"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE MAHKEMESİ: ... 28. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ: TESPİT
Taraflar arasındaki tespit davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Kurum tarafından kamu kurum ve kuruluşlarında 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 62 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca ihale edilen işlerde ... alan alt işverenlerin ihale sözleşmesinin süresinin sona ermesi, işçilerin 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) kapsamında ... Yazma Eserleri Kurumu Başkanlığı İnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı işyerine geçirildiğinden bahisle toplu ... sözleşmesi prosedürünün yürütülemeyeceği gerekçesiyle grev oylaması talebinin reddedildiğini, davalı Kurum işleminin mevzuat hükümlerine ve Yargıtay yerleşik içtihatlarına açıkça aykırı olduğunu, asıl işveren ... Yazma Eserleri Kurumu Başkanlığı İnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı temizlik hizmet alım ihalesi ile 1123837.034 numaralı işyerinde faaliyette bulunan alt işveren .Sos. Hiz. ve Tem. Ltd. Şti.- . Tem. Hiz. Turz. İnş. Sağ. Gıda Otom. San. ve Tic. Ltd. Şti. ... ortaklığında (. ortaklığı) çalışan işçilerin müvekkili Sendikanın üyesi olduğunu, müvekkili Sendika tarafından dava dışı işveren ile toplu ... sözleşmesi prosedürü yürütüldüğünü, toplu ... sözleşmesi süreci tamamlanmadan 24.12.2017 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 696 sayılı KHK ile alt işveren işçisi olarak çalışan işçilerin, kamu kurum ve kuruluşlarına kadro geçiş işlemlerinin düzenlendiğini, .-.. ortaklığında çalışan işçilerin 02.04.2018 tarihinde asıl işveren olan kamu kurum ve kuruluşunda daimi işçi kadrolarına geçirildiğini, davalı Kurumun bu gerekçeyle toplu ... sözleşmesi sürecine son verdiğini, ihale süresinin sona ermesinin toplu ... sözleşmesinin imzalanmasına engel teşkil etmeyeceğini, kanunda toplu ... sözleşmelerinin yürürlük sürelerinin geriye götürülmesini engelleyen bir hüküm bulunmadığını, bu nedenle toplu ... sözleşmesinin yürürlük tarihinin ihale süresinin başlangıç tarihine kadar geriye götürülmek suretiyle imzalanmasının mümkün olduğunu, aksi hâlde alt işveren işçilerinin toplu ... sözleşmesi sürecine engel olunması ve Anayasal haklarının ihlal edilmesinin yolunun açılacağını, dava dışı şirketle genel temizlik hizmet alım ihalesinin 01.01.2016 ila 31.12.2018 tarihlerini kapsadığını, alt işveren işçilerinin 696 sayılı KHK kapsamında sürekli işçi kadrolarında istihdam edilmesinde işyeri devrinin söz konusu olduğunu, dava konusu işlemin uygulanması hâlinde müvekkili Sendika üyesi işçilerin Anayasa, ...'nin taraf olduğu uluslararası sözleşmeler ve kanunlar ile teminat altına alınan toplu ... sözleşmesi yapma hakkından yoksun bırakılmış olacağını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle toplu ... sözleşmesi prosedürünün yürütülemeyeceği gerekçesiyle grev oylaması talebinin reddedilmesine dair T.C. ... ... Çalışma ... Kurumu İl Müdürlüğünün 20.08.2019 tarih ve 915-E.00002783523 sayılı işlemin hukuka aykırılığının tespiti ile iptaline ve toplu ... sözleşmesi prosedürünün grev aşamasından itibaren kaldığı yerden devamının gerektiğinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
Davalı vekili cevap dilekçesinde; Sendikanın 02.08.2019 tarih 9565 sayılı yazısında, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu'nun (6356 sayılı Kanun) 60 ncı maddesinin birinci fıkrası uyarınca Genel Yönetim Kurulunun 02.08.2019 tarih ve 13-116 sayılı kararı ile grev kararı alındığını, 05.08.2019 tarihli yazıda söz konusu grev kararının 6356 sayılı Kanun’un 61 inci maddesi gereğince çalışan işçiler arasında oylamaya tâbi tutulmasının talep edildiğini ancak toplu ... sözleşmesi prosedürünü fiilen yürütme imkânı bulunmadığından grev oylaması talebi ile ilgili olarak yapılacak herhangi bir işlem bulunmadığının bildirildiğini, bir işyeri veya işletmede bir sendikanın toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olup olmadığının belirlenmesinde başvuru tarihindeki mevcut durum esas alınarak değerlendirme yapıldığından, 696 sayılı KHK kapsamında işçilerin ... Yazma Eserleri Kurumu Başkanlığı İnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı bünyesine geçirilmiş olduğundan müvekkili Kurumca yapılacak herhangi bir işlem bulunmadığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
