"İçtihat Metni"
BÖLGE ADLİYE
MAHKEMESİ : ... 50. Hukuk Dairesi
İLK DERECE
MAHKEMESİ : ... 28. ... Mahkemesi
Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı Bakanlığın bir belediye şirketi olan Bathonea Yapı A.Ş. için yapmış olduğu 19.08.2020 tarihli ve E.1803589 sayılı yetki tespitine itiraz ettiklerini, ilgili Şirkette müvekkili Sendikanın 01.07.2019-30...2022 tarihleri arasında toplu ... sözleşmesinin yürürlükte olduğunu, davalı Bakanlık tarafından tamamı 20 sıra numaralı Genel İşler işkolunda yer alan Bathonea Yapı A.Ş. işletmesi bünyesinde yer alan 1531747.034 Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) numaralı işyeri ayrılarak ve bununla ilgili olarak Savunma ve güvenlik işkolunda yer alan ... Sendikası lehine dava konusu yetki tespitinin yapıldığını, dava konusu tespitin birçok yönden kanun ve usul hükümlerine, yetki tespiti ve işkolu tespiti ilkelerine, işyeri-işletme kavram ve tanımlarına açıkça aykırı olduğunu, Şirketin 20 numaralı Genel İşler işkolunda faaliyet gösterdiğini, ilgili Şirketin 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun (5393 sayılı Kanun) 70 inci maddesine göre kurulan bir Şirket olduğunu, belediyece yerine getirilmesi gereken işleri yaptığını, söz konusu Şirketin Avcılar Belediyesine ait olduğunu, açık kanun hükmü gereği müşterek mahalli belediye hizmetlerini yerine getiren bir belediye şirketinin güvenlik gereksiniminin belediye şirketi bünyesinde yerine getirilmesi kadar doğal bir durumun söz konusu olamayacağını, toplam işçisi sayısına göre çok az sayıdaki işçinin güvenlik hizmetini yerine getirdiğini, 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) hükümleri gereğince belediyelerin dışarıdan özel şirketler aracılığı ile personel temininin yasaklandığını, belediyelerin personel ihtiyacını kendi bünyelerinde ya da kendilerine bağlı belediye şirketleri ile karşılamak zorunda olduğunu, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 4 üncü maddesinin ikinci fıkrasının “Bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır” düzenlemesini içerdiğini, işçilerin büyük çoğunluğunun 696 sayılı KHK ile işyerine geçen işçiler olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 19.08.2020 tarih ve E.1803589 sayılı yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; yetki tespitinin usul ve kanuna uygun olduğunu, davacı Sendikanın, dava dışı Şirketin Savunma ve Güvenlik işkolunda faaliyette bulunan işyerine dair diğer davalı ... Sendikasına Bakanlıkça verilen olumlu yetki tespit yazısının iptaline dair talep ve dava etme hakkı bulunmadığını, dava açma şeklinde işkolu tespiti talebinde bulunmasının mümkün olmadığını, davacının işkolu tespitine dair talebinin de yasal şartları haiz olmadığından dava şartı yokluğundan reddi gerektiğini, yetki tespitine itiraz ile işkolu tespiti talebinin aynı dava ile talep edilemeyeceğini belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“...dava dışı Bathonea Yapı A.Ş. nin Avcılar Belediyesi tarafından 5393 sayılı Belediye Kanunun 70. Maddesine göre kurulan bir şirket olduğu, ilgili şirket ile davacı ... Sendikası arasında 01.07.2019-30...2022 tarihleri arasında yürürlükte olan işletme düzeyinde imzalanmış toplu ... sözleşmesinin bulunduğu, şirketçe belediyece yerine getirilmesi gereken işlerin yaptığı, bu işlerde tespit edilebildiği kadarı ile yetki istem tarihinde şirkette 813 işçi çalıştığı, ( belediyenin temizlik hizmetleri, ... ve bahçe hizmetleri, özel güvenlik hizmetleri ,sosyal hizmetler, spor hizmetleri, fen hizmetleri (işleri), lokanta hizmetleri gibi ) bu işlerinin 20 nolu Genel İşler işkolunda girdiği anlaşılmaktadır. Dava konusu somut olayda ise dava dışı Bathonea Yapı A.