"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 5. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : SENDİKA YÖNETİM KURULU KARARININ İPTALİ/GENEL KURUL İPTALİ
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 56. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki yönetim kurulu kararının iptali ile genel kurulun iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... Diyanet ve Vakıf Görevlileri Sendikası (Diyanet-Sen) vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Diyanet-Sen vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkillerinden ...'un davalı Diyanet-Sen ... 2 No.lu Şubesi başkanı, ...'ün başkan yardımcısı diğer müvekkillerinin sendika üyesi olduklarını, müvekkillerinden 2 No.lu şube başkanı ve başkan yardımcısının 19.03.2021 tarihinde şubeye gittiklerinde karar defteri, giden evrak defteri ve bazı evrakı tüm aramalara rağmen bulamadıklarını, bu hususla ilgili tutanak düzenlediklerini ve durumu sendika genel merkezine sözlü olarak ilettiklerini, yazılı olarak da 22.03.2021 tarihinde sendika genel merkezine ilettiklerini, ilerleyen günlerde muhalif bazı yönetim kurulu üyelerinin söz konusu karar defteri ile ....04.2021 tarihinde 1. Olağanüstü Genel Kurul Toplantısı yapılması yönünde karar aldıklarını ve Altındağ İlçe Seçim Kuruluna müracaat ettiklerini, Seçim Kurulunun da seçim çalışmalarına başladığının öğrenildiğini, müvekkillerinin söz konusu Olağanüstü Genel Kurul Toplantısının iptali için Seçim Kuruluna 25.03.2021 tarihinde müracaat ettiklerini ancak Seçim Kurulu tarafından mahkemeye yapılması gerektiği gerekçesiyle itirazın reddedildiğini, davalı sendika şubesinin bazı yönetim kurulu üyelerinin yetkisiz, usulsüz, hukuka ve ahlâka aykırı olarak almış oldukları olağanüstü genel kurul toplantısını gerektirecek herhangi bir olağanüstü, makul, haklı ve objektif bir durum olmadığını, sendika şubesinin faaliyetlerinin hukuka ve sendika amaçlarına uygun olarak devam ettiğini, davalı sendika şubesinin bazı yönetim kurulu üyelerinin aldıkları bu kararın iyiniyet kurallarına ve Sendika Tüzüğü'ne aykırı olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle ....04.2021 tarihinde yapılacak olan Diyanet-Sen ... 2 No.lu Şubesi 1. Olağanüstü Genel Kurul Toplantısının ve Yönetim Kurulu kararının iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı Diyanet-Sen vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Sendikanın 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’na (4688 sayılı Kanun) tâbi olduğunu ve tüm seçimlerini delegeler vasıtasıyla yaptığını, davacıların husumet ehliyetlerinin bulunmadığını, 4688 sayılı Kanun'un sendika genel kurullarının nasıl ve ne şekilde yapılacağına ilişkin genel düzenlemeden sonra içerik olarak tüm yetkilerin sendika tüzüklerine bırakıldığını, müvekkili Sendikanın bir şubesinin nasıl ve hangi şekilde genel kurul yapacağının Tüzükte belirlendiğini, müvekkili Sendika 2 No.lu şubenin mevzuata uygun bir şekilde Olağanüstü Genel Kurul kararı aldığını, anılan sendika şubesinde birlik ve beraberliğin bozulduğunu, tıkanıklığın giderilmesi ve üyelere hizmet edebilmek adına 7 kişiden oluşan şube yönetiminin 4 kişi ile salt çoğunlukla Olağanüstü Genel Kurul kararı aldığını, kararın Sendika Tüzüğü'ne uygun olduğunu, sendika genel merkezinin bu sürece karışmadığını, Olağanüstü Genel Kurul kararının Sendika Tüzüğü’nün 38 inci maddesine uygun olarak salt çoğunlukla alınmış olduğunu, 2 No.lu şubenin Olağanüstü Genel Kurula gitmesinde sendika genel merkezine ulaşan gerekçeler olduğunu, alınan kararın mevzuata ve hukuka uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı Diyanet-Sen ... 