"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/3597 E., 2022/3477 K.
KARAR : Davalı ... Grup İnş. AŞ'nin istinaf başvurusunun esastan reddi, davacının istinaf başvurusunun kabulü ile davanın kısmen kabulü
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 59. ... Mahkemesi
SAYISI : 2021/40 E., 2021/19 K.
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı ve davalı ... Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince Davalı ... Grup İnş. AŞ'nin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacının istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi.
Davalılar vekillerince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de; 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine ve incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 13.08.2015-15.04.2016 tarihleri arasında davalı Şirketin yurt dışı Cezayir şantiyesinde sıva ustası olarak en son aylık net 1.800,00 USD ücretle çalıştığını, müvekkilinin işine işveren tarafından haksız son verildiğini, fesih tarihinde ücretlerinin ödeneceği taahhüt edilerek ve pasaportu karşılığında ibraname ve istifa dilekçesi imzalatılmış ise de ilgili ibraname karşılığı ödeme yapılmadığını, işyerinde fazla çalışma yaptığını, hafta tatilleri ile ... bayram ve genel tatil günlerinde çalışmaya devam ettiğini ve bakiye ücret alacağı bulunduğunu beyan ederek ihbar tazminatları ile fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil ile ücret alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ vekili; davacının Cezayir şantiyesinde ilgili ülke kanunlarına göre kurulmuş olun SARL SKN ... Şirketine bağlı olarak görev yaptığını, müvekkili Şirket ile arasında ... sözleşmesi bulunmadığını, davanın öncelikle husumet yokluğu nedeni ile reddi gerektiğini savunmuştur.
2. Davalı ... AŞ vekili; uyuşmazlık konusu alacaklara ilişkin kısmi dava açılamayacağını, somut olayda yabancılık unsurunun var olduğunu, uyuşmazlığın çözümünde ... hukukunun uygulanamayacağını, davacının, müvekkili Şirket işçisi olmaması nedeni ile davada taraf sıfatlarının bulunmadığını beyanla davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ... vatandaşı olan işçinin kamu düzeni de dikkate alınarak yurt dışına gönderilmesinde gönderen kişi ya da Şirketin yurt dışındaki yabancı Şirket ile organik bağı delillendirildiğinde, ... ... hukukunun uygulanması gerektiği, davalı ... Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ ile ihbar olunan SARL SKN ... Şirketi arasında organik bağ bulunduğu, davacının fiilen davalı Şirketler arasında kurulan ... ortaklığına ait şantiyede görev yapmadığı, ... sözleşmesinin istifa ile sona erdiği, fazla çalışma hafta tatilleri ile ... bayram ve genel tatil günlerinde çalışılma iddiasının puantaj kayıtları ve tanık anlatımları içeriği ile sabit olduğu, işçinin bakiye ücret alacağı bulunduğu gerekçeleri ile davanın kısmen kabulüne karar vermiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacı vekili ve davalılardan SKN Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili, istifa dilekçesinin işçinin gerçek iradesini yansıtmadığını, bu nedenlere ihbar tazminatı isteminin reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu, ayrıca emsal nitelikte olup kesinleşen kararlar içeriği ile davalıların işçilik alacaklarından müteselsilen sorumlu olduklarının belirlediğini, davalı ... AŞ yönünden davanın reddine karar verilemeyeceğini, ... İnşaat AŞ yönünden reddine karar verilen alacak 350,00 TL olduğu dikkate alınmaksızın 4.080,00 TL vekâlet ücretine hükmedildiğini ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ vekili; husumete ilişkin savunmalarını tekrar ederek uyuşmazlığın çözümünde yargılama yapma yetkisinin Cezayir mahkemelerine ait olduğunu, davacının fiilen görev yaptığı Tpaza Bölgesinde müvekkili Şirket ile diğer davalı Şirket arasında kurulan ... ortaklığının faaliyet göstermediğini, bu nedenle davanın müvekkili Şirket yönünden de reddi gerektiğini, işçinin aylık ücret miktarına ilişkin iddiasını