"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 32. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/866 E., 2022/1259 K.
DAVA TARİHİ : 10.07.2019
KARAR : İstinaf başvurularının esastan reddi
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 14. ... Mahkemesi
SAYISI : 2019/534 E., 2021/963 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi.
Davalı ... Enerji Sanayi ve Ticaret AŞ (... Şirketi) vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine ve incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin davalılar nezdinde demirci ustası olarak çalıştığını, net 1.800,00 USD ücret aldığını, ücretin bir kısmının elden bir kısmının banka aracılığı ile ödendiğini, ... sözleşmesinin işverence haksız ve bildirimsiz feshedildiğini ileri sürerek ihbar tazminatı, ücret, fazla çalışma, ... bayram ve genel tatil, hafta tatili alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Şirketi vekili cevap dilekçesinde; müvekkili Şirket ile diğer davalı arasında imzalanan sözleşme uyarınca işin tamamının diğer davalıya verildiğini, davacının müvekkili Şirketin işçisi olmadığını, davacının taleplerinin zamanaşımına uğradığını, ... sözleşmesinin davacı işçi tarafından haklı neden olmaksızın feshedildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... İnşaat Maden Sanayi AŞ (... Şirketi) vekili cevap dilekçesinde; davacının çalıştığı projenin diğer davalıya ait olduğunu, müvekkili Şirketin söz konusu projede alt işveren olarak yer aldığını, davacının bir grup işçi ile birlikte ... sözleşmesini haksız olarak feshettiğini, dava konusu taleplerinin zamanaşımına uğradığını savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları ile davalı tarafından ibraz edilen inşaat işleri sözleşmesine göre davacı işçinin davalılarla arasında asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunduğu anlaşılan dava dışı Şirket nezdinde Tedzani Hes İnşaat Projesi kapsamında 19.10.2018-23.03.2019 tarihleri arası çalıştığı, davacı ve davalı tanık beyanları ile banka hesap özetlerine göre davacının net 1.800,00 USD ücret aldığı, fesih hususunda dosyaya istifaya ilişkin evrak sunulmadığı, davacı tanıklarının gerekçe gösterilmeden işten çıkarıldıklarını ifade ettikleri, davalı tarafından ibraz edilen tutanak içeriklerinin tanık beyanları ile ispatlanamadığı, 20.03.2019 tarihli tutanakta ... sözleşmesinin işverence feshi sürecinin başlatıldığı hususunun belirtildiği ve davalı tanığın beyanları birlikte değerlendirilerek ... sözleşmesinin işveren tarafından haklı neden olmadan feshedildiği sonucuna ulaşıldığı, taraf tanık beyanlarına göre davacının ... bayram ve genel tatil, hafta tatili ve fazla çalışmalarının ispatlandığı, kabul edilen ücreti ile banka hesabına ödendiği anlaşılan ücret miktarına göre davacının ödenmemiş ücret alacağı bulunduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... Şirketi vekili; diğer davalı ile anahtar teslimi inşaat sözleşmesi yapıldığını, asıl işveren alt işveren ilişkisi bulunmadığını, davacı ile müvekkili arasında herhangi bir ... sözleşmesi bulunmadığını, husumet itirazının dikkate alınmamasının hatalı olduğunu, davacının şantiyede uygunsuz ve ahlaka aykırı davranışlarda bulunduğunu, amirlerince yakalanınca kendi isteği ile işten ayrılmasına rağmen ihbar tazminatına hükmedilmesinin hatalı olduğunu, davacının iddia ettiği çalışma koşullarının hayatın olağan akışına aykırı olduğunu, fazla çalışma, ... bayram ve genel tatil ile hafta tatili ücret alacağı bulunmadığını, İlk Derece Mahkemesince tanık anlatımlarının sadece aleyhe kısımlarının dikkate alındığını, tanık beyanların net olmadığını, ezberletilmiş ve duyuma dayalı olduğunu, çelişkili beyanların hükme esas alınamayacağını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Şirketi vekili; davacının ... sözleşmesine göre fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil ücretlerinin kararlaştırılan ücrete dâhil olduğunu, ... sözleşmesinin davacı tarafından haksız feshedildiğini, 20.03.2019 tarihli tutanak başlıklı belgede geçen fesih ifadesinin tutanağı düzenleyen işçilerin hukuki bilgisizlikleri