...davacı sendika üyesi işçilerin önceden Eba Sosyal Hizmetler ve Temizlik Şirketi Limited Şirketi- Bilkar Temizlik Hizmetleri Turizm İnşaat ... Gıda Otomasyon Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi ... ortaklığında çalışan işçiler olduğu ancak işçilerin KHK ile sürekli işçi kadrosuna geçtiği ve ... Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı'nın İnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı'nın kadrolu çalışanları oldukları ve 696 sayılı KHK hükümleri uyarınca imzalanmış bir toplu ... sözleşmesi bulunmadığı için bakanlık tarafından hazırlanan toplu ... sözleşmelerinden yararlandığı, bu toplu ... sözleşmesinin Bakanlık tarafından hazırlanan sözleşme olduğu, bu şekilde yetki başvurusunda bulunan işyeri çalışanlarının özgür iradeleri ile imzaladıkları sözleşmelerden yararlandıkları, alt işveren işçilerin kamu kurumu işçisi olması ile işyeri devrinin söz konusu olmadığı çünkü işyerleri arasındaki bir sözleşme olmayıp işçi ile işveren arasında yapılan sözleşmeler olduğu, işçiler sürekli işçi kadrosuna geçirildiğinden toplu ... sözleşmesi prosedürün yürütülmesinin de fiilen imkansız olduğu, bu nedenle davalı kurumun kararının hukuka uygun olduğu...” gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
Davacı vekili dava dilekçesinde belirttiği sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını ve davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“...Grev Kararının 6356 sayılı kanunun 61. Maddesi gereğince çalışan işçiler arasında oylamaya tabi tutulması talep edildiği(işçilerin 02/04/2018 tarihinde asıl işveren olan kamu kurum ve kuruluşlarında daimi işçi kadrosuna geçirildiği) toplu ... sözleşmesi prosedürünü fiilen yürütme imkânı bulunmadığından 09.08.2019 tarih ve 2737521 varide sayı ile kayda giren 05.08.2019 tarihli grev oylaması talebi ile ilgili olarak yapılacak herhangi bir işlem bulunmadığı bildirildiği anlaşılmaktadır. Fiili imkansızlık nedeniyle talep reddedilmiş olup mahkeme kararı isabetlidir...” gerekçesiyle başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacı vekili süresi içinde temyiz başvurusunda bulunmuştur.
Davacı vekili dava ve istinaf dilekçelerinde yazılı sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, devam eden toplu görüşme sürecinde davacı işçi sendikasının grev oylaması talebine karşı toplu ... sözleşmesi prosedürünü fiilen yürütme imkanı bulunmadığını bildiren ... ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü işleminin hukuka aykırılığının tespiti ile iptali istemine ilişkindir.
1. 6356 sayılı Kanun'un “Grev oylaması” başlıklı 61 inci maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Grev kararının işyerinde ilan edildiği tarihte o işyerinde çalışan işçilerin en az dörtte birinin ilan tarihinden itibaren altı ... günü içinde işyerinin bağlı bulunduğu görevli makama yazılı başvurusu üzerine, görevli makamca talebin yapılmasından başlayarak altı ... günü içinde grev oylaması yapılır.”
2. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) “Hukuki dinlenilme hakkı” kenar başlıklı 27 nci maddesi de şöyledir:
“(1) Davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi hakları ile bağlantılı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahiptirler.
(2) Bu hak;
a) Yargılama ile ilgili olarak bilgi sahibi olunmasını,
b) Açıklama ve ispat hakkını,
c) Mahkemenin, açıklamaları dikkate alarak değerlendirmesini ve kararların somut ve açık olarak gerekçelendirilmesini,
içerir.”
3. 6100 sayılı Kanun'un “Tarafta iradî değişiklik” kenar başlıklı 124 üncü maddesinin dördüncü fıkrasının birinci cümlesi ise şöyledir:
“Dava dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesi kabul edilebilir bir yanılgıya dayanıyorsa, hâkim karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikliği talebini kabul edebilir.”
4. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
1. Hukuki dinlenilme hakkının gereği olarak taraflar duruşmaya çağrılmadan, eş anlatımla taraf teşkili sağlanmadan hüküm verilememesi, Anayasa'nın 36 ncı maddesinde düzenlenen iddia ve savunma hakkının kullanılmasına olanak tanınması ilkesinin doğal bir sonucudur ve aynı zamanda adil yargılanma hakkının da en önemli unsurudur. Bu çerçevede, öncelikle tarafların gerek yargı organlarınca gerekse karşı tarafça yapılan işlemler konusunda bilgilendirilmeleri zorunludur. Kişinin kendisinden habersiz yargılama yapılarak karar verilmesi, kural olarak mümkün değildir. Diğer taraftan taraf teşkili dava şartı olup davanın her aşamasında mahkemece resen nazara alınması gereken bir olgudur. Buna göre mahkemenin, dava dilekçesi ile duruşma gününü taraflara kendiliğinden tebliğ edip taraf teşkilini sağlaması, 6100 sayılı Kanun'un emredici düzenlemelerindendir.
