"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :... Mahkemesi
SAYISI : 2022/337 E., 2023/60 K.
KARAR : Davanın kısmen kabulü
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairemizce ... Bölge Adliye Mahkemesi 7. Hukuk Dairesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildi.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılması istenilmiş ise de 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin ikinci fıkrası gereğince duruşma isteğinin miktardan reddine ve incelemenin dosya üzerinden yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkilinin ... Sağlık-... Sendikası ile davalı işverenin üyesi olduğu ... Ağır Sanayii ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası (...) arasında 10.08.2020 tarihinde imzalanan ve 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesi kapsamında bulunduğunu, buna rağmen toplu ... sözleşmesinden yararlandırılmayarak ücretinin eksik belirlendiğini ve haklarının eksik ödendiğini veya hiç ödenmediğini ileri sürerek bir kısım işçilik alacaklarının davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, davalının temerrüde düşürülmediğini, alacak kalemlerine faiz işletilmeyeceğini, talep edilen alacakların zamanaşımına uğradığını, alacak kalemlerinin her biri açısından arabuluculuk süreci işletilmesi gerektiğini, sürekli işçi kadrosuna alınan işçilerin ücret ile mali ve sosyal haklarının Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin bitimine kadar bu toplu ... sözleşmesinin uygulanması suretiyle oluşan ücret ile diğer mali ve sosyal haklardan fazla olamayacağının düzenlendiğini, 12.04.2018 tarihinde yayımlanan bu toplu ... sözleşmesinin hükümlerinin geçici 23 üncü madde kapsamındaki idareler için 31.10.2020 tarihine kadar uygulanmasının kararlaştırıldığını, dolayısıyla 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (696 sayılı KHK) gereğince sürekli işçi kadrosuna geçirilen kişilerin bağlı oldukları toplu ... sözleşmesinin 31.10.2020 tarihinde sona ermesiyle birlikte 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin uygulanmasına başlanılacağını, davacının sendikal haklardan yararlanmasının koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin araştırılması gerektiğini, davacıya hak ettiği alacaklarının ödendiğini, toplu ... sözleşmesinden kaynaklı hak ettiği tüm alacakların bordrolara yansıtılarak ödendiğini savunarak davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dosya kapsamına alınan 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin ilgili maddeleri göz önüne alınarak düzenlenen bilirkişi raporunun usul ve kanuna uygun olduğu gerekçesiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; ... Sağlık-... Sendikası ve ... arasında imzalanan, 10.08.2020 imza tarihli toplu ... sözleşmesinin eldeki davanın taraflarını bağladığı, bu toplu ... sözleşmesinin 4 üncü maddesi, 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu ... Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 39 uncu maddesi, davacının sendika üyelik tarihi ve ihtilaf konusu dönemde çalıştığı işyerinin girdiği işkolu gözetildiğinde, yürürlük süresinin başlangıcı olan 01.01.2019 tarihinden itibaren davacının bu toplu ... sözleşmesinden yararlandırılmasının gerekli olduğu, davalı işveren, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin (375 sayılı KHK) geçici 23 üncü maddesinin altıncı fıkrasında işaret edilen "... bu madde kapsamındaki idarelerde geçişten önce alt işveren işçilerini kapsayan, Yüksek Hakem Kurulu tarafından karara bağlanan ve süresi en son sona erecek toplu ... sözleşmesinin" yürürlük bitim tarihinden önce, ... Sağlık-... Sendikası ve ... arasında imzalanan, 10.08.2020 imza tarihli toplu ... sözleşmesinin davacı hakkında uygulanamayacağını ileri sürmekte ise de 375 sayılı KHK'nın anılan maddesinin sürekli işçi kadrosuna geçirilme tarihinden sonra 6356 sayılı Kanun uyarınca usulünce imzalanan ve tarafları kapsamına alan toplu ... sözleşmesinin yürürlüğe girmesine engel teşkil etmediği, aksi yönde bir kabulün toplu ... sözleşmesi yapma hakkı ile eşitlik ilkesine aykırı düşeceği gerekçesiyle davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin ....10.2022 tarihli ilâmı ile; sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacı bakımından ... Sağlık-... Sendikası ve ... arasında 10.08.2020 tarihinde imzalanan ve 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinden en erken 01.11.2020 tarihinde mümkün olabileceği gözetilmeksizin hüküm kurulmasının hatalı olduğu, 01.11.2020-31.12.2020 tarihleri arasındaki dönem yönünden toplu ... sözleşmesinden yararlanmanın sendika üyeliği, aidat ödeme gibi belirli şartlara tâbi olduğunun da gözden kaçırılmaması ve varsa işverence yapılan ödemelerin dikkate alınması gerektiği, ayrıca faiz türü bakımından talep aşımı yapılmasının da hatalı olduğu gerekçeleriyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozularak