"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 31. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı ve davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davacı vekili ve davalılar vekillerince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 08.11.2022 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacı asıl ile vekili Avukat ... ve davalılar vekilleri Avukat ... ve ... geldiler.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların ve davacı asılın sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin, güvenlik elektronik ödeme alanında hizmet veren davalılardan yurt dışındaki davalının ...’deki bağlı şirketi Verifone Elektronik ile olan belirsiz süreli ... sözleşmesi kapsamında 2006-2009 yıllarında ... genel müdürü ve 2009’dan itibaren de otuz ülkeden sorumlu genel müdür olduğunu, 02.02.2012 tarihinde yurt dışında yapılan bir toplantıda müvekkiline doğruluk ve bağlılığa aykırı olarak ikinci el POS cihazları satışı yaparak haksız kişisel menfaat elde ettiği ve zimmetine para geçirdiği ithamında bulunulduğunu, işine son verildiğini, eş zamanlı olarak ...’da işyerinde odasının arandığını, 03.02.2012 tarihinde fesih bildiriminde bulunulduğunu, haksız ithamlarının yabancı basına yansıdığını ve bu uygulamanın müvekkilinin itibarını haksız olarak sarstığını, davalının Amerika ve İsrail kökenli olması nedeniyle ambargo uygulanan İran'a doğrudan ürün satışı yapamadığını, bu nedenle Şirketin partner şirketler üzerinden İran’a satış yaptığını, Şirket üst yönetiminin bilgisi dışında satış yapılmasının olanaklı olmadığını, bu hususun Şirket kayıtları ile tespitinin mümkün olduğunu, çünkü ikinci el POS cihazlarının satışının müvekkili davacı tarafından değil finans departmanı tarafından yürütüldüğünü ve bu departmanın müvekkiline değil doğrudan ana Şirkete bağlı çalıştığını, davacının hiçbir şekilde İran’a ikinci el POS cihazı satışı yapmadığını, net aylık 29.244,00 TL ücret ve prim alan müvekkilinin gizli ortağı olduğu ileri sürülen Smartpos Şirketinin yıllık kârından daha fazla gelir elde ettiğini, müvekkilinin diğer Ingenico ve İki Nokta Bilgi Teknolojileri Şirketleri ile bir bağının bulunmadığını, İsviçre’de kendisinin ya da akrabalarının banka hesabı olmadığını, buna göre zimmetine para geçirdiği iddiasının gerçek olmayıp feshin haksız olduğunu, davalı Şirketin kârlılık düzeninin müvekkili göreve başladığında %23 iken haksız fesih tarihinde %32 olduğunu; davalı Amerikalı Şirketin, başarısı nedeniyle müvekkili ile opsiyon sözleşmesi imzaladığını, bu nedenle her iki davalının birlikte işveren olarak kabulü gerektiğini, 2009, 2010 ve 2011 yıllarına ait prim alacaklarının 17.04.2012 tarihli ihtarname ile talep edildiği hâlde ödenmediğini, keza her üç ayda ciro hedefinin gerçekleşmesine bağlı olarak ilave prim hak edişi bulunduğunu, haksız fesih nedeniyle ihbar ve kıdem tazminatı ödenmesi gerektiğini, kullandırılmayan izin süreleri için ücret ödenmesi gerektiğini, hafta tatillerinde de çalışan müvekkiline bu çalışması için ücretlerin verilmediğini, feshin kötüniyetli olduğunu belirterek kıdem ve ihbar tazminatı ile kötüniyet tazminatı, prim, hafta tatili ve yıllık izin alacaklarının davalılardan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... Elektronik ve Danışmanlık Ltd. Şti. vekili; genel müdür olan davacının ... sözleşmesinin birlikte hareket ettiği diğer iki çalışan A.E. ve B.K. ile birlikte haklı nedenle feshedildiğini, davacının işveren Şirkete karşı haksız rekabet ettiği Smartpos Şirketinin ortaklarının H.