Ş. nin 1531747.34 sicil numaralı Özel Güvenlik Hizmetleri işi ile ilgili davalı Bakanlıkça diğer davalı ... Sen Özel Güvenlik İşçileri Sendikasına yetki belgesi verildiği görülmektedir....Tüm dosya kapsamı bilirkişi raporu doğrultusunda , dava dışı Bathonea Yapı A.Ş. nin 5393 sayılı Belediye Kanunun 70. Maddesine göre Avcılar Belediyesi tarafından — kurulan kamu kurumu niteliğinde bir şirket olduğu, — şirketin belediyenin hizmetleri ile ilgili işlerini yaptığı (belediyenin temizlik hizmetleri, ... ve bahçe hizmetleri, özel güvenlik hizmetleri ,sosyal hizmetler, spor hizmetleri, fen hizmetleri (işleri), lokanta hizmetleri, fuar ve sergi alanı yapımı fuar ve sergi alanı yapımı gibi ) bu işlerinin 20 nolu Genel İşler işkolunda girdiği şirkette yetki istem tarihinde dava dışı Bathonca Yapı A.Ş. İle davacı sendika arasında bağıtlanmış 01.07.2019-30...2022 tarihleri arasında yürürlükte olan işletme düzeyinde toplu ... sözleşmesi bulunduğu, bir başka anlatımla, dava dışı Bathonca Yapı A.Ş. nin belediye hizmetleri ile ilgili birden fazla işyerinin bulunduğu işletme olabileceği, bu işlerinin 20 sıra numaralı genel işler işkoluna girdiği, işletmede 01.07.2019- 30...2022 tarihleri arasında davacı sendika ile bağıtlanmış işletme düzeyinde T.İ.S. bulunduğu, bu nedenle davalı Bakanlıkça diğer davalı sendikaya verilen yetki belgesinin iptali yönünde tam ve vicdani kanaat oluşmakla...” gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde olumlu yetki tespitine itiraza ilişkin kuralların mevzuatta açıkça belirtilmiş olduğunu, itirazda bulunan sendikanın yetki tespitine itiraz hakkı bulunmadığını, öncelikle davanın husumet yokluğu sebebiyle dava şartı yokluğundan reddine karar verilmesi gerektiğini, dava dışı işverene ait yetki tespitine konu işyerlerinin SGK verilerine göre Savunma ve Güvenlik işkolunda olduğunun görüldüğünü, işkolu tespiti sürecinde öncelikle Bakanlığa başvurulması gerektiğini, Bakanlıkça gerekli incelemeler yapıldıktan sonra işkolu tespitinin yapıldığını ve Resmî Gazete'de yayımlandığını, sonrasında ancak ilgililerin bu işkolu tespitine karşı yasal süresi içinde dava açabildiklerini, somut uyuşmazlıkta işkolu tespiti konusunda başvuru yapılmamış olduğunu, davacı Sendikanın doğrudan dava açma şeklinde işkolu tespiti talebinde bulunmasının mümkün olmadığını, davacının işkolunun tespitine dair talebinin yasal şartları taşımadığını, yetki tespitine itiraz ile işkolu tespit talebinin aynı dava ile talep edilemeyeceğini, bu iki davanın tamamen bağımsız ve ayrı usuller öngören davalar olduğunu, kayıtlara göre ... Sendikasının dava dışı Bathonea Yapı A.Ş. işyerlerinde toplu ... sözleşmesi için 10.07.2020 tarihli yazı ile başvuruda bulunması üzerine e-devlet kapısı üzerinden yapılan üyelik işlemleri ile SGK'ya yapılan işçi bildirimleri doğrultusunda alınan dökümlerde başvuru yazısının Bakanlığa intikal ettiği 13.07.2020 tarihi itibarıyla sözkonusu işyerlerinde 102 işçinin çalıştığını, bunlarda 56'sının söz konusu sendikaya üye olduğunun tespit edildiğini, buna ilişkin 19.08.2020 tarihli yetki tespit yazısının taraflara gönderildiğinin anlaşıldığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile;
