"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 25. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 10. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalılar vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekili ve katılma yoluyla davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalılar vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 18.10.2022 Salı günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalılar vekilleri ... ... ve ... ... ... ile davacı vekili ... ... ... ... geldiler.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davacının Kanada’daki ... hayatı devam ederken davalıların ısrarı ile davacıyı koruyucu bir şekilde hazırlanan belirsiz süreli ... sözleşmesi nedeniyle ... teklifinin davacı tarafından kabul edildiğini, davacı ile davalı ... AŞ arasındaki sözleşmenin 3 üncü maddesinde yer alan; “3.1.İşveren, Personeli “Başkan Danışmanı olarak istihdam edecektir. 3.2.Personel, 01 Ocak 2015 tarihi itibariyle '... Rafineri A.Ş. Genel Müdürü' olarak atanacaktır.” hükümleri uyarınca davacının ... Rafineri AŞ nezdinde 08.10.2014 tarihi itibari ile başkan danışmanı olarak çalışmaya başladığını, akabinde 05.03.2015 tarihinde ... Rafineri AŞ’de sözleşme hükümleri uyarınca, pozisyonu kademe olarak arttırılarak genel müdür olarak çalışmaya devam ettiğini, davacının ... Rafineri AŞ nezdinde genel müdürlük görevi sürmekte iken davalı işveren nezdinde proje uygulamaları direktörlüğüne geçirilmesi sureti ile pozisyonunun düşürüldüğünü, son olarak ise davacının davalı işveren nezdindeki pozisyonunun 20.05.2016 tarihinde pasif bir görev olarak nitelendirilebilecek olan temsil ve ilzam yetkisi olmayan genel müdür (...) danışmanı olarak değiştirildiğini, bu durumun davacının pozisyonu bakımından kademe düşüklüğüne neden olduğunu, taraflar arasındaki ... sözleşmesinin 13 üncü maddesinde “İşveren personelin organizasyon şemasındaki kademesini yükseltebilecek ancak pozisyonun kademe olarak aşağı inmesi durumunda personelin talebi üzerine ... veren personele 12 aylık maaşını vermeyi kabul eder." şeklinde düzenleme bulunduğunu, davalıların, davacının pozisyonunu düşürmesi ve kendisinden, başka bir pozisyonda yararlanması neticesinde davacının sözleşme uyarınca 12 aylık ücret kadar bir tutarı talep etme hakkını kazandığını, davacının ücretinin ... 34.000,00 ... doları (USD) olduğunu, davacı ile akdedilen sözleşmenin tarafı olan ... Rafineri AŞ ile davalı işveren ... Turkey Enerji Anonim Şirketinin birbirine bağlı şirketler olduğunu, ... Rafineri AŞ’nin davalı işverenin alt grup şirketlerinden biri olduğunu, bu nedenle görülmekte olan davada her iki davalının da müşterek ve müteselsil sorumlu olduklarını belirterek ... sözleşmesi hükmü uyarınca hak ettiği alacağın davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde; davalı Şirket ... Rafineri AŞ ile davacı arasında bir ... sözleşmesinin imzalandığını, imzalanan ... sözleşmesi uyarınca; davacının, müvekkili Şirket nezdinde başkan danışmanı pozisyonunda işe başlayacağının (madde 3.1), 01.01.2015 tarihi itibarıyla müvekkili Şirkete genel müdür olarak atanacağının (madde 3.2), aylık ... 