Ö. ve H.A. olup H.A.’nın, işten çıkarılan A.E.’nin kız kardeşi olduğunu, davacının Smartpos ve diğer üçüncü kişiler ile yazışmalarından, genel müdürü olduğu Şirket üzerinden yapabileceği bir çok satışı bu Şirket üzerinden yaptığının anlaşıldığını, ... sözleşmesinin feshinin haklı olduğunu, davacının genel müdür olarak yıllık izin prosedürüne uymadığını, izin kullandığında gerekli belgeleri hazırlamadığını, kullanmadığı bir yıllık izin süresi bulunmadığını, müvekkilinin diğer davalı ... Şirketinden bağımsız olduğunu, opsiyon sözleşmesinden sorumlu olmadığını savunarak davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... Systems INC Şirketi vekili; davalı Şirketin davacının işvereni olmadığını, ortada bir ... sözleşmesi ilişkisi olmadığından davada ... mahkemesinin görevli olmadığını, hisse opsiyon sözleşmesinin 10 uncu maddesinde Amerika hukukunun uygulanacağının ve Amerika mahkemelerinin yetkili olacağının düzenlendiğini, keza kanuna aykırı usulsüz işlemleri nedeniyle davacının ... sözleşmesinin haklı olarak feshedildiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
... 53. Asliye Ceza Mahkemesi'nde konuya dair yapılan yargılamada mahkemece bu raporlarla tanık beyanları ile tüm dosya kapsamı değerlendirilerek...ve diğer sanık ...'ın beraatlerine karar verildiği, bu karara karşı yapılan istinaf başvurusunun da ... Bölge Adliye Mahkemesi 22. Ceza Dairesi tarafından esastan reddedilerek kararın kesinleştiği görülmüştür.
Gelinen bu noktada feshin haklı nedenle yapılmadığı Ceza Mahkemesi kararı ile de sabit olmuştur. Her ne kadar ... Borçlar Kanunu'nun 74. maddesinde ceza hakimi tarafından verilen beraat kararının hukuk hakimini bağlamayacağına ilişkin bir hüküm mevcut ise de davalı vekillerinin haklı nedenle feshe gerekçe olarak gösterdikleri tüm olaylar ceza mahkemesinde değerlendirilerek sabit görülmemiş, işverenin zarara uğratılmadığı sonucuna varılmıştır. Tüm bu nedenlerle davacının ... sözleşmesinin feshinde bir haklı nedenin bulunmadığı sabit olmuş kıdem ve ihbar tazminatının kabulüne karar verilmiş, bu yönden kaldırma ilamı öncesinde yapılan hesaplama hüküm kurmaya elverişli bulunmuştur.
...
Nitekim Bölge Adliye Mahkemesi kararından sonra oluşturulan 14.09.2020 tarihli bilirkişi heyet raporunun altıncı sayfasındaki “Opsiyon Sözleşmesinin Niteliği" başlığı altında isabetle belirtildiği gibi Verifone ABD ile davacı arasında bulunan opsiyon sözleşmenin ilk paragrafında ‘'Verifone Systems Inc.'in 2006 Hisse Senedi Teşvik Planı" çerçevesinde, şirketin ücret komitesinin hisse senedi opsiyonu tanıdığı belirtilmektedir. Verifone Systems Inc. tadil edilmiş ve yenilenmiş 2006 hisse teşvik planının (equity incentivies plan) amaç kısmını içeren 1. maddesinde 'Verifone Systems Inc. 'in ve onun bağlı kuruluş ve iştiraklerinin yetkililerine, diğer çalışanlarına, potansiyel çalışanlarına, yönetim kurulu üyelerin ve danışmanlarına Şirketin başarısından pay edinmeye ve Şirketin ve bağlı kuruluşlarının hizmetinde kalmaya yönelik bir teşvik sunmak olduğu' ifade edilmiştir. Bu maddeden ve hisse senedi teşvik planın oluşumundan mevcut opsiyon sözleşmesinin çalışanlara verilen bir opsiyon sözleşmesi olduğu açıktır. Yani tanınan hisse opsiyonu. finansal piyasalarda işlem göre genel opsiyonlardan farklı olarak ... ilişkisine (akdine) dayalı çalışana teşvik amaçlı sunulan bir opsiyon türüdür. Bu nedenlerle davacıya Verifone Systems Inc. tarafından hisse opsiyon sözleşmesi ile sağlanan kazançlar, Verifone ... tarafından sağlanan kök ücret ve eklerine ilave, 4857 sayılı ... Kanunu'nun 32. maddesi anlamında prim olarak değerlendirilmiş olup dava konusu olayla bir birlikle istihdam söz konusu olduğu ve bu nedenle de davalıların her iki şirket tarafından sağlanan işçilik haklarından müteselsil sorumlu oldukları sonucuna varılmıştır.