“...Somut olayda davalı Bakanlığın 19/08/2020 tarihli yetki tespiti kararı ile dava dışı Bathonea Yapı A.Ş. işverenine ait 1531747.034 SGK sicil numaralı işyerinde , 13/07/2020 başvuru tarihi itibariyle davalı ... Sendikasının toplu ... sözleşmesi yapabilmek gerekli çoğunluğu sağladığına dair olumlu yetki tespit kararı verilmiştir. Davacı ... Sendikası tespit konusu işyerinin, lehine olumlu tespit kararı verilen işçi sendikasının faaliyet gösterdiği işkolundan farklı işkolunda olduğunu iddia ederek talepte bulunmuş ise de; 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre “Yeni bir toplu ... sözleşmesi için yetki süreci başlamış ise işkolu değişikliği tespiti bir sonraki dönem için geçerli olur. İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmaz.” Hükmün madde gerekçesinde de “...İşkolu tespit talebi ve buna ilişkin açılan davalar, yetki işlemlerinde ve yetki tespit davalarında bekletici neden sayılmayacaktır. Bu hüküm ile işkolu itirazlarının toplu sözleşme yapma sürecini gereksiz şekilde uzatması ve zaman zaman bu itirazların toplu sözleşme sürecini kilitlemek için kötüye kullanılması önlenmek istenmiştir.” hususları ifade edilmiştir. Yukarıda açıklanan nedenlerle davacının işkolu değişikliği talebi mevcut uyuşmazlık bakımından dikkate alınamayacağından işkolu tespitine yönelik davanın reddi gerektiği, Bakanlık yetki tespiti isabetli olduğundan...” gerekçesiyle İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve davanın reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun’un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı ... Cumhuriyeti Anayasası’nın (Anayasa) “Toplu ... sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu ... sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası da şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu ... sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu ... sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki Tespiti İçin Başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi ise şöyledir:
“(1) Toplu ... sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı ... günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
Şeklindedir.
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki İtirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi de şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı ... günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı ... günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı ... günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 696 sayılı KHK ile ihdas edilen alt işveren işçilerinin sürekli işçi kadrolarına geçişine dair düzenlemeler ile bu konuya ilişkin esaslar Yargıtay 9. Hukuk Dairesinin 22.03.2022 tarihli ve 2022/3175 Esas, 2022/3900 Karar sayılı kararında şu şekilde açıklanmıştır:
“...24/12/2017 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 696 sayılı KHK’nın 127 nci maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 24 üncü madde gereğince “İl özel idareleri ve belediyeler ile bağlı kuruluşlarında ve bunların üyesi olduğu mahalli idare birliklerinde, birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketlerde 4734 sayılı Kanun ve diğer mevzuat hükümleri uyarınca personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım sözleşmeleri kapsamında yükleniciler tarafından 4/12/2017 tarihi itibarıyla çalıştırılmakta olan” alt işveren işçilerinden aynı maddede sayılan şartları sağlayanların, 696 sayılı KHK’nın 126 ncı maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen ek 20 nci maddesi kapsamındaki şirketler nezdinde sürekli işçi kadrolarında istihdamına dair düzenlemeler sevk edilmiştir.
