"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 27. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... Anadolu 11. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonucunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalı şirkettin Rusya'daki şantiyelerinde aşçı olarak çalıştığını, davacıya kıdem ve ihbar tazminatlarının ödenmediğini, davacının barınma, ısınma, aydınlatma, üç öğün yemeğinin işverence karşılandığını, ... sözleşmesinin işverence kanuna aykırı olarak feshedildiğini, davacının ... aşçı olarak haftanın 7 günü tatil yapmaksızın tüm ... bayram ve genel tatil günlerinde çalıştığını ileri sürerek kıdem ve ihbar tazminatları ile fazla çalışma ücreti, hafta tatili ücreti, ... bayram ve genel tatil ücretlerinin davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacı tarafça ileri sürülen iddiaların yerinde olmadığını, davacının 1 yılın altında olan çalışması için kıdem tazminatına hak kazanamayacağını, 01.05.2006-12.01.2008 tarihleri arasındaki çalışmanın ise istifa ile sona erdiğini, davacının kıdem tazminatına hak kazanamayacağı savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"... davacının bordrosu ve dosyaya sunulan sözleşmeye dayalı son aylık ücretinin Brüt 894,00 USD olduğu(%5 SGK kesintisi ile Net ücret 849,30 USD), yemek ve barınma yardımından faydalandığı, yurt dışında ve özellikle davalı şirketin yurt dışındaki işyerlerinde çalışan işçiler yönünden Yargıtay uygulaması da dikkate alınarak yemek ve barınma yardımı karşılığı aylık 200 USD olarak kabul edilerek davacının giydirilmiş brüt ücreti belirlenmiştir (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi'nin 2016/7346 E., 2016/8308 K. Sayılı ilamı).
Taraf iddia ve savunmaları doğrultusunda dosya incelendiğinde; davacının davalı nezdinde 4 dönem halinde yurt dışındaki projelerde çalıştığı, davalı vekilinin cevap dilekçesinde davacının 01/05/2006-12/01/2008 tarihleri arasındaki çalışmasının davacı tarafın istifa dilekçesi sunması üzerine sona erdiğini beyan ettiği anlaşılmıştır. ... sözleşmesinin tazminat ödemesi gerektirmeyecek şekilde sona erdiğinin ispat yükü davalı taraf üzerinde olmakla; davacının 11/01/2008 tarihinde davalı şirkete sunulan '.....'deki ailevi sorunlarım sebebiyle bir an evvel gönderilmemi arz ederim..' beyanını içerdiği, dilekçedeki iradenin ülkeye dönüş için mazeret yönünde olduğu, doğrudan istifa beyanının söz konusu olmadığı, mahkememizde ...'ye gidiş geliş işlemleri davalı şirketçe üstlenilen davacının ... bu dilekçeyi ülkeye dönebilmek maksadıyla izin almak amacını güderekte vermiş olabileceğinden istifa sebebiyle imzaladığı yönünde kanaat oluşmadığı, son dönem çalışmasına yönelik davacı hakkında düzenlenen 11/12/2012 tarihli işten ayrılış bildirgesinde davacının işten ayrılış sebebinin 22 kodu ile "diğer nedenler " olarak düzenlendiği anlaşılmıştır. ... sözleşmesinin tazminat ödemesi gerektirmeyecek şekilde sona erdiği ispat yükü davalı taraf üzerinde olmakla davalı tarafından bu yönde dosyaya somut delil sunulmadığı, davalı tarafın ... sözleşmesinin feshine ilişkin haklı sebep de ileri sürmediği, son dönem çalışmasına ilişkin ... sözleşmesinin de aslen davalı işverenlik tarafından ... bitimi sebebiyle feshedildiği, mahkememizde seri nitelikte açılan 2016/763,2017/764 ve 2017/462 Esas nolu dosyalarda da davalı işverenlikçe aynı usulün izlendiği, gerçekte taraflar arasında akdedilen ... sözleşmesinin tüm çalışma dönemlerinde davalı işverenlik tarafından tazminata hak kazanacak şekilde feshedildiği anlaşılmakla davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazandığı kanaatine varılmıştır.