ispatlayamadığını, kabul anlamına gelmemek üzere bakiye ücret alacağının hatalı hesaplandığını, yemek ve barınma bedelinin 150,00 USD olarak belirlenmesinin de fahiş nitelik taşıdığını, net ücrete %5 oranında genel sağlık sigortası primi eklenemeyeceğini, işçinin fazla çalışma yapmadığını, alacakların kısmi davaya konu edilmeyeceğini ve taleplerin zamanaşımına uğradığını ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; emsal nitelikteki dosyalar üzerinde yapılan istinaf incelemeleri sonucunda uyuşmazlığın ... hukukuna göre çözümlenmesinde isabetsizlik olmadığı, işçinin yurt dışına gönderilmesinde gönderen kişi ya da Şirketin yurt dışındaki yabancı şirket ile arasında organik bağ bulunması hâlinde ...’deki kişi veya kişiler işçinin işvereni kabul edilerek sorumlu tutulacağı, davalı ... Skn Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ vekilinin bu yöndeki istinaf itirazının yerinde olmadığı, emsal mahiyetteki kararda davalı ... İnş. San. AŞ'nin Tipaza'da üstlendiği inşaat yapım işinin (üniversite inşaatı) varlığının tespit edildiği, davalı Şirketler arasında anılan şantiyede ... ilişkisi kurulduğunun ve işçilerin davalılarca birlikte istihdam edildiğinin tanık anlatımları ile anlaşıldığı, bu nedenlerle davalı ... AŞ yönünden de davanın kabulüne karar verilmesi gerektiği, ücret tespitinin yerinde olduğu, ihbar tazminatı reddinin, fazla çalışma, hafta tatili, ... bayram ve genel tatil ücreti alacaklarının kabulünün dosya içeriğine uygun olduğu gerekçeleriyle Bölge Adliye Mahkemesince davacının başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davalı ... Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ vekilince, istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeler ve resen dikkate alınacak nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması talep edilmiştir.
2. Davalı ... AŞ vekilince, kendilerine husumet yöneltilemeyeceğini ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması talep edilmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının dava dışı Şirkette geçen çalışmasından davalı ... Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ'nin ve ... İnşaat Sanayi AŞ'nin sorumlu tutulup tutulamayacağı ve davacının talep konusu işçilik hak ve alacaklarına hak kazanıp kazanmadığına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 26 ncı maddesi, 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 22.09.2021 tarihli ve 2017/(22)9-3109 Esas, 2021/1075 Karar sayılı kararında organik bağ kavramı şu şekilde açıklanmıştır:
"...
Tüzel kişilik perdesinin çapraz aralanmasına benzeyen bir başka kavram organik bağ kavramıdır. Tüzel kişilik perdesinin aralanmasında olduğu gibi organik bağ kavramında da bir tüzel kişinin borçlarından bir başka tüzel kişinin sorumluluğuna gidilmektedir. Bu hâliyle organik bağ kavramının da kaynağını TMK’nin 2. maddesinde yer alan dürüstlük kuralı ve hakkın kötüye kullanılması yasağı oluşturmaktadır (Öztek/Memiş, s. 210). Ancak organik bağ kavramı, tüzel kişilik perdesinin aralanmasına göre daha geniş bir anlama sahip olsa da organik bağın varlığı, ... başına tüzel kişilik perdesinin aralanmasını gerektirmemektedir. Başka bir deyişle şirketler arasında organik bağ tespit edilse dâhi tüzel kişilik perdesinin aralanması ve alacağın perdenin arkasındakinden de istenebilmesi için sırf alacaklıdan mal kaçırmak ve onu zarara uğratmak amacıyla kötü niyetli işlemler yapıldığının da somut verilerle ispatlanması gerekmektedir.
Şirketler arasında ortakların akraba olması ... başına organik bağ veya tüzel kişilik perdesinin kaldırılması için yeterli değildir veya şirketlerin aynı faaliyeti yürütüyor olması organik bağ için yeterli değildir (Baycık, G.: İşverenin Tespitinde Birlikte İstihdam ve Tüzel Kişilik Perdesinin Kaldırılması Kurumları, ... Uyuşmazlıklarında Yargıtay ve Bölge Adliye Mahkemeleri Kararları Değerlendirme Toplantısı (Seminer Bolu/Abant – ... Nisan 2019), ... İnşaat Sanayicileri İşveren Sendikası, ... 2019, s. 20).