696 sayılı KHK’nın 127 nci maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 24 üncü maddenin dördüncü fıkrasına göre ise “Şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerden, geçiş işlemi yapılırken mevcut işyerinin girdiği işkolunda kurulu işyerinden bildirilenlerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki şirketlerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu ... sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamaz. Şirketlerde işçi statüsüne geçirilenlerden; geçişten önce toplu ... sözleşmesi bulunmadığından işçi statüsüne geçirildiği tarihte yürürlükte olan bireysel ... sözleşmesi hükümlerinin geçerli olduğu işçiler ile geçiş işleminden önce yapılan ve geçişten sonra yararlanmaya devam ettiği toplu ... sözleşmesi bulunmakla birlikte bu madde kapsamındaki şirketlerde alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin bitiminden önce toplu ... sözleşmesi sona eren işçilerin ücreti ile diğer mali ve sosyal hakları, bu madde kapsamındaki şirketlerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesine göre belirlenir. Bu madde kapsamındaki şirketlerde; 6356 sayılı Kanunun geçici 7 nci maddesinde belirtilen mevcut işyerleri bakımından anılan Kanuna uygun olarak yetki başvurusunda bulunulabilir, ancak geçişi yapılan işçiler için yeni tescil edilen işyerlerinde, geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin sona erme tarihinden sonra yetki başvurusunda bulunulabilir.”
Yine 696 sayılı KHK’nın 113 üncü maddesi ile 6356 sayılı Kanuna eklenen geçici 7 nci maddeye göre de;
“(1) 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (I) sayılı listede yer alan idareler ile birlikte veya ayrı ayrı sermayesinin yarısından fazlası il özel idareleri, belediyeler ve bağlı kuruluşlarına ait şirketler, anılan Kanun Hükmünde Kararnamenin geçici 23 üncü ve geçici 24 üncü maddeleri uyarınca sürekli işçi kadrolarına, geçici işçi pozisyonlarına veya işçi statüsüne geçirilen işçilerinden; geçişten önce işçinin çalıştığı alt işveren işyerinin girdiği işkolu mevcut işyerinin girdiği işkolu ile aynı olanları o işkolundaki mevcut işyerinden, farklı olanları ise geçişten önce işçinin çalıştığı alt işveren işyerinin girdiği işkolunda yeni tescil edilecek işyerlerinden Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir.
(2) Birinci fıkra kapsamındaki işyerlerinin her biri bu Kanunun uygulanması bakımından bağımsız bir işyeri sayılır.
(3) Birinci fıkra kapsamında yeni tescil edilen işyerlerinden bildirilen işçiler, bu madde kapsamındaki idarelerde geçiş işleminden önce alt işveren işçileri için Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve en son sona erecek olan toplu ... sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte 4 üncü maddeye uygun şekilde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilir.
(4) Bu maddenin uygulanmasında bu Kanunun bu maddeye aykırı diğer hükümleri uygulanmaz.”
İfade etmek gerekir ki, 696 sayılı KHK’nın yukarıda belirtilen 127 nci maddesi ile 113 üncü maddesi, 08/03/2018 tarihli Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanan 7079 sayılı Kanun’un 118 inci ve 106 ncı maddeleri ile aynen kabul edilerek kanunlaşmıştır.
696 sayılı KHK’nın yukarıda belirtilen hükümlerine göre, alt işveren işçilerinin sürekli işçi kadrolarına geçirilmesi hususunda, asıl işveren ile aynı işkolunda yer alan alt işveren işyerleri ile farklı işkolunda yer alan alt işveren işyerleri arasında bir takım farklı uygulamalar öngörülmüştür.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, alt işveren ile asıl işverenin farklı işkolunda yer alması durumunda, bu işçiler yönünden asıl işverence, alt işverenin yer aldığı işkolunda yer alan yeni bir işyeri tescil ettirilecek ve farklı işkolunda yer alan alt işveren işçileri, bu yeni tescil edilecek işyerinden Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilecektir. Nitekim bu husus 696 sayılı KHK’nın 113 üncü maddesi ile 6356 sayılı Kanuna eklenen geçici 7 nci maddenin birinci fıkrasında “geçişten önce işçinin çalıştığı alt işveren işyerinin girdiği işkolu mevcut işyerinin girdiği işkolu ile ... farklı olanları ise geçişten önce işçinin çalıştığı alt işveren işyerinin girdiği işkolunda yeni tescil edilecek işyerlerinden Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir.” şeklinde ifade edilmiştir. Hükümden açık olarak anlaşılacağı üzere bu ilk ihtimalde farklı işkolunda tescil edilen yeni bir işyeri söz konusudur.