2 No.lu Şube Başkanlığı cevap vermemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile özetle iptali istenen Yönetim Kurulu kararının alındığı Yönetim Kurulu toplantısının dahi Sendika Tüzüğü'ne aykırı olduğu intibaı doğduğu, çünkü salı değil ... günü yapıldığı, olağan/mutad bir yönetim kurulu toplantısı olmadığı, olağanüstü bir yönetim kurulu toplantısı olduğu izlenimi doğduğu, Tüzük'ün 40 ıncı maddesinin beşinci fıkrasında ise olağanüstü yönetim kurulu toplantısının şube başkanının çağrısıyla yapılacağı belirtilmiş olmasına rağmen şube başkanı olan davacı ...’un haberi olduğunun da ispatlanamadığı, davalının avans harcamalarının düzensiz yapıldığı, şubenin kasa açığının bulunduğu ve ayrıca bankadan sendika mevzuatına aykırı olarak para çekme işlemlerinin yapıldığı gibi iddialarını ispatlayamadığı, bu konularda herhangi bir delil de dosyaya sunulmadığı, diğer iddialar bakımından da davalı tarafından bir delil sunulmadığı gibi bu iddialar bir an ... kabul edilmiş olsa dahi bu konularda davacıların kusuru ya da bu gibi sorunların olağanüstü genel kurul seçimine ... açacak nitelikte olduğunun da ispatlanamadığı, kaldı ki iptali istenen Yönetim Kurulu kararında olağanüstü genel kurulun toplanması için hiçbir gerekçenin de açıklanmadığı gerekçesiyle davanın kabulü ile 19.03.2021 tarihli Diyanet-Sen ... 2 No.lu Şube Yönetim Kurulu kararının ve ....04.2021 tarihinde yapılması planlanan Şube 1. Olağanüstü Genel Kurul Toplantısının iptaline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Diyanet-Sen vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı Diyanet-Sen vekili istinaf dilekçesinde; mahkeme kararının kendi içerisinde çelişkili olduğunu, davacı sıfatı taşımayan ... ve ...’nin dava ehliyeti olduğunun kabulünün hukuka aykırı olduğunu, gerek Diyanet-Sen Tüzüğü gerekse de 4688 Sayılı Kanun’da şube yönetim kurulunun haftanın hangi gün toplanacağına ilişkin bir hüküm bulunmadığını, mahkemenin sırf kararın ... günü alınmış olması nedeniyle bunun olağanüstü bir yönetim kurulu toplantısında alınmış bir karar olduğu yönündeki değerlendirmesinin sırf davanın kabulü için oluşturulmuş bir gerekçe olduğunu, davacının da bu yönde hiçbir iddiasının olmadığını, toplantının olağanüstü olduğu yönündeki teze dayanak olarak davacının hiçbir delil içermeyen soyut iddialarının gösterilmesinin bir başka hukuka aykırılık olduğunu, dosya kapsamında eksik delil bulunduğu yönündeki değerlendirmenin gerçeklikten uzak olduğunu, davacılar tarafından bilirkişi raporuna itiraz edilmesine karşın mahkemenin bilirkişinin raporunu yeterli gördüğü için yeni bir bilirkişi deliline başvurmamış olduğunu, Mahkemenin hem teknik bilgi isteyip hem de dosyaya sunulan teknik bilginin tam aksine bir karar vermiş olduğunu, yönetim kurulunun uyum içerisinde çalışıp çalışmadığına yönelik yönetim kurulu üyesi olmayan, o anda orada bulunmayan ve tamamen birilerinden duyduklarını aktaran kişilerin tanık olarak alınan ifadelerinin de dayanak gösterilmesinin bir başka çelişkili husus olduğunu, sendika şubesinin uyum içinde çalışmadığı ve bu durumun sendika şube üyelerine de yansıdığının davacı tarafça da kabul edilmekte olduğunu, 7 kişiden oluşan bir yönetim kurulunun 4 kişi ile bir karar almasının ve bu karara diğer yönetim kurulu üyelerinin dava açmasının yönetim kurulunun uyum içinde çalışmadığının bir delili olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“...Genel kurul sendikaların iradesini yansıtan nihai karar organıdır. Genel kurullar bakımından asıl olan ise olağan genel kuruldur. Olağan genel kurul, kanunda ve daha kısa bir süre belirlenmesi koşuluyla tüzükte öngörülen sürelerde düzenli şekilde yapılmak zorunda olunan ve yapılması için herhangi bir sebebin ortaya çıkması gerekli olmayan genel kuruldur.