34.000,00 USD karşılığında çalışacağının (madde 7.1) kararlaştırıldığını; davacının 08.10.2014 tarihinde ... sözleşmesinin 3.1 inci maddesine uygun olarak davalı Şirket ... Rafineride başkan danışmanı olarak işe başladığını, 01.03.2015 tarihinde davalı ... Rafineriye genel müdür olarak atandığını, 01.10.2015 tarihinde davalı ... AŞ'ye proje uygulama direktörü olarak atandığını, davacının 01.....2016 tarihinde davalı ... AŞ'ye danışman olarak atandığını, davacının pozisyonunun ....09.2016 tarihinde alınan işletmesel karar ile kapatılmak durumunda kalındığını ve davalı Şirketler dâhilinde niteliklerine uygun bir pozisyon bulunamadığı için ... sözleşmesinin feshi zaruretinin doğduğunu, davacının görev değişikliklerinin unvanının değişikliği ile sınırlı kaldığı, bu değişikliğin aynı seviyedeki başka bir pozisyonda değerlendirme olarak nitelendirilmesi gerektiğini, zira davacının ücreti, işyeri, çalışma saatleri, ... yükü ve sosyal hakları hususlarında aleyhine düzenleme yapılmadığını, unvan değişikliklerinin müvekkili Şirketlerin yönetim yetkilerini kullanarak davacı ile anlaşılması neticesinde yapıldığının kabulü gerektiğini, davacının pozisyon olarak kademesinin aşağı indirilmesi söz konusu olmadığı gibi davacının rızasına aykırı olarak da bir görevlendirme yapılmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...Bu kapsamda yapılan incelemede; davacının Başkan Danışmanı olarak başlatıldığı görevinde, sözleşme hükmü gereği kademe atlatılarak ... Rafineri A.Ş. Genel Müdürü görevine getirildiği, süreçte ... Rafineri Genel Müdürlüğü görevinden alınarak ana şirket olan ... Turkey'de Proje Uygulamaları Direktörlüğü ve akabinde ... Turkey A.Ş. de Genel Müdür (...) Danışmanı olarak görevlendirildiği ve giderek işletmesel karar ile danışmanlık pozisyonunun kapatılması fesih sebebine dayalı olarak ... sözleşmesinin feshedildiği anlaşılmaktadır. Yapılan görevlendirmelere bakıldığında, proje direktörlüğü ve danışmanlık görevlerinin, ... ve aktif yönetim yetkisinin bulunduğu genel müdürlük görevine nazaran kademe düşüşü niteliğinde olduğu açıktır. Ceza koşulu içeren sözleşme hükmü doğrultusunda, organizasyon şeması incelendiğinde de, ... Rafineri Genel Müdürünün doğrudan ... ... Başkanına bağlı olduğu, Proje Uygulamaları direktörünün ise ... ... Genel Müdürüne bağlı olarak konumlandırıldığı anlaşılmakta olup, her ne kadar, ... ... Genel Müdür Danışmanı pozisyonuna dosyaya sunulan organizasyon şemasında yer verilmediği görülmekte ise de Genel Müdüre bağlı bir çalışma olacağının, ünvanın niteliği ile izahı mümkündür.
Sözleşmede, cezai şart sadece "organizasyon şemasında pozisyonun kademe olarak aşağıya inmesi durumuna" bağlanmış olup dosya kapsamı ve açıklanan gerekçeye göre işverence yapılan görevlendirmelerin kademe düşüşü olduğu, bu nedenle davacının talep ... bulunduğu kabul edilmiştir. Ancak, sözleşmede kararlaştırılan ceza bedeli, davacının 34.000 USD aylık ücretinin 12 aylık karşılığı olan 408.000 USD olarak tespit edilmiş ise de, 6098 sayılı ... Borçlar Kanunu’nun 182/son maddesi uyarınca ve tazminat hesabına esas alınan ücretin miktarı ve süresi, davacının kademesinin aşağıya inmesine karşın mali ve sosyal haklarında değişiklik bulunmaması, taraflar arasındaki uyuşmazlığın ticari nitelikte olmayıp ... ilişkisinden kaynaklanması gibi şart ile ceza arasındaki ilişki gözetilerek talep edilen tazminat tutarı mahkememizce aşırı olarak değerlendirilmiş ve %50 indirim uygulanmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, takdiri indirim nedeniyle reddedilen kısım yönünden davalı yararına avukatlık ücretine ve yargılama giderine hükmedilmemiştir." gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalılar vekili istinaf dilekçesinde; cezai şartının geçerli olması ihtimalinde güvence altına alınan pozisyonun ... Rafineri ... danışmanlığı olduğunu, davacının görev değişikliğine itiraz etmeyerek zımnen kabul ettiğinden cezai şart alacağının bulunmadığını, cezai şarta süre bakımından sınır konulmadığından geçersiz olduğunu, hükümdeki faiz başlangıç tarihinin hatalı olduğunu, artırılan