Bununla birlikte asıl işveren ile alt işveren aynı işkolunda yer almakta ise, sürekli işçi kadrolarına geçişi yapılan alt işveren işçileri mevcut asıl işveren işyerinden Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilecektir. Bu ikinci ihtimalde, yeni tescil edilen herhangi bir işyeri söz konusu değildir.
Bu düzenlemelere göre, ilk olarak asıl işverenin mevcut işyeri, ikinci olarak asıl işverence alt işverene göre farklı işkolunda tescil edilecek yeni işyerleri söz konusu olacaktır. 6356 sayılı Kanun'un geçici 7 nci maddesinin ikinci fıkrasına göre “Birinci fıkra kapsamındaki işyerlerinin her biri bu Kanunun uygulanması bakımından bağımsız bir işyeri sayılır.” Maddeye göre mevcut işyeri ile alt işverene göre farklı işkolunda tescil edilecek yeni işyerlerinin bağımsız birer işyeri sayılacağı ifade edilmiştir.
Kanun koyucu bu düzenlemeler yoluyla bir geçiş dönemi öngörmüştür. Bu dönemin son bulacağı tarih ise 6356 sayılı Kanun'un geçici 7 nci maddesinin üçüncü fıkrasında belirtilmiştir. Hükme göre “Birinci fıkra kapsamında yeni tescil edilen işyerlerinden bildirilen işçiler, bu madde kapsamındaki idarelerde geçiş işleminden önce alt işveren işçileri için Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve en son sona erecek olan toplu ... sözleşmesinin sona ermesiyle birlikte 4 üncü maddeye uygun şekilde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilir.”
Belirtmek gerekir ki “Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek olan toplu ... sözleşmesinin” son bulacağı tarih 30/.../2020 tarihidir. Bu tarih itibariyle farklı işkolunda yeni tescil edilen işyerlerinden bildirilen işçiler de, asıl işverenin mevcut işyerlerinden Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilecektir.
Bu noktada 696 sayılı KHK’nın 127 nci maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 24 üncü maddenin dördüncü fıkrasının son cümlesinde kanun koyucu tarafından yetki başvurusuna dair yapılan özel düzenlemeye dikkat çekmek zaruridir. Hükme göre “Bu madde kapsamındaki idarelerde; 6356 sayılı Kanunun geçici 7 nci maddesinde belirtilen mevcut işyerleri bakımından anılan Kanuna uygun olarak yetki başvurusunda bulunulabilir, ancak geçişi yapılan işçiler için yeni tescil edilen işyerlerinde, geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin sona erme tarihinden sonra yetki başvurusunda bulunulabilir.”
Kanun koyucu söz konusu düzenleme ile açık bir şekilde mevcut işyeri bakımından 6356 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak yetki başvurusunda bulunulabileceğini ortaya koymuştur.
Kanun koyucunun istisnai düzenleme sevk ettiği husus, farklı işkolundan yeni tescil edilen işyerleri bakımından yetki başvurusunun yapılması durumudur. Maddeye göre yeni tescil edilen işyerlerinde 30/.../2020 tarihinden önce yetki başvurusu yapılamayacaktır. Zaten bu tarih itibariyle bu işçiler de mevcut işyerinden bildirilecektir...”
3. Değerlendirme
1. Somut uyuşmazlıkta, ... tarafından 13.07.2020 başvuru tarihi itibarıyla işveren Bathonea Yapı A.Ş.’ye ait tespit konusu işyerinde toplam 102 işçi çalıştığı ve davalı Sendikanın 56 üyesi bulunduğu gerekçesiyle toplu ... sözleşmesi yapabilmek için davalı Sendikanın gerekli çoğunluğu sağladığına dair 19.08.2020 tarih ve 1803589 sayılı olumlu yetki tespit kararı verilmiştir.