...
Hisse senedi sayılan, veriliş tarihindeki değer ve sona erme tarihinde değer verilerine göre 2007-2009 yıllarında 104.499 hisse verildiğini, bunun 23.216’sım sattığım ve sözleşmenin sona ermesinde 81.283 hissesinin olduğunu, sözleşmenin sona erdiği 03.02.2012’deki Borsada 1 adet hisse değerinin 46,25 USD olduğunun heyet raporunca da tespit edildiği ve yine hesaplama tablosuna yıllar itibariyle verilen hisse tutarları ile verildiği andaki hisse değeri ve 46,25 USD arasındaki fark tutan üzerinden 1.665.973,62 USD hisse senedi opsiyon alacağının kabulüne karar verilmiştir." gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalılar vekili istinaf dilekçesinde; sözleşmenin haklı feshedildiğinin, ceza davası açılması, güvenin kötüye kullanılması ve şahsi çıkar sağlama eylemleri nedeniyle sabit olduğunu ve tazminata hak kazanılamayacağını, Verifone System ile ... ilişkisi kurulamayacağını, opsiyon sözleşmesinin bedelini ödemek şartıyla hisse alma hakkı verdiğini, ücret niteliğinde bulunmadığını, davacının alma hakkını kullanmadığını ve haklı fesih nedeniyle de alamayacağını, davada ... hukukunun uygulanacağını ve Kaliforniya mahkemelerinin yetkili olduğunu, davacının izin günlerini ve çalışma saatlerini kendisinin belirlediğini, Şirketi zarara uğratmışken prime de hak kazanamayacağını, davacının yetkilerini kötüye kullandığını, doğruluk ve bağlılıkla uyuşmayan eylemleri olduğunu, 2012 yılında yapılan soruşturma ile eski satış müdürü A.E. ile Smartpos ve Tepecom unvanlı şirket kurdurup gizli ortak olarak yönettiğini, kendilerinin yapması gereken satışları davacının Smartphone ve diğer şirketlere yönlendirerek Şirketi kârdan yoksun bıraktığını, bu satışlardan şahsi kâr elde ettiğini, hizmet veya mal almamalarına rağmen almış gibi faturalar kestiğini, ödemelerin davacıya yapıldığını, ceza yargılamasında beraat etmiş ise de eksik inceleme ile karar verildiğini, ceza ve ... hukukunun olaya bakış açısının haklı fesih yönünden farklı olduğunu, beraat kararının bağlayıcı olmadığını, davacı ile Amerika’daki Şirket arasında işçi işveren ilişkisi bulunmadığını, emir ve talimatları Verifone Elektronikten aldığını, opsiyon sözleşmesinin ücret niteliğinde olmadığını, Kaliforniya mahkemelerinin yetkili kılındığını ve Amerika Delaware Eyaleti hukukunun uygulanacağının kararlaştırıldığını, haklı fesih nedeniyle ne tazminat ne de opsiyon alacağı bulunmayacağını, raporun yeterli ve bilirkişilerin uzman olmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Davacı ... sözleşmesinin haksız feshedildiğini iddia etmiştir. Mahkemenin de kabulünde olduğu üzere haklı feshi ispat yükü işveren üzerindedir. Davacının haksız rekabet niteliğinde, menfaat temin ettiği ve davalıların zararına yaptığı işlemler ispatlanamamıştır. Ceza dosyasına da konulan ... Beşikçi tarafından düzenlenen raporda davacıya ait olduğu iddia edilen ve Smartpos ve Axela uzantılı mailler ile dava dışı Şirketlerin kurulması, işçilerin işe alınması, bu Şirketlerin sermayelerine katılması, kardan pay alması gibi maillerin davacıya ait olduğu ve sıkı bağlantılı olduğu yönünde rapor verilmiş ise de, ... 