Şirketler arasında organik bağ olup olmadığı; şirketlerin adreslerinin aynı olması, ortaklık yapılarının ve yönetim kurullarının benzer olması veya temsilcilerinin aynı olması, faaliyet alanları, hisse devirleri, muvazaalı işlemler gibi hususlar ve somut olayın özellikleri de gözetilerek tespit edilebilir. Ancak tüzel kişilik perdesinin çapraz aralanmasında her iki şirketin faaliyet alanı, ortaklık yapısı, ortakları gibi konularda öyle büyük ve ... bir kesişme vardır ki; bu şirketlerle ... yapan kişiler nezdinde iktisadi bir bütünlük içerisinde ... bir şirketle ... yapılıyor algısı oluşmaktadır. Ayrıca üçüncü kişiler nezdinde uyandırılan bu algı neticesinde, ticaret yaparken güçlü bir yapıya sahip görüntüsü oluşturularak, şirketlerden birinin borca batırılması ya da içinin boşaltılıp ... alanının diğerine kaydırılması işlemleri tipik bir hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilmelidir."
3. Değerlendirme
1. Grup şirketleri veya holdingler bünyesinde yer alan çalışmalar açısından; çalışma hayatında işçinin sigorta kayıtlarında yer alan işverenin dışında grubun başka şirketlerine hizmet verdiği, yine işçinin bilgisi dışında birbiri ile bağlantısı olan bu şirketler tarafından sürekli giriş çıkışlarının yapıldığı sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Sadece şirketler arasında organik bağdan söz edilerek işçilik alacaklarından aralarında bağlantı bulunan işverenlerin birlikte sorumluluğuna gidilmesi veya birden fazla şirkette geçen çalışmalar için sadece bir şirketin sorumluluğunun yeterli görülmesi mümkün değildir. Belirtmek gerekir ki aynı gruba ait olan şirketlerin aralarında organik bağ bulunması olağandır. İşçilik alacaklarının belirlenmesi noktasında, kural olarak aynı gruba ya da holdinge bağlı farklı tüzel kişiliği haiz şirketlerde geçen hizmetlerin birleştirilmesi mümkün olmaz. Bu gibi durumlarda işçilik alacaklarının hesabında, hizmetlerin değerlendirilmesi ve işverenlerin sorumluluklarının belirlenmesi için şirketler/işverenler arasında işyeri devri, ... sözleşmesi devri, asıl işveren alt işveren ilişkisi veya birlikte istihdam olgularının bulunup bulunmadığının somut olarak belirlenmesi gerekir.
2. Tüzel kişiler arasında sadece organik bağ bulunması, çalışma döneminin tamamına ilişkin alacaklardan işçinin çalışmış olduğu her bir tüzel kişinin müteselsilen sorumlu olması sonucunu doğurmaz. Zira sadece organik bağın varlığı tüzel kişilik perdesinin kaldırılması için yeterli değildir.
3. ... uyruklu kişilerin yabancı ülkelerde o ülke vatandaşları ya da şirketleriyle birlikte kurdukları şirketler aracılığıyla aldıkları işler kapsamında çalıştırdıkları ... işçilerinin alacaklarından yabancı kişinin şirketteki pay durumuna göre ... firmasının sorumluluğunun irdelenmesi gerekir. Yabancı kişinin ortaklığı; gerçek bir ortaklık olmayıp o ülkede ... yapabilmek amacıyla salt bir formalitenin yerine getirilmesinden ibaret ise işçilik alacaklarına karşı tüzel kişilik perdesinin arkasına sığınmak hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilebilir. Bu durumda ... firmasının sorumluluğu söz konusu olur.
4. Öncelikle davalı ... Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ' nin dava konusu alacaklardan sorumluluğu değerlendirilmelidir. Davacı vekili, davalıların Cezayir şantiyesinde çalıştığını iddia etmiş; davalı ... Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ vekili ise davacının işvereninin Cezayir Demokratik ... Cumhuriyeti yasalarına göre kurulmuş olan ... Şirketi olduğunu, davacı ile müvekkili Şirket arasında işçi-işveren ilişkisi olmadığı gibi müvekkili Şirket ile ... arasında da hiçbir şekilde hukuki ve fiili bağlantısının bulunmadığını savunmuştur.
5. İlk Derece Mahkemesince davacı işçinin banka hesabına USD üzerinden ödenen ücret ödemelerinin davalı ... Şirketinin eski yönetim kurulu üyesi ve ortağı N.E.B. tarafından yapılmış olduğu, davalı ... Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ'nin tanığının ifadesinde N.E.B. isimli kişinin SKN Şirketinin ofis direktörü olduğunu beyan ettiği gerekçeleriyle davalı ... Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ ile ihbar olunan ... Şirketi arasında organik bağ bulunduğundan bahisle davalı ... Grup İnşaat Ve Turizm Yatırımları AŞ'nin alacaklardan sorumlu olduğuna karar verilmiştir.