4688 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrası ise “Olağanüstü genel kurul, yönetim kurulu veya denetleme kurulunun gerekli gördüğü durumlarda ya da genel kurul üye veya delegelerinin beşte birinin yazılı isteği üzerine en geç altmış gün içinde toplanır” şeklindedir.
Olağanüstü genel kurul, ancak genel kurulun olağanüstü şekilde toplanmasını gerektirir nitelikte objektif ve haklı sebeplerin bulunması halinde söz konusu olan istisnai nitelikteki genel kuruldur. Bu husus 4688 sayılı Kanun’un 43 üncü maddesi atfı ile uygulama alanı bulan 6356 sayılı Kanun’un 12 nci maddesinin gerekçesinde “Uygulamada seçimi kaybeden grubun beşte bir delege imzasını toplayıp hiçbir gerekçe göstermeden olağanüstü genel kurul talebinde bulunması her zaman karşılaşılan bir durumdur. Bu nedenle üye ve delegeler tarafından yapılacak olağanüstü genel kurul isteklerinin “iyi niyet kuralına” uygun haklı veya geçerli bir sebebe dayandırılması veya olağanüstü genel kurul isteminin olağan genel kurul ile çözülemeyecek bir sorunu çözmeye yönelik olması aranmıştır” şeklinde ifade edilmiştir.
Somut olayda, davacı tarafça, karar defterinin, giden evrak defterinin ve sair bir kısım belgelerin davacı tarafça aranmasına rağmen bulunamadığı, bu nedenle tutanak tutulduğu, bu durumun genel merkeze de bildirildiği, sonrasında muhalif bazı yönetim kurulu üyelerinin söz konusu karar defterine ....04.2021 tarihinde 1. Olağanüstü Genel Kurul Toplantısı yapılması yönünde karar aldıkları, Altındağ İlçe Seçim Kurulu'na müracaat ettiklerini ve seçim kurulunun da seçim çalışmalarına başladığının öğrenildiği, olağan üstü genel kurul toplantısını gerektirecek herhangi bir olağan üstü, makul, haklı ve objektif bir durum olmadığı, sendika şubesinin faaliyetlerinin hukuka ve sendika amaçlarına uygun olarak devam ettiği ... sürülerek ....04.2021 tarihinde yapılacak olan Diyanet-Sen ... Diyanet ve Vakıf Görevlileri Sendikası ... 2.No'lu Şubesi 1. Olağanüstü Genel Kurul Toplantısının ihtiyati tedbir kararı ile durdurulmasına, toplantının ve yönetim kurulu kararının iptaline karar verilmesinin talep edildiği, davala sendika tarafından ise, davalı Diyanet-Sen ... Diyanet ve Vakıf Görevlileri Sendikası ... 2.No'lu Şubesi yönetim kurulunun düzenli olarak toplanamadığı, yönetim içinde olması lâzım gelen birlik ve beraberliğin tesis edilemediği, yönetim kurulu karar defterinin sürekli olarak üyelerden saklandığı, karar alınamaması sebebiyle sendikal faaliyetlerin aksadığı, sendika şubesine gönderilen avans harcamalarının düzensiz yapıldığı, şubenin kasa açığının bulunduğu, bankadan sendika mevzuatına aykırı olarak para çekme işlemlerinin yapıldığı, üye sayısında azalma vs gibi hususların bulunması nedeniyle 2 nolu şubenin mevzuata uygun bir şekilde olağanüstü genel kurul kararı aldığı, alınan kararın mevzuata ve hukuka uygun olduğunu, davanın reddi gerektiğinin savunulduğu, Dosya