayasa Mahkemesince, 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın (Anayasa) 36 ncı maddesinde güvence altına alınan adil yargılanma ... kapsamındaki mahkemeye erişim haklarının ihlal edildiğine karar verilerek ihlalin Mahkeme kararından kaynaklandığı belirlenmiş ve bu yöndeki iddianın kabul edilebilir olduğuna, kararın bir örneğinin ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden yargılama yapılmak amacıyla Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
E. Anayasa Mahkemesi Kararı Sonrası Dairenin Bozma Kararı
Dairemizin 11.05.2022 tarihli ve 2022/4270 Esas, 2022/5852 karar sayılı kararı ile Anayasa Mahkemesinin ihlal kararı üzerine Dairemizin 04.12.2018 tarihli ve 2018/3502 Esas, 2018/22307 Karar sayılı kararının ortadan kaldırılmasına karar verildikten sonra davacının diğer temyiz itirazlarının gelinen aşamada incelenmesine yer olmadığına karar verilerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının Anayasa'nın ve 6100 sayılı Kanun’un aradığı anlamda herhangi bir gerekçe içermediği, kararda iddia ve savunma ile İlk Derece Mahkemesi kararının özetine ve davacı vekilinin istinaf sebeplerine yer verilmediği, İlk Derece Mahkemesi kararındaki gerekçe değiştirilerek haklı fesih yerine geçerli fesih olgusunun kabul edilmesine rağmen 6100 sayılı Kanun’un 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) nci alt bendi gereğince davanın esası hakkında yeniden hüküm kurulması yerine istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmesinin hatalı olduğu gerekçesiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının usulden bozulmasına karar verilmiştir.
F. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...6100 sayılı HMK'nun 355. Maddesi kapsamında dosya incelendiğinde; ... Cumhuriyet Başsavcılığının Terör ve Örgütlü Suçları Soruşturma Bürosu tarafından davacı hakkında yürütülen ve konusu "rüşvet vermek, rüşvete aracılık etmek, şantaj, özel hayata ilişkin görüntü ve sesleri ifşa etmek olan 2015/51847 soruşturma numaralı dosya dikkate alındığında, işçi ve işveren olan taraflar arasında ... ilişkisinin zedelendiği değerlendirilmiş ve istinaf sebepleri yerinde bulunmamıştır.
Ancak, ... akdinin haklı ya da haksız feshedildiğinin tazminat davasına konu olması eldeki dosyada ise feshin geçerli ya da geçersiz fesih mi olduğunun tartışılması gerektiği dikkate alındığında, hükmün gerekçesinin bu yönüyle 6100 sayılı HMK'nun 353/1-b-2 maddesinde bulunan düzenleme itibariyle düzeltilmesi gerektiği ve talebe yönelik de yeniden karar verilmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Bu itibarla; davalının davacının ... akdini en azından geçerli nedenle feshettiği anlaşılmakla aşağıdaki karar verilmiştir.
..." şeklindeki gerekçeyle davacının istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf sebeplerinin hangi nedenlerle reddedildiğinin Bölge Adliye Mahkemesi kararında açıklanmadığını, davalı lehine yeni Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre karar verilmesinin hatalı olduğunu, bu durumun usuli kazanılmış hakka aykırılık oluşturduğunu, geçerli nedenle fesih hakkının kullanmasının makul sürede olması gerektiğini, davalı tarafından bu süreye uyulmadığını, davalı işverenin ... sözleşmesinin feshine gerekçe gösterdiği ... 11. Ağır Ceza Mahkemesinin 2021/145 Esas sayılı dosyası ile yürütülen kovuşturma süreci sonucunda 20.....2022 tarihinde müvekkilinin beraatine karar verildiğini, buna göre geçerli ve haklı fesih sebebinin de ortadan kalktığını, disiplin soruşturmasının işyerinde uygulanan toplu ... sözleşmesine uygun süre ve usulde yerine getirilmediğini, müvekkilinin usule uygun şekilde savunmasının alınmadığını, uzun süre işyerinde çalışan davacının çalışma disiplini ve performansı ile ilgili olarak sorun yaşanmadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davacının ... sözleşmesinin feshinin haklı ya da geçerli nedene dayanıp dayanmadığı hususundadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 4857 Sayılı ... Kanunu'nun ilgili hükümleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesinin hukukça mümkün olmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ... sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
07.12.2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.