"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 48. Hukuk Dairesi
DAVA TÜRÜ : ALACAK
İLK DERECE
MAHKEMESİ : Marmaraereğlisi Asliye Hukuk (...) Mahkemesi
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin 02.10.2012-22.07.2015 tarihleri arasında davalı şirketin ... İşletme Müdürlüğü nezdinde 854 sayılı ... ... Kanunu'na (854 sayılı Kanun) tâbi kılavuz kaptan olarak çalıştığını, aralıksız çalışmasına rağmen belirli süreli ... sözleşmeleri düzenlendiğini ve son olarak 30.05.2013 tarihinde 3 yıl süreli ... İşletme Müdürlüğü Kılavuz Kaptan Sözleşmesi imzalatıldığını, ... sözleşmesinin haksız olarak feshedildiğini, sözleşme usulsüz ve hukuka aykırı olarak feshedilmesine rağmen feshe bağlı işçilik alacakları ile hak ettiği diğer işçilik alacaklarının ödenmediğini ... sürerek kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti, fazla çalışma ücreti, hafta tatili ve ... ... genel tatil ücreti alacaklarının tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
I. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davacının müvekkili Şirkette 02.10.2012-14.07.2015 tarihleri arasında önce kılavuz kaptanlık stajını yaptığını, sonra sözleşmesi yenilenerek kılavuz kaptan olarak çalışmaya devam ettiğini, davacının serbest meslek erbabı olarak çalıştığını, ayrıca sözleşme hükümlerine aykırı olarak istirahat süreleri yanında vardiyalarında da ... ... Limanında ve ... ... Limanında 2013 yılından beri kılavuz kaptanlık yaptığının teftiş kurulu raporu ile ... olduğunu, ... sözleşmesinin bu tespite göre haklı nedenle feshedildiğini, davacının kıdem ve ihbar tazminatı talep ... olmadığı gibi yıllık ücretli izin, hafta tatili, genel tatil ücretlerinin ödenmediğine dair iddialarının doğru olmadığını belirterek davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"...
Davacının 02/10/2012-09/07/2015 tarihleri arasında 2 yıl 9 ... 7 gün süre ile hizmetinin bulunduğu, aylık en son brüt ücretinin 12.095,78 TL olduğu tespit edilmiştir. 4857 sayılı ... Kanunu'nun 20/2 maddesi uyarınca “feshin geçerli bir sebebe dayandığını ispat yükümlülüğü işverene aittir”.İşveren ispat yükünü yerine getirirken, öncelikle feshin biçimsel koşullarına uyduğunu, daha sonra, içerik yönünden fesih nedenlerinin geçerli olduğunu kanıtlayacaktır. 4857 sayılı ... Kanunu’nun 8. Maddesinin 1. Fıkrasına göre “... sözleşmesi, bir tarafın (işçi) bağımlı olarak ... görmeyi, diğer tarafın (işveren) da ücret ödemeyi üstlenmesinden oluşan sözleşmedir.” Bu tanım, ... sözleşmenin üç unsurunu ... görme, bağımlılık ve ücret unsurlarını içermekte buna mukabil zaman unsuruna yer vermemektedir. Davacının davalı kurum nezdinde ... amade şekilde, bağımlı olarak çalıştığı anlaşılmaktadır. Davacı ... akdinin haklı nedenlere dayalı olarak feshettiği, davacının başka limanlarda kılavuz kaptanlık yapması fesih nedeni olamayacağı, feshin son çare olması ilkesi dikkate alındığında davacının ... akdinin haksız yere feshedildiği değerlendirilmekle davacının kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmıştır. Dinlenen tanık beyanları uyarınca davacının fazla mesai, hafta tatili ve genel tatil ücreti alacağı bulunduğuna kanaat getirilmiştir.