2. Dosya kapsamında mevcut bilgi ve belgelere göre tespit konusu işyerinin 696 sayılı KHK yürürlüğe girmeden önce alt işveren işyeri olduğu, alt işveren işyerinin asıl işveren işyerine göre farklı işkolunda kayıtlı olduğu, söz konusu KHK kapsamında sürekli işçi kadrosuna geçişi yapılan uyuşmazlık konusu alt işveren işyerinde çalışan işçilerin farklı işkolu olarak Savunma ve güvenlik işkolunda yeni tescil edilen işyerinde çalışmaya devam ettiği anlaşılmaktadır.
3. Buna göre 696 sayılı KHK ile öngörülen ve 30...2020 tarihine kadar devam eden geçiş sürecinde tespit konusu işyeri yetki başvuru yasağı kapsamında yer almakla birlikte, 30...2020 tarihi itibariyle farklı işkolunda yeni tescil edilen işyerinde çalışan işçiler de mevcut işyerlerinin kapsamına gireceklerdir. Bu anlamda olmak üzere esasen başlangıçtan itibaren asıl işverenin kayıtlı olduğu işkoluna dahil mevcut işyerlerinden bildirilmesi gereken ancak istisnai düzenleme sebebiyle geçişten önceki farklı işkolunda yeni tescil edilen işyeri, kendiliğinden asıl işverenin kayıtlı olduğu işkoluna dahil kabul edilecektir.
4. Nitekim 6356 sayılı Kanun’un 5 inci maddesi gereğince ilke olarak bir işyerinin tamamı aynı işkolunda yer alır ve yine aynı Kanun’un 4 üncü maddesinin ikinci fıkrası gereğince bir işyerinde yürütülen asıl işe yardımcı işler de, asıl işin girdiği işkolundan sayılır.
5. Açıklanan bu maddi ve hukuki olgulara göre asıl işveren Bathonea Yapı A.Ş. , 5393 sayılı Kanun’un 70 inci maddesi kapsamında bir belediye şirketi olduğundan ve Genel işler işkolunda yer aldığından, tespit konusu işyerinin de yetki başvuru tarihi itibarıyla Genel işler işkolunda yer aldığının kabulü gerekmektedir. Bu itibarla tespit konusu işyeri ile aynı işkolunda yer almayan davalı Sendikaya toplu ... sözleşmesi yapabilme yetkisi verilemeyeceğinden, dava konusu olumlu yetki tespit kararının iptaline karar verilmesi gerekmektedir.
6. Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun'un 43 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
VII. HÜKÜM
Açıklanan sebeplerle;
1.Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
2.Davanın KABULÜ ile Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının 19.08.2020 tarihli ve 1803589 sayılı yetki tespiti kararının İPTALİNE,
3.Karar tarihi itibariyle alınması gerekli 80,70 TL harçtan, peşin alınan 54,40 TL harcın mahsubuyla bakiye 26,30 TL harcın davalı ... harçtan muaf olduğundan davalı ... Sendikasından alınarak hazineye gelir kaydına,
4.Davacının yatırmış olduğu 54,40 TL peşin harcın davalı ... harçtan muaf olduğundan davalı ... Sendikasından alınarak davacıya verilmesine,
5.Davacı vekille temsil edildiğinden, karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre 9.200,00 TL vekâlet ücretinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınıp davacıya verilmesine,
6.Davacı tarafından yapılan 1.166,90 TL yargılama giderinin davalılardan müştereken ve müteselsilen alınıp davacıya verilmesine, davalıların yaptıkları yargılama giderlerinin üzerinde bırakılmasına,
7.Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili tarafa iadesine, Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine, Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
03.11.2022 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.