ve ifadenin anlamını bilmeden rastgele kullanmalarından kaynaklandığını, ıslaha cevap dilekçesi ile birlikte tutanaklarda imzaları bulunan tüm tutanak mümzilerinin tanık sıfatıyla dinlenmelerine karar verilmesi talep edildiği hâlde bu talep hakkında karar verilmediğini, davacı tanıklarının, davacı ile birlikte hareket edip işyerini terkeden bir daha da işe dönmeyen şahıslar olduğunu ve beyanlarına itibar edilemeyeceğini, davacının ücretinin imzalı ... sözleşmesinde belirtilen miktar olduğunu, davalı tanığın feshe ilişkin bilgisinin duyuma dayalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; tarafların göstermiş oldukları delillerin toplandığı, tanıkların dinlendiği, resen yapılması gereken araştırmaların yapıldığı, hükme dayanak bilirkişi raporunun denetime açık ve kapsamlı olduğu, davalıların husumet itirazının yerinde olmadığı, işverence istifanın ya da haklı nedenle sözleşmenin kendilerince feshedildiğinin ispatlanamadığı, davacının kabul edilen ücretinin dosya kapsamına uygun olduğu, davacının çalışma düzenini bilebilecek konumda olan davacı ve davalı tanıklarının birbirini destekleyen ortalama anlatımı, işin ve işyerinin özellikleri, bilinen sektörel çalışma koşulları, dosyada bulunan diğer deliller birlikte değerlendirildiğinde; fazla çalışma, ... bayram ve genel tatil ve hafta tatili ücret alacakları ile ödendiği ispatlanamayan ücret alacağının hüküm altına alınmasında isabetsizlik bulunmadığı, ... ... sözleşmesinde yazılı çalışma (fazla çalışma), hafta tatili ücretleri, ... bayram ve genel tatil ücretlerinin kararlaştırılan aylık ücrete dâhil olduğu düzenlemesinin dikkate alınıp yıllık 270 saati aşan kısım için fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil ücretlerinin hesaplanması gerektiği yönündeki davalı itirazının yerinde olmadığı gerekçesiyle davalılar vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... Şirketi vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Şirketi vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen nedenlerin yanı sıra davacı tanıklarının her ay elden ödendiğini belirttikleri tutarın alacakların hesaplanmasında dikkate alınmadığını belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, fazla çalışmanın ücrete dâhil olduğuna dair ... sözleşmesi hükmünün dikkate alınmaması, davacıya elden yapılan ücret ödemesi ile giydirilmiş ücrete eklenen ayni yardım miktarının değerlendirilmesine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 32, 41, 44, 46, 47, 63 üncü maddeleri.
3. Dairemizin 10.01.2023 tarihli ve 2022/15911 Esas, 2023/123 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir:
"...
2. Sözleşme özgürlüğü kuralı uyarınca yasal sınırlar içinde kalan fazla çalışma ücretinin aylık ücretin içinde olduğuna dair sözleşme hükümleri kural olarak geçerlidir. Dairemiz; yerleşik hâle gelen ilkeleri ile fazla çalışma ücretinin, ücrete dâhil olarak kararlaştırılmış olmasına sınırlı olarak değer vermektedir. Bu bağlamda sözleşme hükümlerinin geçerliliğine getirilen iki temel sınırlama mevcuttur. Bunlardan ilki, 4857 sayılı Kanun'un 41 inci maddesi gereği fazla çalışma süresinin bir yılda 270 saatten fazla olamayacağı; diğeri ise kararlaştırılan aylık temel ücretin asgari ücretin üzerinde olması gerekliliğidir. Bir başka anlatımla Dairemiz, ücret seviyesinin yüksekliğini kaydın geçerliliğinin tespitinde dikkate almaktadır.
3. Diğer yandan ... sözleşmesinin devamı sırasında işçinin bir hakkından feragat etmesi veya hakkından feragat sonucu doğuran bir işlem yapması geçersizdir. Ancak fazla çalışmanın temel ücret içinde ödeneceğinin kararlaştırılmış olması, fazla çalışma ücretinden feragat anlamına gelmez. Fazla çalışma ücreti ödenmeyeceğinin kararlaştırılması ile fazla çalışmanın temel ücret içinde ödeneceğinin belirlenmesi birbirinden farklı kavramlardır. (Ömer ..., Volkan Aslan, Hilal Yılmaz, "Anayasa Mahkemesinin Fazla Çalışmaya İlişkin ... Başvuru Kararının Değerlendirilmesi (... Özdamar Başvurusu)", Çimento İşveren, Cilt 36, Temmuz 2022, Sayı 4, 8-35, s.31). Bu bağlamda davacı fazla çalışma ücretinden feragat etmiş değildir.