Yıllık izinlerin kullandırıldığını ispat yükü işverende olup davacının yıllık izinlerinin kullandırıldığına dair işverence imzalı izin belgesi yahut izin formu ibraz edilememiş bu hali ile davacının yıllık izin alacağının da bulunduğu kanaatine varılarak, usul ve yasaya uygun hazırlandığı kanaati edinilen denetime elverişli bilirkişi raporuna itibar edilerek bilirkişice hesaplanan değerler üzerinden hüküm kurmak gerekmiş..." gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne dair karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekilince istinaf başvurusunda bulunulmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle davacının 02.10.2012-14.07.2015 tarihleri arasında stajyer olarak başladığı kılavuz kaptanlık görevine sözleşmesi yenilenerek kılavuz kaptan olarak devam ettiğini, çalışma şartları hiç değişmediği hâlde sözleşmelerin hiçbirine herhangi bir şerh düşmediği gibi başkaca talebinin de olmadığını, sözleşme kapsamında vardiya sürelerinin belirlendiğini, davacının serbest meslek erbabı olduğu için zaten kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanamayacağını, 854 sayılı Kanun hükümleri gereğince sözleşmeye aykırı davranması ve sözleşme gereğince 2 hafta sürekli görev sahasında olmayarak çalışma şartlarını ihlal etmesi nedeniyle ... sözleşmesinin haklı feshedildiğini, bu nedenle kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanmayan davacının diğer alacak taleplerinin de haksız ve dayanaksız olduğunu, müvekkili nezdinde ödenmemiş işçilik alacağının bulunmadığını, müvekkili Kurumun fazla çalışma, yıllık ücretli izin, hafta tatili, genel tatil ücretlerini ödemediğine ilişkin iddiasının gerçek dışı olduğunu, davanın kısmen kabulüne karar verilmiş olmasına rağmen davalı lehine vekâlet ücretine hükmedilmeyip davacı lehine 14.769,00 TL vekâlet ücretine hükmedilmesinin doğru olmadığını beyanla İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
"
...Davacının davalı nezdinde 02/10/2012-09/07/2015 tarihleri arasında 2 yıl 9 ... 7 gün süre ile en son kılavuz kaptan olarak Deniş ... Kanunu hükümlerine tabi işçi olarak görev yaptığı anlaşılmaktadır.
Her ne kadar davalı taraf ... akdinin kıdem ve ihbar tazminatına hak kazanılmayacak şekilde sona erdiğini iddia etmiş ise de; hak düşürücü sürede feshin gerçekleştirilmemiş olması yanında davacının tabi olduğu Kanun ve Yönetmelik vs. düzenlemelerde kılavuz kaptanların izin günlerinde çalışmalarını yasaklayan bir düzenlemenin bulunmadığı, bu kapsamda davacının sözleşmeye aykırı davranışı nedeniyle davalı tarafından ... sürülen haklı fesih iddiasının ispatlanamadığı, öte yandan davacının davalı işverenliğe bağımlı şekilde işverenin emir ve talimatları altında çalışması nedeniyle serbest meslek erbabı olarak da kabul edilemeyeceğinden lehine kıdem ve ihbar tazminatına hükmedilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı anlaşılmakla davalı tarafça kıdem ve ihbar tazminatına yönelik itirazlara itibar edilmemiştir.
... ... Kanunu 26-27 ve 28.maddelerine tabi olarak çalışan davacının dosyadaki mevcut deliller ve tanık anlatımlarına göre ayda iki hafta günde 24 saat esasına göre çalışmak suretiyle günde 14 saat haftada 98 saat çalıştığı, Kanunda öngörülen 48 saatlik haftalık çalışma süresinin düşülmesi akabinde haftada 50 saat fazla çalışmasının bulunduğu, bu kapsamda bilirkişi tarafından dosyadaki mevcut delillere göre hesaplanan fazla mesai ücreti, hafta tatili ücreti ve ... ... genel tatil ücreti alacaklarının hakkaniyet indirimi yapılmak sureti ile karara bağlanmasında ayrıca kullandırıldığı ya da karşılığına denk gelen ücretlerinin ödendiği davalı tarafça ispatlanamayan yıllık izin ücreti alacağının hüküm altına alınmasında bir isabetsizlik yoktur.
İlk Derece Mahkemesince dava edilen alacaklar ve talep edilen miktarlar bakımından verilen kısmi red kararının hakkaniyet indirimine dayandığı, bu durumda davalı lehine vekalet ücretine hükmedilmemesinin yerinde olduğu anlaşılmakla, davalı vekilinin lehlerine vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğine yönelik ... sürmüş olduğu istinaf itirazları yerinde görülmemiştir. Öte yandan davacı lehine hükmolunan vekalet ücreti miktarının İlk Derece Mahkemesi karar tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan avukatlık asgari ücret tarifesine uygun olduğu anlaşılmakla bu husustaki istinaf itirazları da yerinde görülmemiştir..." gerekçeleriyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) inci alt bendi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekilince temyiz yoluna başvurulmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili temyiz başvuru dilekçesinde özetle istinaf başvurusundaki sebepleri tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının hatalı olduğunu, davacının hüküm altına alınan alacaklarından müvekkilinin sorumluluğunun bulunmadığını belirterek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, işverenin haklı fesih iddiası, kıdem ve ihbar tazminatı, yıllık izin ücreti ile kılavuz kaptan olarak çalışan davacının fazla çalışma, hafta tatili, ... ... ve genel tatil ücretinin ispatına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 854 sayılı Kanun'un 14, 16, 20, 26, 27, 28, 40, 42 ve 43 üncü maddeleri.
3. Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 29.03.2021 tarihli ve 2021/2846 Esas, 2021/7116 Karar sayılı ilâmı.
3. Değerlendirme
1.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına, temyiz sebeplerine ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı ... Boru Hatları ile ... Taşıma AŞ'nin aşağıda yer alan (7) numaralı paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Davacı vekili, kılavuz kaptan olarak görev yapan davacının vardiyası olduğu zamanlarda günün 24 saati göreve hazır olduğunu ve kendisine verilen görevleri yerine getirdiğini belirterek fazla çalışma ücreti talep etmiştir. Mahkemece davacının ayın iki haftasında günlük 24 saat çalıştığı ve buna göre haftada 50 saat fazla çalışma yaptığı kabul edilerek hesaplanan fazla çalışma ücreti hüküm altına alınmıştır.
3. Bilindiği üzere 854 sayılı Kanun'un 26 ncı maddesinin birinci fıkrasına göre genel bakımdan ... süresi günlük 8 saat, haftalık ise 48 saattir. Maddenin ikinci fıkrasında ise ... süresi, gemi adamının işbaşında çalıştığı veya vardiya tuttuğu süre olarak ifade edilmiştir.
4. Aynı Kanun'un 27 nci maddesinde ise birden fazla kaptanın bulunduğu gemilerde birinci kaptanın veya bu Kanun'un 2 nci maddesinin (c) fıkrasında yazılı olduğu şekilde kendisine vekâlet eden kimsenin (klavuz kaptan dâhil), bu Kanun'un ... süresine ilişkin hükümlerine tâbi olmadığı açık biçimde ifade edilmiştir.
5. Açıklanan yasal düzenlemeler dikkate alınarak somut olay değerlendirilecek olursa davacının kılavuz kaptan olarak çalıştığı uyuşmazlık konusu değildir. Davacının çalışma biçiminin ayın iki haftası 24 saat esasına göre olduğu da sabittir.
6. 854 sayılı Kanun’da fazla çalışmalar için günlük veya yıllık bir sınır öngörülmemiştir. Oysa 4857 sayılı Kanun kapsamındaki işçiler için fazla çalışmanın sınırı yılda 270 saat olarak belirlenmiştir. Ancak 4857 sayılı Kanun’daki 270 saat sınırlamasının 854 sayılı Kanun kapsamında çalışanlar için uygulanması, bu Kanunların her ikisi de özel kanun olduğundan mümkün değildir. Bu konuda sınır olarak ... tarafından onaylanan uluslararası kaynak olan 180 sayılı Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmesi ile 1999/63 sayılı Avrupa Birliği Direktifi dikkate alınabilir. Anılan Sözleşme ve Direktifin 5 inci maddelerinde işçinin sağlığının ve güvenliğinin korunması amacıyla çalışma sürelerinde sınırlamaya gidilmiş ve asgari dinlenme süreleri belirlenmiştir. Buna göre “azami çalışma süresi 24 saatlik sürede 14 saati, 7 günlük sürede 72 saati geçemez. Dinlenme süresi ise 24 saatte 10 saatten, 7 günlük sürede 77 saatten az olamaz. Dinlenme saatlerinin 6 saatten az olmamak koşuluyla ikiye bölünerek uygulanması mümkün olup iki dinlenme süresi arasında geçecek zamanın da 14 saatten fazla olmaması gerekir”.
7. Yine 2003/88 sayılı Avrupa Birliği Çalışma Süresi Direktifi'nin 2 nci maddesinin birinci fıkrasında çalışma süresi; “Çalışma süresi, ... yasalar ve/veya uygulamalarla belirlenen, işçinin, işverenin gözetimi ve denetimi altında, işverence verilen görevleri yerine getirirken geçen tüm süreleri ifade eder.” şeklinde tanımlamaktadır.
8. Gemiadamının çalışma ve dinlenme süresine ilişkin uluslararası düzenlemeler ile 854 sayılı Kanun hükümleri birlikte dikkate alındığında kılavuz kaptan olarak ayda iki hafta günde 24 saat gemide olan davacının fazla çalışma ücretine hak kazanmadığı anlaşılmaktadır. Hâl böyle olunca davacının fazla çalışma talebinin reddi gerekirken kabulü hatalıdır.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
01.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.