6. Bölge Adliye Mahkemesince işçinin yurt dışına gönderilmesinde gönderen kişi ya da şirketin yurt dışındaki yabancı şirket ile arasında organik bağ bulunması hâlinde ...’deki kişi veya kişilerin işçinin işvereni kabul edilerek sorumlu tutulması gerektiğinin kabulü ile davalı ... Grup İnşaat ve Turizm Yatırımları AŞ vekilinin bu yöndeki istinaf itirazı yerinde görülmemiştir.
7. Davalı ... Grup İnşaat Ve Turizm Yatırımları AŞ dava konusu alacaklardan sorumlu tutulmuş ise de yapılan inceleme hüküm kurmaya yeterli değildir. Yukarıda (1), (2) ve (3) numaralı paragraflarda açıklanan ilkeler doğrultunda davacının iddiası değerlendirilip eksikler giderildikten sonra sonucuna göre karar verilmelidir.
8. Davalı ... AŞ'nin dava konusu alacaklardan sorumlu olup olmadığının da değerlendirilmesi gerekmiştir. Davacı vekili, davalıların Cezayir şantiyesinde çalıştığını iddia etmiş, davalı ... AŞ vekili ise davacı ile müvekkili Şirket arasında işçi işveren ilişkisi olmadığını, davacının adi ortaklık olan ...- SKN İnternational ... Ortaklığı bünyesinde de çalışmadığını savunarak davanın reddini talep etmiştir.
9. İlk Derece Mahkemesince davalı ... AŞ'nin sadece Oulehfayyad bölgesinde şantiyesinin olduğu, davacının bu yönde verdiği beyanlarının soyut olduğu, fiili çalışmanın diğer davalı Şirketi nezdinde olduğu gerekçeleriyle davalı ... AŞ yönünden davanın husumetten reddine karar verilmiştir.
10. Bölge Adliye Mahkemesince emsal nitelikteki dosyalar üzerinde yapılan istinaf incelemeleri sonucunda; davalı ... İnş. San. AŞ'nin Tipaza'da üstlendiği inşaat yapım işinin (üniversite inşaatı) varlığının tespit edildiği, davalı Şirketler arasında anılan şantiyede ... ilişkisi kurulduğunun ve işçilerin davalılarca birlikte istihdam edildiğinin tanık anlatımları ile anlaşıldığı gerekçesiyle davalı ... AŞ dava konusu alacaklardan sorumlu tutulmuştur.
11. Bölge Adliye Mahkemesince emsal dosyalarda Tipiza bölgesinde davalılarca üniversite inşaat işinin üstlenildiğinin tespit edildiği belirtilerek davacının ortaklık bünyesinde çalıştığı kabul edilmiş ise de dosya içerisinde davalının çalıştığı şantiyedeki projede davalılar arasında ortaklık olduğuna dair yazılı bir delil olmadığı gibi davalı tanıkları ... bir projede ortaklık olduğunu, davacının bu projede çalışmadığını beyan etmişlerdir. Yine dosya içerisinde yer alan puantaj kaydında ''Skn Tipiza 169 Konut Şantiyesi'' yazılı olduğu görülmüş ve davalı tanığı A.Z. 169 toplu konut isimli Matariz şehrindeki şantiyede çalıştıklarını belirtmiş, davacı asıl da konut projesinde çalıştığını beyan etmiştir. Bu nedenlerle Bölge Adliye Mahkemesinin davalıların Tipaza'da üstlendiği üniversite inşaat yapım işinin varlığının tespit edildiği yönündeki gerekçesi dosya kapsamına uygun değildir.
12. Bölge Adliye Mahkemesince yapılacak ..., davacının çalıştığı proje yönünden davalılar arasında bir ortaklık ilişkisi mevcut olup olmadığını ilgili yerlerden sorularak sonucuna göre karar vermekten ibarettir. Eksik inceleme ile hüküm tesisi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
13. Kabule göre de davacı, davalı ... AŞ yönünden davasını ıslah etmemesine karşın anılan davalı yönünden talep aşılarak karar verilmesi de hatalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle,
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Bozma sebeplerine göre davalıların sair itirazların incelenmesine şimdilik yer olmadığına,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
Peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgililere iadesine,
11.07.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.