2. Dosya içeriğinden, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 04.11.2016 tarihli yetki tespit kararı ile davacı işçi sendikasının dava dışı . Ltd. Şti.-. Ltd. Şti. işverenlerine ait işyerinde toplu ... sözleşmesi yapabilmek için gereken çoğunluğu sağladığının tespit edildiği, tespit konusu işyerinin dava dışı . Ltd. Şti.-. Ltd. Şti. işverenleri tarafından hizmet alım sözleşmesi ile dava dışı ... Yazma Eserleri Kurumu Başkanlığı İnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı işyerinde faaliyet yürütülen alt işveren işyeri olduğu, yetki belgesinin düzenlenmesi ile toplu görüşme sürecinin başladığı, arabulucu tarafından uyuşmazlık tutanağı düzenlendiği, Sendikanın 02.08.2019 tarihinde grev kararı aldığı ve grev kararının 05.08.2019 tarihinde ilan edildiği, aynı tarihte grev oylaması talep edildiği anlaşılmaktadır.
3. ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğünün dava konusu yazısında “...Kayıtlarınızın tetkikinde . Sos. Hiz. ve Tem. Ltd. Şti.-. Tem. Hiz. Turz. İnş. Sağ. Gıda Otom. San. ve Tic. Ltd. Şti. ... Ortaklığı ünvanlı işyerinde çalışmadığınız 01.04.2018 tarihinde SGK'dan çıkışlarınızın yapıldığı, 02.04.2018 tarihi itibari ile ... Yazma Eserleri Kurumu Başkanlığı İnsan Kaynakları ve Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı işyerine SGK girişlerinizin yapıldığı tespit edilmiştir. Bakanlığımız Çalışma Genel Müdürlüğünün bila tarih ve 1297146 yazılarında, “bir işyeri veya işletmede bir sendikanın toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkili olup olmadığının belirlenmesinde başvuru tarihindeki mevcut durumun esas alınarak değerlendirme yapıldığından İl Müdürlüğünüzce fillen yürütme imkanı bulunması halinde toplu ... sözleşmesi prosedürünün yürütülmesi gerektiği düşünülmektedir.” Bu nedenle, Bakanlığımız Çalışma Genel Müdürlüğü'nün söz konusu yazısı gereği İl Müdürlüğümüzce toplu ... sözleşmesi prosedürünü fiilen yürütme imkanı bulunmadığından 09.08.2019 tarih ve 2737521 varide sayı ile kaydımıza giren 05.08.2019 tarihli grev oylaması yapılması talebiniz ile ilgili olarak yapılacak her hangi bir işlem bulunmadığı...” hususları belirtilmiştir.
4. Somut uyuşmazlıkta dava sadece ... ... Kurumu Genel Müdürlüğüne karşı açılmış ve İlk Derece Mahkemesince de bu şekilde sonuçlandırılmıştır. Öncelikle belirtmek gerekir ki dava konusu işlem Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını temsilen ... Çalışma ve ... Kurumu İl Müdürlüğü tarafından tesis edildiğinden ... ... Kurumu Genel Müdürlüğünün pasif husumet ehliyeti bulunmamaktadır. Bununla birlikte bu hata kabul edilebilir bir yanılgıya dayandığından 6100 sayılı Kanun’un 124 üncü maddesi gereğince davasını Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yöneltmesi ve bu suretle taraf değişikliği için davacı vekiline kesin süre verilmeli ve daha sonra işin esası incelenmelidir.
5. Diğer taraftan davacı Sendikanın talebi dikkate alındığında, yargılama sonucunda verilecek karardan alt işveren . Sos. Hiz. ve Tem. Ltd. Şti. ve . Tem. Hiz. Turz. İnş. Sağ. Gıda Otom. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile asıl işveren ... Yazma Eserleri Kurumu Başkanlığının hukuki menfaatlerinin etkileneceği açık olmasına karşın, mahkemece taraf teşkili sağlanmaksızın işin esasının incelenmesi de doğru olmamıştır.
6. İlk Derece Mahkemesince davayı alt işveren . Sos. Hiz. ve Tem. Ltd. Şti. ve. Tem. Hiz. Turz. İnş. Sağ. Gıda Otom. San. ve Tic. Ltd. Şti. ile asıl işveren ... Yazma Eserleri Kurumu Başkanlığına da yöneltmesi için davacı Sendikaya kesin süre verilmeli, ara kararın gereği yerine getirildiği takdirde alt işveren Şirketler ile asıl işveren Kuruma da cevap ve delil sunma imkanı tanınmalı, taraf teşkili sağlandıktan sonra işin esası incelenmeli ve oluşacak sonuca göre karar verilmelidir. Anılan hususlar gözetilmeksizin, eksik inceleme sonucunda İlk Derece Mahkemesince yazılı şekilde hüküm tesisi ve bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun esastan reddi kararı hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Bozma sebebine göre sair temyiz itirazlarının incelenmesine bu aşamada yer olmadığına,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
27.12.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.