53.Asliye Ceza Mahkemesi’nce ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümü öğretim üyesi Prof.Dr. Ahmet Coşar raporunda 02/02/2012 tarihinde davacının Macaristan’da bilgisayar ve telefonuna el konulduğu, imaj, HEADER ve HASH, IP LOG kayıtları tabir edilen mail bilgilerinin gönderici ve alıcıya ait olduğunu ispata yetecek imaj kayıtlarının bu tarihte alınması gerekirken ancak 1 yıl sonra Mayıs 2013 yılında alınması ve ilgili servis sağlayıcılardan teyit edilmediği karşısında bu arada geçen sürede aynı bilgisayar/aynı diskler olduğunun ispatı gerekeceği, başkaları tarafından bu sürede açılıp açılmadığı, kullanılıp kullanılmadığının bilinemeyeceği, bilgisayarın sabit disklerinin değişmiş olabileceği, donanımlı bir kişi tarafından her türlü değiştirme/silme/ekleme yapılabileceğinden bu imajdaki kayıtların gerçek olduğunun söylenemeyeceği, ve 1 yıldan sonra alınan HASH değeri ile de bunun teyit edilemeyeceği belirtilmekle maillere itibar edilmemiştir. Mali Müşavir Zeki Mar tarafından incelenen muhasebe kayıtları incelemesi ile de, satış tekliflerinin başka çalışanlarca alındığı ve satışın üst yönetim tarafından da onaylandığı anlaşılmakla davacının başka şirketlerle işbirliği yaptığı ve bu surette Şirketi zarara uğrattığı ispatlanamamıştır. Davalıların ... yaptıkları başka şirketlere satılan ürünlerin onlar tarafından daha yüksek fiyattan satılması da ... başına arada bağlantı olduğunu göstermemektedir. Bu nedenle yapılan fesih haksızdır. Davacı kıdem ve ihbar tazminatlarına hak kazanmıştır.
Davacı ile davalılardan Verifone System İnc.arasında 'Niteliksiz Hisse Opsiyon Bağışı' sözleşmesi imzalanmıştır. Sözleşmede dikkat çeken husus davacıya belirli dönem aralığında bir miktar hisse senedi alma hakkı tanınmakta, amacın şirkete bağlı çalışmanın sürdürülmesinin sağlanmasına yönelik olduğu, tanımlanan bu hisse senetlerinin borsada işlem gören şirket hisselerini düşük bir bedelden ve ancak belirli zaman dilimleri geçtikten sonra alma hakkı verdiği, süre sonunda örneğin somut olayda müktesep olma ilk tarihinin 1 Temmuz 2010 %25 i almak suretiyle başlangıç ve her üç ayda %25 daha olmak üzere en son 1 Temmuz 2016 da kullanılmak üzere hak düşürücü nitelikte bitiş tarihi olarak karalaştırıldığı, bu niteliği ile karma bir akit olduğu, sağlanan bu hakkın sonuç ve nitelik olarak prim olduğu anlaşılmaktadır. Yapılan sözleşmenin karşılığında nakit belirli bir bedel yatırılması gerekse de alınan hisse ile verdiği değer arasındaki ve ayrıca değer artışı halinde aradaki fark satış sırasında kesilmek suretiyle davacıya ait olacaktır. Sözleşmenin sona ermesi halinde 2/c bendine göre haklı fesih halinde opsiyonun tamamından kullanılmış olup olmadığına bakılmaksızın ve diğer sona erme sebepleri halinde ise müktesep ve kullanıbilir olan opsiyonların kullanılabileceği ancak müktesep ve kullanılabilir olmayan opsiyonlardan mahrum kalınacağı kabul edilmiştir. Bu yönüyle Yargıtay uygulamalarındaki prime hak kazanmanın ayrıldığı tarihe kadar kıstelyevmle çalışmadaki gibi hesaplanması gerektiğine benzer durum söz konusudur. Hisse alım işleminde davacının herhangi bir bedel yatırmadan E_trade işlemi ile satış yaptırarak aradaki farkın davacıya ödeneceği bir sistemle satış suretiyle bedeli nakte çevirebildiği ve Mahkemece bu Şirketle yazışmalardan yapılan işlem geçmişinin dosya kapsamıyla uyuştuğu da anlaşılmaktadır.