içerisindeki bilgi ve belgeler ile dinlenen tanık beyanları birlikte değerlendirildiğinde; davaya konu edilen karar sendika üyelerinin menfaatlerini ilgilendirdiğinden; sendika üyesi olan davacıların dava açma ehliyetlerinin bulunduğu, olağanüstü genel kurul, ancak genel kurulun olağanüstü şekilde toplanmasını gerektirir nitelikte objektif ve haklı sebeplerin bulunması halinde söz konusu olan istisnai nitelikteki genel kurul olduğundan, üye ve delegeler tarafından yapılacak olağanüstü genel kurul isteklerinin iyi niyet kuralına uygun haklı veya geçerli bir sebebe dayandırılması veya olağanüstü genel kurul isteminin olağan genel kurul ile çözülemeyecek bir sorunu çözmeye yönelik olması gerektiği, olayımızda cevap dilekçesinde iddia edilen; şube yönetim kurulunun düzenli yönetim kurulu toplantılarını yapamadığı, yönetimin kendi içerisinde ayrıştığı, bunun davacıların kusurundan kaynaklandığı, durumun seçimi gerektirip gerektirmeyeceği, üye sayısının azalması, bütçenin uygunsuz kullanımı hususlarını ispata yönelik olarak dosya kapsamına davalı sendika tarafından her hangi bir delil sunulmadığı, tanık dinletilmediği, dava konusu edilen istenen yönetim kurulu kararı ile ile gündemin “yoklama, açılış divan oluşturulması, zorunlu organların seçimi, kapanış” şeklinde olduğu nazara alındığında olağanüstü genel kurulun toplanması için objektif nitelikte, ciddi ve haklı sebeplerin mevcut oluğunun ispat edilmediği, mahkemece verilen kararda bir hatanın bulunmadığı değerlendirilmiştir....” gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Diyanet-Sen vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Diyanet-Sen vekili cevap ve istinaf dilekçelerinde belirttiği sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, şubede olağanüstü genel kurul yapılmasına dair Şube Yönetim Kurulu kararının ve Şube Olağanüstü Genel Kurulunun iptalinin gerekip gerekmediğine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 4688 sayılı Kanun’un “Genel kurulların toplantı zamanı ve karar yeter sayısı” kenar başlıklı 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrası şöyledir:
“Olağanüstü genel kurul, yönetim kurulu veya denetleme kurulunun gerekli gördüğü durumlarda ya da genel kurul üye veya delegelerinin beşte birinin yazılı isteği üzerine en geç altmış gün içinde toplanır.”
2. Sendika Tüzüğü’nün “Şube Olağanüstü Genel Kurulu” kenar başlıklı 38 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Şube olağanüstü genel kurulu, üye tam sayısının salt çoğunluğuyla karar verilmiş olmak şartıyla genel yönetim kurulunun ya da şube yönetim kurulunun kararıyla, gerekçeli olmak ve oybirliğiyle alınmış olmak kaydıyla şube denetleme kurulunun kararıyla ya da ilk ve son talep dilekçesi arasında en fazla yedi (7) gün bulunmak ve ayrı gerekçeye dayalı olmak kaydıyla delege tam sayısının 1/5'inin yazılı isteği üzerine en geç altmış (60) gün içinde toplanır...”
3. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
4. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 15.10.2020 tarihli ve 2020/5925 Esas, 2020/12197 Karar sayılı kararında kamu görevlileri sendikaları bakımından olağanüstü genel kurul yapılabilmesine dair esaslar şu şekilde açıklanmıştır:
“...4688 sayılı Kanun'un 8 inci maddesinde, genel kurulun, sendika ve şubelerin zorunlu organlarından olduğu belirtilmiştir. Genel kurulun görev ve yetkileri, 4688 sayılı Kanun’un 12 nci maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre, sendika organlarının seçimi yetkisi de genel kuruldadır. Bu itibarla, sendikanın yönetim, denetim ve disiplin kurulu üyelerinin belirlendiği genel kurulların, demokratik esaslar doğrultusunda icra edilmesi, sendika içi demokrasinin gerçekleşmesi yönünden son derece önemlidir. Bu cümleden olarak, bir sendikanın demokratik yapıya sahip olup olmadığına ilişkin en somut ölçüler genel kurulun yapısı ve işleyişinde aranmalıdır (Şahlanan, ...: Sendikaların İşleyişinin Demokratik İlkelere Uygunluğu, ..., 1980, s.119).
Genel kurul sendikaların iradesini yansıtan nihai karar organıdır. Genel kurullar bakımından asıl olan ise olağan genel kuruldur. Olağan genel kurul, kanunda ve daha kısa bir süre belirlenmesi koşuluyla tüzükte öngörülen sürelerde düzenli şekilde yapılmak zorunda olunan ve yapılması için herhangi bir sebebin ortaya çıkması gerekli olmayan genel kuruldur.
4688 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesinin dördüncü fıkrası ise “Olağanüstü genel kurul, yönetim kurulu veya denetleme kurulunun gerekli gördüğü durumlarda ya da genel kurul üye veya delegelerinin beşte birinin yazılı isteği üzerine en geç altmış gün içinde toplanır” şeklindedir.
Olağanüstü genel kurul, ancak genel kurulun olağanüstü şekilde toplanmasını gerektirir nitelikte objektif ve haklı sebeplerin bulunması halinde söz konusu olan istisnai nitelikteki genel kuruldur. Bu husus 4688 sayılı Kanun’un 43 üncü maddesi atfı ile uygulama alanı bulan 6356 sayılı Kanun’un 12 nci maddesinin gerekçesinde “Uygulamada seçimi kaybeden grubun beşte bir delege imzasını toplayıp hiçbir gerekçe göstermeden olağanüstü genel kurul talebinde bulunması her zaman karşılaşılan bir durumdur. Bu nedenle üye ve delegeler tarafından yapılacak olağanüstü genel kurul isteklerinin “iyi niyet kuralına” uygun haklı veya geçerli bir sebebe dayandırılması veya olağanüstü genel kurul isteminin olağan genel kurul ile çözülemeyecek bir sorunu çözmeye yönelik olması aranmıştır” şeklinde ifade edilmiştir....”
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Medeni yargılama hukukunda, dava açılmasının en önemli sonuçlarından birisi de asıl olarak her davanın açıldığı tarihteki fiili ve hukuki duruma göre karara bağlanması zorunluluğudur (Baki Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, ..., 2001, s.1674 vd.). Somut uyuşmazlıkta 29.03.2021 tarihinde açılan dava ile ....04.2021 tarihli Olağanüstü Genel Kurulun iptalinin talep edilmesine göre dava tarihi itibarıyla iptali talep edilen Genel Kurul icra edilmediğinden bu talep bakımından da davanın kabulüne karar verilmesi doğru değildir. Ancak söz konusu Olağanüstü Genel Kurulun hâlihazırda icra edilmediği anlaşıldığından bu hata sonuca etkili görülmemiş, eleştiri ile yetinilmiştir.
3. Belirtmek gerekir ki somut uyuşmazlık hâkimlik mesleğinin gerektirdiği hukuki bilgiyle çözümlenmesi gereken nitelikte olduğundan 6100 sayılı Kanun’un 266 ncı maddesine aykırı olarak İlk Derece Mahkemesince bilirkişi raporu alınması da hatalı ise de bu durum da sonuca etkili görülmediğinden bu yönden de eleştiri ile yetinilmiştir.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı Diyanet-Sen vekilince temyiz dilekçelerinde ... sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiş; kararın, ilâmın (2) numaralı paragrafında yer alan ilave gerekçe ile onanmasına karar verilmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
22.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.