..."
gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili; bilirkişi raporuna itirazlarının değerlendirilmediğini, ... sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanacak şekilde sona ermediğini, istifa dilekçesinin İlk Derece Mahkemesince kabul edilmediğini, davacının isticvap edilmediğini, ücretin fahiş olarak belirlendiğini, davacının çalışma dönemlerine ilişkin aldığı tüm ücretlerin dosya kapsamında delillerle ortaya konulduğunu, davacının en son aldığı aylık 894,00 USD ücretin aynı zamanda brüt ücret olduğunu, bordroların davacı tarafından imzalandığını, imzalı ücret bordrolarının kesin delil olduğunu, Mahkeme tarafından davacının zaten brüt olan ücretinin tekrar brütleştirilmesinin doğru olmadığını, giydirilmiş ücretin 200,00 USD olarak kabul edilemeyeceğini, davacının hizmet sürelerinin birleştirilmesinin hatalı olduğunu, kıdem tazminatının döviz olarak istenemeyeceğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacının ... sözleşmesinin sona eriş şekline göre kıdem ve ihbar tazminatı hakkı bulunduğu, ücretinin dosya içeriğine uygun olarak belirlendiği, yurt dışı ... sözleşmeleri ile çalışma günlerinde kalacak yer ve üç öğün yemek verildiğinden tazminat hesabına eklenecek barınma ve yemek yardımının 200,00 USD olarak kabul edilmesinin yerinde olduğu, ...'deki kanunlara göre ücret ve kesintiler hesaplanıp ...'deki bankalar aracılığıyla ücret ödemeleri yapıldığından karara esas bilirkişi raporundaki net ve brüt ücret değerlendirmelerinin doğru tespit edildiği, zamanaşımına uğrayan alacağın bulunmadığı gerekçeleri ile davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine kara verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili, istinaf dilekçesinde ileri sürülen nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... sözleşmesinin kıdem ve ihbar tazminatı gerektirecek şekilde son bulup bulmadığı ile ücretin brütleştirilmesinin doğru yapılıp yapılmadığı, fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil alacaklarının ispatı, kıdem tazminatı bakımından döviz cinsinden hüküm kurulması ve zamanaşımı hususlarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri,
2.4857 sayılı ... Kanunu'nun (4857 sayılı Kanun) 32, 41, 44, 46, 47 nci maddeleri.
3. Mülga 1475 sayılı ... Kanunu'nun 4857 sayılı Kanun'un 120 nci maddesi atfıyla hâlen yürürlükte olan 14 üncü maddesi.
4.Dairemizin 10.05.2022 tarihli ve 2022/2536 Esas, 2022/5718 Karar sayılı kararında kıdem tazminatının yabancı para cinsinden hüküm altına alınıp alınamayacağına yönelik Daire ilkesi şu şekilde açıklanmıştır:
"...
1.Kıdem tazminatının hesaplanmasında kıdem tazminatı tavanının dikkate alınması (mülga) 1475 sayılı Kanun gereği zorunludur. Kıdem tazminatı tavanı kamu düzenini ilgilendirmekte ise de, kıdem tazminatının ... lirasıyla ödenmesi gerektiği yönünde bir yasal düzenleme bulunmamaktadır.
2.O halde yabancı para üzerinden ücret alan işçiler yönünden talep olması halinde kıdem tazminatının yabancı para cinsinden hesaplanmasına yasal bir engel yoktur.
..."
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. ... Cumhuriyeti Hükümeti ile Rusya Federasyonu Hükümeti arasında gelir üzerinden alınan vergilerde çifte vergilendirmeyi önleme anlaşmasının 15 inci maddesinin üçüncü fıkrası; "1 inci ve 2 nci fıkra hükümlerine bakılmaksızın, bir Âkit Devlet mukimince diğer Âkit Devlette icra edilen bir çalışma karşılığında elde edilen ücret ve diğer gelirler, ifa edilen bu hizmet eğer:
a) Bu Anlaşmanın 5 inci maddesinin 3 üncü fıkrasının (a)bendine ilişkin bir inşaat şantiyesi, yapım, montaj veya kurma projesi ile ilgili, ve
b) Bir Âkit Devlet mukimi olan bir teşebbüs tarafından uluslararası trafikte işletilen bir gemi, uçak veya kara nakil vasıtasında icra edilen işlere ilgili ise bu diğer Devlette vergilendirilmez." şeklindedir. Söz konusu düzenlemeye göre Rusya'da bir inşaat şantiyesinde yapılan çalışma karşılığı elde edilecek gelirin diğer Devlet olan Rusya'da vergilendirilmesi mümkün değildir. Davacı da davalıya ait inşaat şantiyesinde çalışmakta olduğundan davacının ücreti brütleştirilirken %15 gelir vergisinin eklenmemesi gerektiği yönündeki davalının temyiz istemi isabetli bulunmamıştır.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere ve özellikle az yukarıdaki (2) numaralı paragrafta yapılan açıklamaya göre usul ve kanuna uygun olup davalı vekilince temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edene yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.12.2022 tarihinde oy birliği ile karar verildi.