4. Fazla çalışma onayı alınmasına ilişkin düzenleme, işçinin fazla çalışma yapmaya zorlanamaması bakımından önemlidir. Düzenlemenin amacı, işçiyi işverenin olası haksız feshine karşı korumaktır. Fazla çalışma ücretinin karşılığının kararlaştırılan temel ücretin içinde olduğuna ilişkin kayıtlar ise fazla çalışmanın ücretlendirilmesine ilişkindir. ... sözleşmesindeki kayıt ile taraflar, fiilen yapılan fazla çalışmanın nasıl ücretlendirileceğini belirlemişlerdir. Fazla çalışma ücreti dâhil edilerek belirlenen ücret, işçinin aylık temel ücreti olduğundan ... sözleşmesindeki kayda rağmen yapılmayan fazla çalışmanın karşılığı ücretin, işverence geri istenmesi de mümkün olmaz. Şu hâlde fazla çalışma onayı alınması ile ... sözleşmesinde temel ücret içinde fazla çalışma ücretlerinin ödeneceği kuralı arasında herhangi bir bağlantı bulunmamaktadır.
..."
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalılar vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dava konusu ücret alacağı hükme esas alınan raporda; davacının kabul edilen aylık ücret miktarı, çalışma süresi ve davacının banka hesabına yapılan ödemeler değerlendirilerek hesaplanmış ise de dava dilekçesinde işyerinde ücretin bir kısmının elden ödendiği şeklindeki davacı talebi ile davacı tanık beyanları birlikte değerlendirildiğinde, kabulün dosya kapsamına uygun olmadığı anlaşılmış olup söz konusu alacağın davacıya banka üzerinden ödenen miktarlara ek olarak işverence her ay elden 200,00 USD ücret ödendiği kabulü ile hesaplanması gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi isabetli olmamıştır.
3. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda, yemek ve barınma gideri miktarı 200,00 USD olarak belirlenmiştir. Ancak kabul edilen miktarın emsal nitelikteki dosyalarda Yargıtay tarafından benimsenen yemek ve barınma gideri miktarının üzerinde olduğu ve 150,00 USD yemek ve barınma yardımı yapıldığı kabul edilerek giydirilmiş ücret belirlenen dosyaların Yargıtay denetiminden geçerek kesinleştiği dikkate alındığında; yemek ve barınma gideri miktarının 150,00 USD yerine 200,00 USD olarak kabulü de isabetsizdir.
4. Taraflar arasında hüküm altına alınan fazla çalışma alacağı bakımından da uyuşmazlık bulunmaktadır. İlâmın İlgili Hukuk bölümünün (3) numaralı paragrafında yer verilen Dairemiz kararında da açıklandığı üzere, ... sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dâhil olduğu yönündeki kurallara sınırlı olarak değer verilmelidir. Dairemizin kararlılık kazanmış olan uygulamasına göre yıllık 270 saatle sınırlı olarak söz konusu hükümlerin geçerli olduğu kabul edilmektedir. Fazla çalışmaların aylık ücret içinde ödendiğinin öngörülmesi ve buna uygun ödeme yapılması hâlinde, yıllık 270 saatlik fazla çalışma süresinin (aylık 22,5 saat, haftalık 5,2 saat) ispatlanan fazla çalışmalardan indirilmesi gerekir.
5. Somut uyuşmazlıkta taraflar arasında imzalanan belirsiz süreli ... sözleşmesinde fazla çalışmanın aylık ücrete dâhil olduğu kararlaştırılmıştır. Davacının kabul edilen ücretinin yıllık 270 saatlik fazla çalışma süresini karşılayacak miktarda olması karşısında, ücretin içinde ödendiği anlaşılan fazla çalışmanın ispatlanan fazla çalışmalardan indirilmesi gerekir. Davacının bir yıldan az süren çalışmasına göre yıllık 270 saatin bir haftaya isabet eden miktarı (5,2 saat) kanıtlanan haftalık fazla çalışma süresinden mahsup edilmelidir. Söz konusu sözleşme hükmüne değer verilmeksizin yazılı şekilde hüküm kurulması hatalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.