ortadan kaldırılması ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; bozma ilâmı doğrultusunda alınan bilirkişi ek raporu hükme esas alınmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili; davalı ... Bakanlığının savunduğu ve İlk Derece Mahkemesinin de kabul ettiği toplu ... sözleşmesinin davalı ... Bakanlığına ait olan toplu ... sözleşmesi olmadığını, her iki Bakanlığın ayrı toplu ... sözleşmesi yaptığını, davalının kendi imzaladığı toplu ... sözleşmesini kabul etmeyip başka Bakanlığın toplu ... sözleşmesi ve duyurusunu emsal göstermesinin hukuka aykırı olduğunu, toplu ... sözleşmesi normlar hiyerarşisinde Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı duyurusundan ve 375 sayılı KHK'dan önce geldiğinden bertaraf edilemeyeceğini, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına ait toplu ... sözleşmesinin genel nitelikte olup sonradan imzalanan toplu ... sözleşmesinin daha özel nitelikte bulunduğunu, İlk Derece Mahkemesi kararında takdir hatası bulunduğunu, sendikal haklarının ihlal edildiğini, yürürlük tarihi ve şartlarının birbirinden farklı olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı vekili; davacının ücretinin tespitinde bilirkişi ek raporunda fahiş hata yapıldığını, 2019 yılının birinci yarısında temel ücreti olan asgari ücretin mezkur toplu ... sözleşmesi gereğince %4 fazlası ücret alması olması gerekirken hatalı hesaplama yapıldığını, buna bağlı olarak sonraki dönemlerde de ücretin hatalı belirlendiğini, davacıya ikramiye ödenmiş olmasına karşın fark ikramiye alacağı hesaplanmasının hatalı olduğunu, 10.08.2020 imza tarihli toplu ... sözleşmesi gereği olarak davacıya 2020 yılı Ekim ayı bordrosunda 14 günlük toplu ... sözleşmesi farkı adı altında ayrıca ödeme yapıldığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Dosya içeriğine, bozmanın mahiyeti ve kapsamına göre taraflar arasındaki uyuşmazlık; davacının ... Sağlık-... Sendikası ile ... arasında 10.08.2020 tarihinde imzalanan ve 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinden hangi tarihten itibaren yararlanabileceği ve dava konusu alacaklara hak kazanıp kazanmadığı hususlarına ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
2. 6356 sayılı Kanun'un 36 ve 39 uncu maddesi, 696 sayılı KHK’nın 127 nci maddesi ile 375 sayılı KHK’ya eklenen geçici 23 üncü madde.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararında ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı ve bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacı vekilinin tüm, davalı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Bozma kararına uymuş olan mahkemenin bozma gereklerini yerine getirmesi usuli bir zorunluluktur. Bu müesseseye usuli müktesep hak veya usule ilişkin kazanılmış hak denir. Bir başka ifadeyle mahkemece Yargıtay bozma ilâmına uyulmasıyla bozma doğrultusunda taraflar yararına usuli kazanılmış hak doğar.
3. Dairemizin ....10.2022 tarihli bozma ilâmında; sürekli işçi kadrosuna geçirilen davacının, üyesi olduğu ... Sağlık-... Sendikası ile ... arasında 10.08.2020 tarihinde imzalanan ve 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinden yararlanmasının en erken 01.11.2020 tarihi itibarıyla mümkün olacağı açıklanmıştır. 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin "İkinci Yıl İkinci Altı Ay Zammı" başlıklı ücret zamlarına ilişkin 2 nci maddesinin (d) bendi "01.07.2020 tarihinde işyerinde çalışmakta olan sendika üyesi işçilerin 30.....2020 tarihi itibariyle almakta oldukları günlük brüt çıplak ücretlerine 01.07.2020 tarihinden geçerli olmak üzere %5,75 (yüzde beş yetmiş beş) oranında ücret zammı yapılacaktır (Bu zamma enflasyon farkı dahil edilmiştir.)." düzenlemesini içermektedir. Buna göre davacının 01.11.2020 tarihi itibarıyla söz konusu toplu ... sözleşmesinden yararlanması gerektiği kabul edilse dahi ilgili düzenleme uyarınca davacıya 01.11.2020 tarihi itibarıyla uygulanması öngörülen ücret zammına ilişkin bir düzenleme söz konusu olmadığından; davacının 01.01.2019-31.12.2020 yürürlük süreli toplu ... sözleşmesinin ücret zammı dışındaki diğer hükümlerinden yararlanacağını; ancak toplu ... sözleşmesinde öngörülen ücrete ilişkin zam oranından yararlanamayacağını kabul etmek gerekir. Bu durumda, davacının ücretinin tespitinde 31.10.2020 tarihi itibarıyla hak edilen ücret aynen korunarak 01.11.2020-31.12.2020 tarihleri arasındaki varsa eksik ödenen ücret belirlenmelidir.
4. Ayrıca 2020 yılı Ekim ayı bordrosu ve toplu ... sözleşmesi fark ödeme cetvelinde görünen 14 günlük ilave ikramiye tahakkuku da mahsup edilmelidir.
5. Yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda hüküm altına alınan alacakların yeniden hesaplanması için hükmün bozulması gerekmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davacıya iadesine,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine,
13.07.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.