Mahkemece alınan 14/09/2020 tarihli rapor ve gerekse Delaware Hukukçuları raporu gereği -2007 tarihli 20000 ve 10000 adetlik E-Trade uygulaması dikkate alınmadığı kısım hariç alınan raporla genel olarak verilen hisse adeti yönünden örtüşen- davacının ... ilişkisinin sona erdiği tarih sonrası için hisse alım hakkı bulunmadığı Dairemizce de kabul edilmiştir. 14/09/2020 tarihli raporda da belirtildiği üzere 46,25 USD üzerinden hesaplama yapılması gerektiği Dairemizce de kabul edilmiştir. Davacının kullanabileceği opsiyon bedeli 14/09/2020 tarihli raporda da belirtildiği üzere 1.279.481,81 ile piyasa değeri 2.077.018,13 USD arasındaki 797.536,32 USD olacağı kabul edilmiştir. İlk derece Mahkemesi’nin iktisap tarihi ile kullanabilme tarihlerinin karıştırıldığı gerekçesi hatalıdır. Prim alacağına hükmedilirken davacıya üç ayda bir prim açıklaması ile ödenen 30000 USD ... piriminin ödenmediği anlaşılmakla bu kalemlerin toplamı olan 827.536.32 USD alacağa hükmedilecektir.
Yıllık izinlerin tamamının kullandırıldığının ispatlanamadığı, kullanılmayan kısmın 4857 SK 59.maddesi gereği alacağa dönüştüğü ve yapılan hesaplamanın yerinde olduğu anlaşılmıştır.
..." gerekçesiyle davalılar vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı ve davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili; davacının, hak kazandığı hâlde hisse opsiyonlarının temyiz konusu edilen kazanıldığı hâlde kullanılabilir olmayan kısmı için sözleşmede öngörülen bekleme süresi koşulunu yerine getirmesinin davalıların kusurlu davranışı ile engellendiğini, müvekkilinin ... sözleşmesinin haksız olarak davalılarca feshedildiğini, eş zamanlı olarak müvekkilinin e-Trade aracı kurumundaki hesabı bloke edilerek sisteme girişinin engellendiğini, haksız feshin hukuka aykırı bir işlem olmasına göre bu işlemden zarar görenlerin zararlarının giderilmesi ve haksız fesih işleminin de bir yaptırımı olması gerektiğini, hisse opsiyon sözleşmesinin muhatabı olan davacının sözleşmeyi kabul şekli dikkate alındığında davalı işveren tarafından ... taraflı olarak hazırlanarak dikte edilen sözleşme koşullarını görüşme, pazarlık etme şansı dahi olmadığını, bağıtlanan hisse opsiyon sözleşmelerinin tip sözleşme olduğunu, bir tarafın tacir olduğu uyuşmazlıklarda dahi diğer tarafın sözleşmedeki düzenlemeyi dürüstlük kuralına uygun olarak kullanması gerektiğini belirterek kararı temyiz etmiştir.
2. Davalılar vekili; istinaf dilekçesinde ileri sürülen gerekçeleri tekrar ederek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının ... sözleşmesinin feshi, yıllık izin hakkı bulunup bulunmadığı ve prim alacağına hak kazanıp kazanmadığı, hak kazanmışsa alacağın hesabı noktalarında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri,
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihâi kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı ve davalılar vekillerince temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple,
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı yararına takdir edilen 8.400,00 TL duruşma vekâlet ücretinin müştereken ve müteselsilen davalılara, davalılar yararına takdir edilen 8.400,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davacıya, aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davalılara yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
29.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.