"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 29. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : YETKİ TESPİTİNE İTİRAZ
İLK DERECE
MAHKEMESİ : Kastamonu ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacılar vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; yapılacak incelemede 2020 yılı istatistiklerinin dikkate alınması gerektiğini, sendika üyesi işçi listesinin müvekkili Şirketlere tebliğ edilmesi gerekirken herhangi bir bildirim yapılmadığını, bu nedenle davalı sendikanın yasal çoğunluğu sağlayıp sağlayamadığının belirlenemediğini, davalı Sendikanın belirtilen davranışı neticesinde müvekkili Şirketlerin kanunen ve süreli olarak tanımlanmış olan itiraz hakkını kullanabilmesi doğrudan kısıtlandığını ... sürerek 1045882.037 Sosyal Güvenlik Kurumu (...) sicil No.lu işyerinde, ... ... ... Sendikasının yetkili olduğuna ilişkin olarak Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından düzenlenen 16.01.2020 tarihli yetki tespiti kararının iptaline karar verilmesi talep edilmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı Bakanlık vekili cevap dilekçesinde; dava şartı olarak dava dilekçesinin görevli makama kayıt ettirilmesi gerektiğini, öncelikle bu dava şartının sağlanıp sağlanmadığının araştırılması gerektiğini, müvekkili Bakanlıkça yapılan yetki tespitinde, başvuru tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan işkolu istatistiklerinin, işverenlerce ...'ya yapılan işçi bildirimlerinin ve e-Devlet üzerinden yapılan sendika üyelik işlemlerinin esas alındığını, bu kayıtların incelenmesinden 09.01.2020 başvuru tarihi itibarıyla davacılara ait işyerinde 117 işçi çalıştığının, bunlardan 76 işçinin davalı ...-... Sendikası üyesi olduğunun ve başvuru tarihi itibarıyla ...-... Sendikasının kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin 3,96 oranında üyeye sahip olduğunun tespit edildiğini, yetki tespiti aşamasında Sendikaya üye olan veya üyelikten ayrılan işçilere ait listenin işverene bildirileceğine dair bir yasal bir hüküm bulunmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı Sendika vekili cevap dilekçesinde; davacının dava dilekçesini görevli makama kayıt ettirdiğine ilişkin bilgi ve belge sunulmadığını ve ayrıca itirazın hak düşürücü süre geçtikten sonra yapıldığını, belirtilen nedenlerle öncelikle davanın süre ve usul yönünden reddine karar verilmesi gerektiğini, aksi hâlde müvekkili Sendikanın yetki tespiti başvuru tarihi itibarıyla yeterli çoğunluğu sağladığını, davacı tarafça dava dilekçesi ve ekinde somut delillere yer verilmediğini savunarak davanın esastan reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacılar tarafından 6 ... günlük süre içerisinde Kastamonu Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğüne itiraz edip davayı yasal süresi içerisinde açtığından dava şartı gereğinin yerine getirildiği, Ocak 2020 İşkolu İstatistiklerine göre, davalı Sendikanın kurulu bulunduğu inşaat işkolunda 1.110.229 işçi çalışmakta olup davalı Sendika 47.165 üyeye sahip bulunduğundan başvuru tarihi itibarıyla, yasanın aradığı kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartını da sağladığı, yetki tespit başvuru tarihi itibarıyla davalılara ait 118 işçiden 76 işçinin davalı Sendikaya üye olduğu, davalı Sendikanın davacılara ait işyerinde işyeri düzeyinde toplu ... sözleşmesi yapmak için yasanın aradığı yarıdan fazla çoğunluğu sağladığı, davalı Bakanlığın yetki tespitinde ... kayıtlarını esas aldığı, tüm bu nedenlerle yetki tespiti kararının yasal mevzuata uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacılar vekili; İlk Derece Mahkemesinin müvekkillerinin Adi Ortaklıktan farklı olarak faaliyet gösterdiği diğer işyeri listelerini de dosyaya kazandırarak işçi sayısını tespit edip bu işçi sayıları ile Sendikaya kaç üyenin bulunduğunu ve sendikanın yeterli çoğunluğu sağlayıp sağlamadığını tespit etmesi gerekirken bilirkişi tarafından yapılan işyeri tanımına göre yalnızca bir işyerinde çalışan işçi sayıları üzerinden yapılan hatalı hesaplama ile karar verdiğini, müvekkili Şirketler ile toplu ... sözleşmesinin işyeri düzeyinde değil işletme düzeyinde yapılabileceğini, toplu ... sözleşmesi görüşmelerinde taraflar arasında yapılacak görüşmelerde ve devamındaki aşamalarda yetkili çalışma ... kurumunun işletme merkezinin bulunduğu yer olduğunu, bu sebeple işletme merkezlerinin bulunduğu ... Çalışma ... Kurumunun yetkili olması gerekirken sürecin baştan itibaren yetkisiz olan Kastamonu Çalışma ... Kurumu Müdürlüğünce yürütüldüğünü belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dosyada mevcut yetki prosedür dosyasının ve ... tarafından Mahkemeye gönderilen müzekkere cevaplarının incelenmesinden, davacı Şirketlerce oluşturulmuş ... ... Asfalt Taah. ve Tic. AŞ - Kumsal ... Maden Taah. İnş. Tic. Ltd. Şti. ... Ortaklığı unvanlı işverene ait yalnızca 1 adet işyeri bulunduğunun tespit edildiği, İlk Derece Mahkemesinin vakıa ve hukuki değerlendirmesinde usul ve esas yönünden kanuna aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili; hükme esas alınan bilirkişi raporuna itirazlarının dikkate alınmadığını, dosyanın farklı bilirkişiye verilmesi taleplerinin değerlendirilmediğini, çelişme ilkesi gerçekleşmeden karar verildiğini, Derece Mahkemelerince müvekkillerin Adi Ortaklıktan farklı olarak faaliyet gösterdiği diğer işyeri listelerini de dosyaya kazandırarak işçi sayısını tespit edip bu işçi sayıları ile Sendikaya kaç üyenin bulunduğunu ve Sendikanın yeterli çoğunluğu sağlayıp sağlamadığını tespit etmesi gerektiğini, oysa bilirkişi tarafından yapılan işyeri tanımına göre yalnızca bir işyerinde çalışan işçi sayıları üzerinden yapılan hatalı hesaplama ile karar verildiğini, mevcut yetki tespitinin aslında işletme bazında incelenmesi gerektiğini, müvekkili Şirketler ile toplu ... sözleşmesinin işyeri düzeyinde değil işletme düzeyinde yapılabileceğini, ayrıca işletme merkezlerinin bulunduğu ... Çalışma ... Kurumunun yetkili olması gerekirken yetkisiz olan Kastamonu Çalışma ... Kurumu Müdürlüğünce sürecin yürütüldüğünü belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Toplu ... sözleşmesi kavramı 2709 sayılı T.C. Anayasası'nın 53 üncü maddesinde düzenlenmiştir. Maddeye göre “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme ...” başlıklı maddenin birinci fıkrasına göre “İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
3. Toplu ... sözleşmesi yetkisi ise toplu ... sözleşmesi ehliyetine sahip olan kişi veya kuruluşların mevzuatta öngörülen şartları sağlaması durumunda toplu ... sözleşmesi yapabilme yetkisi olarak ifade edilebilir.
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şöyledir :
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
5. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
6. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi ise şu şekildedir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ... içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ... içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ... içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacılar vekili tarafından temyiz dilekçesinde ... sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.