kısım için ıslah tarihinden itibaren faize hükmedilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...Davacının 08/10/2014 tarihi itibariyle belirsiz süreli ... sözleşmesi kapsamında işe başladığı ... sözleşmesinin 13.5 maddesinde "personelin organizasyon şemasındaki kademesinin yükseltilebilecek ancak pozisyonun kademe olarak aşağıya inmesi durumunda personelin talebi üzerine işverenin personele 12 aylık maaşını vermeyi kabul edeceği şeklinde ... sözleşmesinde hüküm bulunduğu" davacının başkan danışmanı olarak göreve başladığı sözleşme gereği kademe atlatılarak ... Rafineri A.Ş. genel müdürlüğüne getirtildiği takiben bu görevden alınarak ... Turkey de proje uygulamaları direktörlüğü ve takiben ... Turkey A.Ş de Genel Müdür Danışmanı olarak görevlendirildiği daha sonra da danışmanlık pozisyonun kapatılması nedeniyle ... sözleşmesinin feshedildiği görevlendirme değişikliklerinin incelenmesinden proje direktörlüğü ve danışmanlık görevlerinin ... ve aktif yönetim makamları olduğu genel müdürlük görevine göre kademe düşüşü niteliği taşıdığı organizasyon şeması incelendiğinde genel müdür danışmanı pozisyonunun şemada yer almadığı ancak genel müdüre bağlı çalışma olacağının anlaşıldığı bu inceleme sonucu görevlendirmelerin kademe düşüşü niteliğinde olduğu sözleşme hükümlerine göre de cezai şartın gerçekleştiği itiraz etmemenin cezai şartın gerçekleştiği sonucunu ortadan kaldırmayacağı bilirkişi raporunun tüm deliller ve dosya kapsamının değerlendirmesiyle denetime elverişli şekilde hazırlandığı davacı noter aracılığıyla ihtarname göndererek ... sözleşmesinin 13.5 maddesine göre 12 aylık maaaşının 5 gün içerisinde ödenmesini talep etmekle borçluyu temerrüde düşürdüğünden faizin başlangıç tarihi konusunda herhangi bir yanlışlık mevcut değildir ilk derece Mahkemesi kararı ve gerekçesinin objektif değerlendirmeyle istinaf sebeplerini karşılar yeterli yasal gerekçeye sahip olduğu kanaatine varılarak HMK 353/1-b-1 maddesine göre her iki davalının istinaf talebinin ayrı ayrı esastan reddine her ne kadar davacı vekili istinafa cevap dilekçesi ile HMK 329. Maddenin uygulanmasını talep etmiş ise de davalı tarafın istinaf başvurusunun yasal hakkını kullanmak niteliğinde olup bu maddenin uygulanmasına yer olmadığı kanaatine varılmıştır." gerekçesiyle davalılar vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili ve katılma yoluyla davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili katılma yoluyla temyiz dilekçesinde; davalılar vekilinin temyiz dilekçesinin reddine karar verilmesi gerektiğini, cezanın aşırı olarak görülmesi nedeniyle %50 indirim yapılmasının hakkın özünü etkileyecek oranda fahiş olduğunu belirterek kararı temyiz etmiştir.
2. Davalılar vekili; istinaf dilekçesinde belirttiği sebeplerle kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacının, ... sözleşmesi hükmüne göre cezai şart alacağına hak kazanıp kazanmadığı ve indirim oranı noktasında toplanmaktadır.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri, 4857 sayılı ... Kanunu'nun ilgili hükümleri, 6098 sayılı ... Borçlar Kanunu'nun "Cezanın miktarı, geçersizliği ve indirilmesi" kenar başlıklı 182 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1.Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı ve davalılar vekillerince temyiz dilekçelerinde ... sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı yararına takdir edilen 8.400,00 TL duruşma vekâlet ücreti ile aşağıda yazılı temyiz giderinin temyiz edenlerden davalılara yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.10.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.